به گزارش خبرنگار کردپرس، در 35 کیلومتری جنوب شرقی قروه روستایی متروکه در بخش چاردولی وجود دارد که در اردیبهشت ماه سال 1291 صحنه یکی از مهم ترین درگیری ها و نبردهای خونین تاریخ معاصر ایران بوده است. روستایی نام آشنا در دفتر وقایع مربوط به دوران مشروطیت؛ در این روستا درگیری ها و نبردهای خونین میان طرفداران و مخالفان دولت مشروطه رخ داده؛ اتفاقی که بسیار در دوران مشروطیت و بعد از آن اثر داشته، به طوری که بسیاری از آن به عنوان مهمترین جنگ مشروطه یاد می کنند.

«سولچه» روستایی که در یک نبرد خونین تاریخ را رقم می زند و نامی ماندگار از خود در مشروطه بر جای می گذارد. آنچه در این روستا رخ داد میان تاریخ نگاران به «جنگ سولچه» شهرت دارد و همین نام کتابی شده که پژوهشگر سرشناس قروه ای «محسن صالحی» جامع و کامل به آن پرداخته و لحظه به لحظه این جنگ و رویداد تاریخی را به روایتی مستند نگارش و ثبت کرده است. همچنین توجه به این رویداد تاریخی آن قدر اهمیت دارد که امام جمعه شهرستان هم به آن ورود کرده و به دنبال احیای روستا و قلعه سولچه است.

«سولچه» نماد غیرت مردم قروه

آنچه در «سولچه» اتفاق افتاده به گفته امام جمعه قروه نماد مقاومت و غیرت مردم شهرستان است. «از نبرد سولچه در تاریخ معاصر به نیکی و خیر یاد می شود، در همین روستا «یفرم خان ارمنی» قاتل «شیخ فضل الله نوری» توسط مردم و جنگ آوران شهرستان قروه و اقوام کرد کشته می شود».

«حجت الاسلام عابدین رستمی» روستای «سولچه» را از اماکن مهم و تاریخی شهرستان دانست و از احیای آن گفت. «این روستا و این قلعه از اماکن تاریخی مهم است که بدون توجه باقی مانده و اهمیت این واقعه تا جایی است که در شورای فرهنگ عمومی استان مصوب شده که از نبرد سولچه به عنوان یک نبرد تاریخی تأثیر گذار نام برده و روستا و اماکن تاریخی آن بازسازی شود».

او به قلعه سولچه متعلق به «عبدالباقی خان» رئیس ایل چاردولی هم اشاره کرد و آن را نماد اصلی غیرت مردم دانست. «قلعه عبدالباقی خان که متروکه مانده در واقع نماد اصلی غیرت مردم این منطقه است و باید این قلعه به یک نماد مهم تاریخی تبدیل شود».

«رستمی» از خالی سکنه بودن روستا و نابودی قلعه به مرور زمان انتقاد کرد. «تا 30 سال گذشته مردم در این روستا زندگی می کردند و حتی هنوز چشمه این روستا جاری است اما در اثر بی توجهی و سنجیده نشدن ارزش و قدمت این بنا، متروکه شده است».

مطابق سخنان او مسئولان وزارت ارشاد و میراث فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی استان باید برای احیای قلعه و روستا کار کنند و این مکان به یک نماد مهم تاریخی برای جذب گردشگر و بازگشت مردم به روستا تبدیل شود.

«رستمی» از اینکه روز به روز وضعیت روستا در حال نابودی می رود و همچنین در اطراف آن دست اندازی هایی هم شده به شدت ابراز تأسف کرد. «معدن سنگ آهن صبانور اطراف روستا را تبدیل کرده به دپوی سنگ آهن و باید تخلیه آن صورت گیرد و همین طور وضعیت دامدارانی که تصرفاتی در منطقه داشته اند هم باید مشخص شود».

سولچه و ماجرای آن

به طور خلاصه براساس آنچه در کتاب «جنگ سولچه» آمده؛ در این مصاف تاریخ ساز، «یفرم خان ارمنی» سردار نامدار عصر مشروطه که فرماندهی نیروهای دولتی را در مقابله با شورشیان طرفدار «سالار الدوله» برادر «محمدعلی میرزا» پادشاه مخلوع قاجار بر عهده داشت، به دست قوای «عبدالباقی خان» حاکم جوان منطقه چاردولی قروه کشته می شود. هرچند که این جنگ با کشته شدن «عبدالباقی خان» و شمار زیادی از نیروهای ورزیده و وفادار وی و فرار و اسارت باقی مانده آنان در نهایت با پیروزی قوای دولتی و مشروطه خواهان به پایان می رسد و بدین ترتیب آتش فساد و فتنه «سالارالدوله» که پس از خلع «محمدعلی شاه» از سلطنت، مدعی تاج و تخت ایران شده بود، تا حدود زیادی خاموش گشت اما این واقعه در تعیین سرنوشت سیاسی و مسیر آینده کشور تأثیرات مهم و عمیقی بر جای گذاشت و ملت ایران را که در پرتو جنش مشروطه رؤیای شیرین دستیابی به استقلال و آزادی و عدالت و حکومت قانون را در سر می پروراند با رنج ها، محنت ها و مصایب و بدبختی های جدیدی مواجه ساخت.

در واقع «جنگ سولچه» را باتوجه به مقدمات و آثار و نتایج آن می توان به دو مرحله تقسیم کرد: مرحله اول آن که در 14 اردیبهشت 1291 رخ داد و با شکست و عقب نشینی قوای دولتی همراه بود و مرحله دوم تا پایان جنگ که به فاصله دو هفته، در 28 و 29 اردیبهشت ماه اتفاق افتاد و منجر به پیروزی قوای دولتی شد.

پیامدهای جنگ سولچه

براساس کتاب «محسن صالحی» در واقع جایگاه تاریخی «قلعه سولچه» مربوط به حوادث پیش و پس از «جنگ سولچه» است و نگاهی به این حوادث نشان می دهد نبردی که در این قلعه رخ داده زمینه را برای تحولات بعدی یعنی فروپاشی و چند دستگی مجاهدان و ارمنیان که فرمانده خود را در این نبرد از دست داده بودند، فراهم آورد. این نبرد تأثیر بسیاری بر ایلات غرب کشور گذاشت به گونه ای که پس از آن هیچگاه نتوانستند به سازمان و هماهنگی پیشین بازگردند.

باتوجه به آنچه که در جنگ سولچه گذشت و حوادثی که پیش آمد، مهمترین آثار و نتایج و پیامدهای این نبرد را می توان در مواردی چون «پایان حماسه انقلابی یفرم خان ارمنی، نابودی رؤیای جنون آمیز سالارالدوله برای دستیابی به تاج و تخت سلطنتی، مرگ قهرمانانه و مظلومانه عبدالباقی خان چاردولی، فروپاشی اتحادیه های ایلی و نابودی رهبران قدرتمند عشایر منطقه و استمرار سیاست غلط دولت در مناطق کردنشین و در نهایت تشدید ناامنی و بی ثباتی در این ناحیه از کشور» صورت بندی و توصیف کرد. البته که نتایج جنگ سولچه بسیار فراتر و بیشتر از موارد یاد شده بوده است./

* گزارش و عکس: زیبا امیدی فر

- بخش هایی از این گزارش برگرفته از کتاب «جنگ سولچه» نوشته «محسن صالحی» است.