به گزارش کرد پرس، این نظریه پرداز برجسته توسعه، در آغاز این ویدیو در مورد چگونگی شروع فرآیند تهیه و تدوین کتاب توسعه کرمانشاه می گوید: همه چیز از یک دعوت شروع شد. سال های قبل در اصفهان مرکز هم اندیشی توسعه استان اصفهان را راه اندازی کرده بودیم که کار مهمی بود و حیف شد که کارش متوقف شد، آن تجربه باعث شد مقامات کرمانشاه از من دعوت کنند برای یکی دو سفر بروم به کرمانشاه و تجربه اصفهان را به آنها در آن زمینه منتقل کنم، این یکی دو سفر باعث شد من جذب آن منطقه شوم و رفت و آمدم به کرمانشاه 3 سال طول کشید که شامل 60 سفر است.

رنانی ادامه می دهد: بخشی از این سفرها برای راه اندازی مرکز هم اندیشی توسعه کرمانشاه بود، اما بخش زیادی برای شناخت بود و در این سفرها متوجه شدم در استان کرمانشاه با یک ایران میناتوری روبرو هستیم که شناخت مسائل آن در حوزه توسعه می تواند به شناخت مسائل توسعه در سطح ملی هم کمک کند. نشست با نخبگان قومیت ها و سران اقوام و ... در من جذابیت زیادی ایجاد که کار را به صورت جدی تر دنبال کنم.

کرمانشاه؛ یک ایرانِ کوچکِ شکست خورده در برنامه ریزی توسعه

او می افزاید: پیش از تلاش برای تدوین کتاب توسعه کرمانشاه؛ تصور و معنا از کرمانشاه در ذهنم، شامل یک استان مرزی بدون بار و باور فرهنگی و اقتصادی و سیاسی بود. تصور من یک استان مرزی بود که احتمالا به دلیل عقب ماندگی های تاریخی نتوانسته است جایگاه مناسبی پیدا کند. اما بعد از این سفرها و مطالعاتی که انجام دادیم، متوجه شدم که کرمانشاه یک آزمایشگاه ایران شناسی است. اکنون تصور و معنای کرمانشاه برای من «یک ایرانِ کوچکِ شکست خورده در برنامه ریزی توسعه است». یک آزمایشگاه که اگر مسائل آن را کالبد شکافی کنیم می توانیم مسائل توسعه و موانع و مشکلاتش را به سطح ملی تعمیم دهیم.

رنانی می گوید: در کرمانشاه یک نوع سرگشتی سیاست گذار را به صورت ملموس می شود دید، به طوری که پی ببریم که چگونه سیاست گذار نمی داند توسعه می خواهد یا نه و در مواقع زیادی حتی می توان گفت توسعه نمی خواهد.

این استاد دانشگاه اصفهان، می گوید: در کرمانشاه شکست دموکراسی را به عین می توانید ببینید، که چگونه یک دموکراسی زودرس با انتخابات های فاقد تحزب و رقابت های انتخاباتی که فاقد اندیشه پشت سرش است، دموکراسی را به تبدیل به ابزار تخریب توسعه می کند. نه تنها تخریب توسعه بلکه حتی تخریب بسترهای توسعه. دموکراسی تبدیل به ابزار نزاع و آسیب های اجتماعی شده و این ها را به راحتی می توانید آنجا مشاهد کنید. وقتی نگاه می کنید می بنید به شکل دیگری این موضوع در سطح ملی هم وجود دارد با نگاه به آنچه در کرمانشاه رخ داده است متوجه می شوید که چگونه یک نطام سیاسی نابالغ همزیستی مسالمت آمیز اقوام را می تواند به یک خصومت تبدیل کند و بعد می توانید این را به سطح ملی تعمیم دهید که چگونه کسانی که می توانستند در یک همبستگی در مسیر توسعه گام بردارند به نیروهای متعارض و مخرب فرآیند توسعه تبدیل می شوند. بنابراین بسیاری از ایده هایی که در کرمانشاه به آن رسیدیم در در سطح ملی هم قابل بسط است.

راهکارهای کتاب توسعه کرمانشاه

رنانی با بیان اینکه سطح نگارش و روش برخورد با مسئله در این کتاب به گونه ای است که همه می توانند از آن استفاده کنند و برای همه علاقه مندان به این مسئله قابل درک و فهم است و پیچیدگی زیادی ندارد، می گوید: در عین حال در این کتاب حرف های مهمی زده شده است در باره مسائل توسعه، نخبگان، ساختار جمعیتی و فکری و... که سیاست گذاران و نخبگان می توانند از آن استفاده کنند و برای فهم مسائل کاربرد دارد.

برنامه ریزی توسعه در ایران بدون توجه به دانش موجود در استانهاست

او می افزاید: مسئله این است که برنامه ریزی توسعه در ایران، بدون توجه به دانش موجود در استان ها انجام می شود. یعنی در هر استانی دانشی انباشته وجود دارد که حاصل زندگی اجتماعی و زیست تاریخی همان است است سیاستگذار در مرکز یک تصویر کاریکاتوری از استان ها دارد و بعد بر اساس آن در مرکز دو صفحه برنامه می نویسند تحت عنوان تئوری پایه توسعه آن استان. بعد این دو صفحه می شود مبنای سیاست گذاری توسعه استان و بر اساس آن پروژه تعریف می شود و اعتبار اختصاص می یابد ..... وقتی دقت می کنید می ببنید تئوری پایه توسعه کرمانشاه مثلا با سیستان و بلوچستان چندان تفاوتی ندارد.

این استاد دانشگاه، کارشناسان در مرکز بسیار مکانیکی به توسعه نگاه می کنند، آن هم با حداقل دانش در مورد استان ها؛ می گوید: در این کتاب و با این مطالعات به این نتیجه رسیده ایم که اگر قرار است برنامه توسعه برای استانی نوشته شود آن برنامه باید در استان و با استفاده از دانش انباشته شده نبخگان آن استان و دانش تاریخی آن استان نگاشته شود.

دو دام مهم توسعه کرمانشاه

به باور رنانی، ایده اصلی کتاب این است که کرمانشاه در مسیر توسعه در دو دام و دو چرخه مخرب گرفتار شده است. اول دام و چرخه محلی و دوم دام یا چرخه ملی. اگر گریز از این دو دام یا این دو چرخه مخرب روی ندهد توسعه در استان بی معنی خواهد بود. او می افزاید: برای شکستن این چرخه باید اول از دام یا چرخه مخرب محلی عبور کرد. گیر افتادن در این چرخه مخرب محلی عوامل متعددی دارد که بخش زیادی از آن به رقابت های ناسالم محلی بین قومیت ها، جوامع دینی و زبانی و مذهبی بر می گردد. دعوای این گروه ها برای تصاحب قدرت سیاسی موجب تخریب پایدار در استان کرمانشاه شده است.

رنانی می افزاید: مسئله این است که استان کرمانشاه باید بکوشد ازاین دو چرخه عبور کند و راهکار آن همکاری و همراهی و گفت وگوی نخبگان نسل جدید از اقوام و مذاهب است. نخبگانی که تعصبات قومی و مذهبی و زبانی ندارند و امکان این را دارند که بنشینند و گفت و گو کنند. در مورد نخبگان سنتی مصالح قومی و مذهبی اجازه شکل گیری گفت و گو را نمی دهد.

او می گوید: در این مطالعات یک نظریه تحت عنوان نظریه رنگین کمانی توسعه مطرح شد، به این معنی که نمی توان برای کرمانشاه توسعه را از بیرون تعقیب کرد و حتی در استان نمی شود یک الگو واحد از توسعه را برای همه بخش ها توصیه کرد. بنده قبل از این به همکاری مستمر نخبگان بری حل مسایل ملی امیدوارم بودم و بعد دیدم چقدر نبخگان ما ناتوان از یک گفت و گو و همکاری مستمر عقلانی هستند و به گمانم یکی از معظلات جدی توسعه ما این است که نخبگان ما توانایی آفرینش نهاد و نهادسازی را در هیچ سطحی از اقتصادی و اجتماعی و خصوصا نهادسازی برای توسعه ندارند.

تهیه و تدوین: منصور اولی