به گزارش خبرگزاری کردپرس، خانواده اولين و مهمترين عامل جامعه پذيري فرد محسوب مي شود و مدرسه دومين نهادي است که اين مهم را بر عهده مي گيرد. البته مفهوم تربيت اجتماعي از قلمرو نهادهای رسمي مثل خانواده و مدرسه فراتر مي رود و مطبوعات، راديو و تلويزيون و تجارب شخصي را نيز شامل مي شود و ميدان گسترده تري مي يابد. تربیت جامعه هیچگاه به عهده شانس یا اتفاق نیست. برای تربیت باید برنامه داشت و از روی احتمال، یک جامعه به رشد و بالندگی نمی رسد؛ دنیای امروزی دنیای جدیدی است که مستلزم تربیت است با روشهای قدیمی و گذشته نمی توان بچه های امروزی را برای نسل آینده تربیت کرد
يک واقعيت رواني و تربيتي اين است که انسان ها، چه به صورت فردي و چه به صورت جمعي، با داشتن آرمان هاي عالي و اهداف بزرگي که از محدوده مسايل عادي و روزمره فراتر می روند و در سايه ميل و کششي دروني به سوي کمال، همه نيروهاي خود را به کار مي اندازد و از همه امکانات خويش استفاده مي کنند.
مساله تربیت و نظارت اجتماعی ، هدایت و راهنمایی دیگران با اصول نیکو ( معرفت)و آگاهاندن و کنترل اعضای جامعه در برابر امور منهیه(منکر) از شروط نخستین برای داشتن یک جامعه سالم و مورد تایید است.
مقصد ما در تربیت پرورش افرادی است که در حال آینده بتوانند برای رشد خود اقدامی کرده و برای جامعه بشری مفید باشند جسم و جانشان سالم و رفتار و عملکردشان انسانی باشد.
براي اين که تعليم و تربيت از چارچوب محدود مدرسه خارج شود و کارکرد اجتماعي آن در پهنه توسعه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي جامعه روشن شود، بايد تربيت اجتماعي سرلوحه روش ها و آموزش و پرورش قرار گيرد. دانش آموزان بايد با محيط خود سازگار شوند و چنين تحولي مستلزم اتخاذ روش هاي تربيتي و تغيير در محتويات برنامه هاي آموزش و پرورش است.
هدف اساسی همه فعالیت های تربیتی مدرسه این است که انگیزه ها و محرک های لازم را برای ادامه رشد و تکامل طبیعی و سالم دانش آموزان ایجاد کند. و امکانات کسب معرفت مهارت های ضروری و ارزش های مطلوب برای بهره مند از زندگی مطلوب را فراهم آورد. فعالیت های پرورشی و تربیتی فراتر از برگزاری یک سری مسابقات و راه اندازی گروه سرود و تأتر و یا حتی برگزاری نماز جماعت و مراسم صبحگاه می باشد. این نگاه که پرورشی و تربیتی را در امور فوق خالصانه نمائیم یک نگاه بسیار ناچیز به برنامه های پرورشی می باشد. فعالیت ها و برنامه های تربیتی و پرورشی باید در متن همه ی برنامه های درسی باشد و محدود به یک یا چند عنوان خاص نباشد.
هر چند که برنامه هایی از قبیل: برگزاری نماز جماعت، اجرای مراسم صبحگاه و اجرای مسابقات نیز جزء برنامه های پرورشی می باشد اما باید توجه داشت که تمام برنامه ها، فعالیت ، رفتارها، گفتارها، روابط های دو طرفه بین معلم و دانش آموز یا بین دانش آموز و مدیر و یا بین معاون و دانش آموز حتی شیوه ی آموزش معلم، عدم توانایی در یادگیری یک یا چند درس توسط دانش آموز ، مشکلات روحی و روانی و جسمی دانش آموز، نحوه ی برخورد همه ی عوامل حتی سرایدار مدرسه با دانش آموزان و نحوه ی گفتگوی عوامل مدرسه (مدیر، معاونین، معلمین و مربیان و...) نحوه پوشش عوامل مدرسه و اعمال و رفتار آنها همه و همه برنامه های پرورشی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
یادگیری فرآیند اجتماعی است و فعالیت های فوق برنامه و پرورشی تاثیر زیادی در شکل‌گیری شخصیت دانش آموزان دارد؛مدرسه به تنهايي يکي از وسايل تربيت فرد است و کار آن بايد با تاثير عوامل اجتماعي و نهادهاي مرتبط با اجتماعي شدن فرد (خانواده، گروه، رسانه ها و...) تکميل شود.
ضمن تعليم کودکان در مدارس، بايد اشکال ديگر آموزش مانند مبارزه با بي سوادي، ترويج کشاورزي، شرکت در تعاوني ها، آشنايي با تکنولوژي و علوم و فنون جديد و... نيز وجود داشته باشند تا از اين طريق، زمينه هاي تربيت اجتماعي از تمام جهات گسترش يابد.
فعالیت ها و برنامه های پرورشی در تربيت اجتماعي دانش آموزان تاثیرات فراوانی دارد.از آن جمله:
- تقويت مهارت هاي اجتماعي در قدرت سازگاري با ديگران
- هدف هاي رواني و اجتماعي تربيت اجتماعي
- تقويت روح همکاري، همدلي، نوع دوستي، گذشت، فداکاري و همزيستي
- ايجاد حسن احترام به خود، ديگران و تحمل عقايد ديگران
- شناخت اصول، قانون مندي ها و تبعيت از آنها در هنگام برخوردهاي فردي و اجتماعی
- تقويت وجدان کاري و گسترش و عمق نظم پذيري اجتماعي در تمام پهنه هاي زندگي
- گسترش همياري درسي و تحصيل از طريق گروه هاي دانش آموزي
- تمرين مشارکت جمعي، تصميم گيري جمعي و مشخصه هاي آن
- رفع عوارض رواني اجتماعي در فرآيند تعاملات بين فردي مانند انزواجويي، رقابت هاي تخريب کننده و ترس هاي اجتماعي
در انجام فعالیت های پرورشی دانش آموزان می توانند رشد اجتماعی را در خود تقویت کنند. دانش آموز می تواند نقش پذیری های اجتماعی و شرکت در گروه ها و دسته های ورزشی در جهت تبادل نظر و تعامل در مهارت های اجتماعی تمرین کند.حضور دانش آموزان در اجرای برنامه ها و فعالیت های چون: سرود، تئاتر ونمایش، موسيقي، انواع انجمن هاي علمي فرهنگي، هنري و نیز گروه هاي علمي بازديد از موزه ها، منابع طبيعي و گردش هاي علمي و اردوها نفش مهمی در تثبیت و تقویت مهارت های فردی و اجتماعی در آنان داشته باشد.
در پایان برای این منظور چند راهکار پیشنهاد می شود:
- برجسته سازی نقش اجتماعی مدارس از قبیل انجام حرکات ورزشی در مراسم آغازین به صورت جمعی، اجرای نمایشنامه، قرائت سرود دسته جمعی و به صورت همخوانی، برگزاری دوره‌های آموزش قرآن و مراسم ادعیه خوانی مثل زیارت عاشورا، برگزاری مناسبت‌ها، برپایی نماز جماعت و...
- اجرای برنامه‌های جمعی آموزش و ارزشیابی در مدارس مثلا برگزاری بازدیدهای علمی و یا ارائه نمرات میان ترم یا پایان ترم دانش‌آموزان با مشورت سایر دبیران، معاون و حتی مدیر مدرسه.
- بهره‌گیری از دبیران و معلمان دروس اجتماعی، تاریخ و جغرافیا در ارائه فعالیت‌های مطالعات اجتماعی و فراهم سازی زمینه‌های درک مشترک از طبیعت، سیاست، محیط پیرامونی، زندگی جمعی، حرکات وحدت‌بخش، انعطاف پذیری، همبستگی و...
- ترویج فعالیت‌های گروهی و شرکت و عضویت در تشکل‌های دانش‌آموزی ،انجمن شوراهای دانش‌آموزی، پیشتازان و فرزانگان، پیشگامان، بهداشت‌یاران و... قراردادن هرکدام از دانش‌آموزان با توجه به سلیقه و علاقه و استعداد ویژه در گروه یا کمیته‌ای خاص جهت انجام فعالیت‌های مورد علاقه.
- ارائه بازی‌های محلی با گرایش جمع‌گرایانه به منظور ارتقای نقش مهارت‌های اجتماعی و ایفای نقش در هر مرحله از بازی با انتخاب دوستان، یارکشی مناسب و برقراری ارتباط با سایرین و اعضای بازیگر.
- برگزاری اردوها و بازدیدها به منظور ایجاد وحدت، همدلی، همگرایی، همبستگی، محبت، تعاون، همدردی، نظم پذیری، الگوپذیری، شکوفایی و بروز استعدادها به صورت کوتاه مدت یک روزه، چند روزه، منطقه‌ای، استانی و برون استانی.
نوشته: امیدعلی همتی، معاون پرورشی دبیرستان شهید مفتح شهر ایلام
نظر شما