ائتلاف رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه (AKP) با حزب ملی گرای افراطی حرکت ملی (MHP) به رهبری دولت باغچلی، از سر ناچاری بود و تنها هدف آن تأسیس سیستم ریاستی و پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری بود. اینک می توان قضاوت کرد که این استراتژی موفق از کار درآمد و اردوغان اسلام گرا توانست با آرای ملی گرایان عمدتاً سکولار حاکم بلامنازغ ترکیه شود. از سوی دیگر، باغچلی نیز که به خاطر حد نصاب 10 درصدی انتخابات پارلمانی، در آستانۀ بازماندن از ورود به پارلمان بود، توانست با این ائتلاف به پارلمان راه یابد و وجهۀ آسیب دیدۀ خود و حزبش را اندکی بهبود بخشد.

اما اینک که نتایج انتخابات پیشین و نظرسنجی ها نشان می دهند ائتلاف جمهور در انتخابات ریاست جمهوری سال 2023 نخواهد توانست به آسانی برندۀ انتخابات باشد، اردوغان ناچار است تمهیدی بیاندیشد. به نظر می رسد اعلام سال 2021 به عنوان سال اصلاحات جدی در سیاست داخلی و خارجی از سوی اردوغان تلاشی در همین راستا است. به این ترتیب هم شرایط داخلی و هم فشارهای خارجی بقای ائتلاف جمهور را به شکل فعلی تهدید می کند.

اگرچه اردوغان و باغچلی بارها تأکید کرده اند که ائتلاف آنها پابرجا است و با همین ائتلاف در انتخابات ریاست جمهوری سال 2023 پیروز خواهند شد، با وجود این رویدادهای ماه های اخیر نشان می دهند که روابط این دو متحد چندان هم عادی و مسالمت آمیز نیست. اردوغان دیگر چندان با باغچلی هماهنگ نیست و باغچلی هم نگران است متحدش که در تغییر دراماتیک مواضع شهرت دارد، او را کنار بگذارد.

متین گورجان تحلیل گر المانیتور و یکی از اعضای مؤسس حزب جدید علی باباجان، در یادداشتی در این باره نوشته است اردوغان و باغچلی دربارۀ پاره ای مسائل با هم اختلاف نظر جدی پیدا کرده اند، از جمله اصلاحات قضایی و اقتصادی مورد نظر اردوغان و تلاش وی برای جذب احزاب کوچک دیگر به ائتلاف جمهور.

بستۀ اصلاحات قضایی اردوغان در صحنۀ سیاست داخلی ترکیه اندکی گشایش و عادی سازی ایجاد می کند و ممکن است در نتیجۀ آن وضعیت هزاران تن که در چند سال گذشته روانۀ زندان شده اند، از جمله صلاح الدین دمیرتاش رئیس مشترک سابق حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) تغییر کند. این در حالی است که باغچلی به هیچ وجه با این عادی سازی موافق نیست و آن را به زیان امنیت کشور می داند.

به نوشتۀ گورجان اردوغان مدتی است تلاش می کند احزاب سیاسی کوچک را به سمت خود جذب کند تا هم موقعیت خود را تقویت کند و هم در اپوزیسیون دودستگی ایجاد کند. چنین اتفاقی می تواند وابستگی اردوغان به باغچلی را کاهش دهد. در عین حال، صرف ارتباط اردوغان با این احزاب، در ائتلاف جمهور بحران اعتماد ایجاد کرده است.

یکی از احزاب هدف اردوغان حزب سعادت به رهبری تمل کارا ملا اوغلو است. به نوشتۀ روزنامۀ حریت، همین امروز 24 ژانویه کارا ملا اوغلو اعلام کرد حزبش پیوستن به ائتلاف جمهور را بررسی می کند. با وجود این، وی شرطی را مطرح کرد که به نظر می رسد خط قرمز اردوغان است؛ تغییر سیستم ریاستی. او منتقد سیستم فعلی و طرفدار سیستم پارلمانی سابق است.

اردوغان و باغچلی یک اختلاف اساسی ایدئولوژیک نیز دارند که ناظر بر رقابت اسلام گرایی و ملی گرایی است. اردوغان می داند که تحت تأثیر MHP ملی گرایی در میان هوادارن او در حال رشد است و در آینده می تواند به زیان او باشد. او باید از این تغییر ایدئولوژیک جلوگیری به عمل آورد و اطمینان حاصل کند که ارزش های محافظه کارانه و اسلام گرایانۀ هوادرانش را حفظ کند.

یکی دیگر از موارد اختلاف AKP و MHP طرح اصلاح قانون انتخابات است. این دو حزب هنوز دربارۀ چند و چون این اصلاحات به توافق نرسیده اند. AKP می خواهد با این تغییر قانون راه انتخاب مجدد اردوغان به ریاست جمهوری را هموار کند، اما MHP بر حفظ حد نصاب 50 درصدی آرا برای انتخاب رئیس جمهور اصرار می کند.

HDP نیز یکی از موارد اختلاف است. MHP به سختی برای غیر قانونی اعلام کردن و انحلال این حزب کردی تلاش می کند، اما AKP با در نظر گرفتن خطر از دست دادن آرای کردهای محافظه کار و همچنین فشار غیرمستقیم اتحادیۀ اروپا و ایالات متحده چندان مایل به این کار نیست.

علاوه بر اینها، تلاش های جدید ترکیه برای نرمش در سیاسیت خارجی و بهبود روابط با اروپا و آمریکا، از جمله ابراز تمایل جهت ادامۀ مذاکرات عضویت ترکیه در اتحادیۀ اروپا و اعلام آمادگی برای مذاکره با یونان، خوشایند MHP نیست.

در شرایط فعلی، MHP قدرت چانه زنی زیادی در ائتلاف جمهور دارد و توانسته است اردوغان را در بسیاری جهات تحت فشار قرار دهد. بسیاری از طرح ها و لوایح AKP بدون حمایت MHP در پارلمان تصویب نخواهند شد و پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نیز بدون رأی هوادران MHP از عهدۀ AKP بر نخواهد آمد. بنابراین، اردوغان به متحدان جدیدی نیاز دارد که از وابستگیش به MHP بکاهند.