به گزارش خبرنگار کردپرس، نخستین بار در سال 1981 در آمریکا بین معتادان تزریقی مشاهده و پس از آن زنگ خطر برای مرکز پیشگیری و کنترل بیماری زده شد و گروهی از طرف این مرکز برای بررسی واقعه آغاز به کار کرد.

در آن اوایل مرکز کنترل بیماری هنوز نامی رسمی برای این بیماری انتخاب نکرده بود و معمولاً برای آن از نام فردی که مبتلا به این بیماری بود استفاده می شد و این روند ادامه داشت تا اینکه در سال 1983 دو گروه تحقیقاتی به صورت جداگانه به رهبری «رابرت گالو» و «لوک مونتانیه» موفق به شناسایی ویروس «HIV» شدند. ویروسی که با نقص ایمنی انسانی و آهسته گستر همراه بوده و عامل بیماری ایدز به حساب می آید.

ویروس مختل کننده سیستم ایمنی بدن

«HIV؛ اچ آی وی» ویروسی است که با مختل کردن کارکرد و ویران ساختن گونه ای از یاخته های مسئول هماهنگی ایمنی منجر به نقص دستگاه ایمنی بدن انسان می شود که به آن ایدز می گویند. از زمان ورود این ویروس به بدن تا بروز ایدز ممکن است بین 6 ماه تا 15 سال طول بکشد و در این مدت گرچه فرد به ظاهر تندرست به نظر می رسد اما امکان سرایت ویروس از او به دیگران وجود دارد.

باید دانست که ابتلا به «HIV؛ اچ آی وی» دارای سه مرحله «حاد، نهفتگی و ایدز» است. در مرحله حاد علایم ویروس بین 2 تا 4 هفته خود را نشان می دهند و افراد پس از مواجهه با این ویروس دچار نشانه بیماریهایی مانند آنفلوآنزا می شوند و در بسیاری از افراد هم هیچ نشانه قابل توجهی دیده نمی شود و گاهی تا آخر عمر حامل این ویروس و مقاوم به آن و خود ایمنی به ویروس تا پایان زندگی بوده اما عامل سرایت دهنده و پخش و اپیدمی آن به طور پنهان به دیگران هستند.

پس از علایم اولیه، بیمار وارد مرحله ای به نام دوره نهفتگی یا «HIV؛ اچ آی وی» بی نشانه یا مزمن می شود. این مرحله می تواند بدون هیچ درمانی از حدود 3 تا 20 سال به طول بکشد. اگرچه معمولاً در ابتدای بیماری هیچ علایمی مشاهده نمی شود اما در نزدیکی پایان این مرحله بسیاری از افراد با مشکلاتی همراه خواهند شد.

اما در مرحله آخر فرد به بیماری ایدز مبتلا شده و دیگر از مراحل حاد و نهفتگی گذر کرده است. در این مرحله افراد با سندرم نقص ایمنی اکتسابی مواجه می شوند و در معرض خطر ویروس های سرطان زای مختلفی قرار می گیرند. در واقع اگر افراد مبتلا به ویروس «HIV» درمان خود را جدی نگیرند حدود نیمی از آنان در عرض 10 سال مبتلا به ایدز خواهند شد.

HIV قابل کنترل است

«اچ آی وی» ویروسی است که در صورت کنترل نشدن منجر به بیماری ایدز می شود. این یعنی هر فردی که مبتلا به ویروس «HIV» است قطعاً درگیر بیماری ایدز نیست مگر اینکه شرایط کنترلی آن لحاظ نشود.

با این وصف هنوز بسیاری از افراد با وجود دسترسی به اطلاعات، رسانه، شبکه های اجتماعی، منابع گسترده مطالعاتی، اطلاع رسانیهای فراوان و... در مورد ویروس اچ ی وی و الفبای آن اطلاعات کافی و صحیحی ندارند. از راه های انتقال، کنترل و پیشگیری از آن بی خبر هستند و نمی دانند که اگر در معرض ابتلا بودند باید چه اقداماتی انجام داده و به چه مراکزی مراجعه کنند. حتی بسیاری از افراد در میان تحصیل کرده ها، روشنفکران، دانشجویان و بعد از آن افراد کم سواد این ویروس را برابر با بیماری ایدز می دانند، این در حالی است که مبتلایان به ویروس اچ آی وی در صورت تشخیص به موقع، غربالگری زودهنگام، مصرف داروهای مرتبط و رعایت سبک زندگی سالم می توانند عمر مفید و زندگی سالم داشته باشند.

آمار ایدز در جهان

آنچه به عنوان آمار جهانی ایدز در سایت سازمان ملل آمده بدین شرح است که «در سال 2021 تعداد 38 میلیون و 400 هزار نفر در جهان با ویروس اچ آی وی زندگی می کردند. همچنین یک میلیون و 500 هزار نفر هم به این ویروس مبتلا شدند و 650 هزار نفر هم بر اثر بیماری ایدز جان باخته اند که شامل 110 هزار کودک و نوجوان می شود».

این سازمان همین طور تعداد جوانان مبتلا به اچ آی وی را 2 میلیون و 700 هزار نفر دانسته و بیان کرده که بچه ها و نوجوانان فقط 7 درصد از جمعیت دارای اچ آی وی را تشکیل می دهند اما 17 درصد از مرگ و میر و 21 درصد از مبتلایان جدید در سال گذشته را شامل می شوند.

براساس این آمار از زمان شروع همه گیری بیماری ایدز 84 میلیون و 200 هزار نفر به این بیماری مبتلا شده اند و 40 میلیون و صد هزار نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند.

سیر صعودی ایدز در خاورمیانه

براساس اطلاعات موجود تعداد موارد جدید اچ آی وی در سراسر جهان در دهه گذشته به طور قابل توجهی کاهش یافته، اما در غرب آسیا و شمال آفریقا، داستان متفاوت است. جهان از زمان اوج اپیدمی ایدز در سال ۱۹۹۶ فاصله زیادی را طی کرده؛ بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱، تعداد مبتلایان جدید ویروس اچ‌آی‌وی در جهان ۳۲ درصد کاهش یافته اما تعداد عفونت‌های جدید در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در همان دوره ۳۳ درصد افزایش داشته اگرچه این منطقه از کمترین تعداد مبتلایان به این بیماری در جهان برخوردار است. این امر باعث شده تا خاورمیانه در کنار اروپای شرقی، آسیای مرکزی و آمریکای لاتین یکی از سه منطقه جهان باشد که هنوز مبتلایان به ایدز در آنها رو به افزایش است.

آمار ایدز در ایران

مرکز تحقیقات ایدز در ایران آمار تخمینی مبتلایان به ایدز را 55 هزار نفر و آمار تجمیعی ثبت شده را 43 هزار نفر اعلام کرده که از این تعداد 81 درصد را مردان و 19 درصد شامل زنان می شود.

در این آمار 23 هزار نفر مبتلای زنده ثبت شده اند و 16 هزار نفر هم به مراکز مشاوره مراجعه کرده اند.

این مرکز راه های انتقال اچ آی وی را شامل 58 درصد اعتیاد تزریقی، 24 درصد رابطه جنسی محافظت نشده، 16 درصد نامشخص، 7.1 درصد انتقال از مادر به کودک و 2.0 درصد فرآورده های خونی عنوان کرده است.

براساس داده های این مرکز، آمار مبتلایان به ایدز در استان های مرزی و مهاجرپذیر نسبت به دیگر استان ها بیشتر بوده و به صورت تفکیکی آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به این بیماری در دست نیست.

کاهش سن ابتلا در ایران

اخیراً رئیس پیشین مرکز تحقیقات ایدز ایران از کاهش سن ابتلا به ایدز و شیوع این بیماری در میان زنان و افزایش روابط جنسی محافظت نشده گفته است.

از نظر «مینو محرز» تا پیش از اجرای برنامه تاثیرگذار کاهش آسیب در بین معتادان تزریقی و توزیع سرنگ و متادون،‌ بیشترین آمار مبتلایان به ایدز در کشور در بین همین جمعیت بود و در نتیجه هم سن مبتلایان خیلی پایین نبود و هم جمعیت زنان مبتلا کم بودند اما از زمانی که آمار مبتلایان از طریق روابط جنسی رو به افزایش رفته، هم سن مبتلایان کاهش یافته و هم زنان مبتلا هم افزایش داشته اند.

تمامی این موارد در حالی است که در سال‌ها و دهه‌های گذشته، میزان ابتلای زنان به ایدز، تک رقمی بود و الان دو رقمی شده که می‌توان آن را با تغییر الگوی انتقال HIV از اعتیاد تزریقی به روابط جنسی مرتبط دانست.

همچنین بیش از ۵۰ درصد افراد مبتلا به HIV در سنین ۲۵ تا ۳۹ سال قرار دارند که سن جوانی و فعالیت جنسی است و این مسئله نشان می‌دهد که باید آگاهی بخشی جامعه به ویژه در قشر جوان افزایش یابد.

«ایدز» انگ اجتماعی نیست

شاید یکی از اصلی ترین دلایل اینکه این بیماری در ایران هنوز سیر صعودی دارد این باشد که بسیاری آن را انگ اجتماعی می دانند و با چشم بد فرد بیمار را نگاه می کنند و همین عاملی شده تا افراد مبتلا برای درمان و مشاوره مراجعه نکرده و هویتشان نامشخص بماند که این مسئله خود آسیب پرخطری برای جامعه به حساب می آید.

یکی از مهمترین کارها برای کنترل این بیماری آگاه سازی جامعه، فرهنگ سازی، آموزش و اطلاع رسانی است؛ اقدامی که هنوز آن طور که باید در کشور صورت نگرفته و نیاز به تلاش های بیشتر دارد./