آغاز فعالیت شرکت‌های بیمه در ایران به بیش از 8 دهه پیش برمی‌گردد، در طول این سال‌ها شرکت‌های بیمه شبکه‌ای از فروش بیمه‌نامه را از طریق نمایندگی‌ها ایجاد کردند و از طریق آن با متقاضیان وارد معامله شدند، جریانی که تاکنون هم ادامه دارد، اما وجه تمایز یک دهه اخیر با دهه‌های پیش از آن تحولات برآمده از نفوذ شبکه اینترنت بر صنعت بیمه است که دستاوردهای آن این صنعت را نیز در کنار شمار گوناگون صنایع دیگر از خود متاثر کرده است.

با توسعه اینترنت امکان خرید بیمه‌نامه به صورت غیرحضوری فراهم آمده و ادامه این جریان به ایجاد اپلیکیشن‌های تخصصی خرید بیمه همچون بیمه‌بازار، بیمیتو، بابیمه و... منجر شده است، در کنار اپلیکیشن‌های تخصصی، اپلیکیشن‌های جانبی و غیرتخصصی هم امکان خرید انواعی از بیمه‌ها را فراهم آورده‌اند تا از معامله بیمه‌ها برای جذب تراکنش‌ها بهره ببرند.

محصول نهایی این تغییرات آنلاین شدن معاملات بیمه است، اتفاقی که بیش‌تر از هر چیز نیاز به پدیده‌های فیزیکی و نیروی انسانی مربوط به آنها را در این معاملات از بین برده است؛ البته این نخستین بار نیست که فناوری جایگزین نیروی انسانی می‌شود و این اتفاق گونه‌ای از تکرار مکررات در تاریخ صنایع جهان به شمار می‌آید، در نتیجه حذف تدریجی شعب و نمایندگی‌های بیمه نیز می‌تواند مصداقی از این پدیده باشد.

علیرضا دلیری، دستیار ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. او چندی پیش در این باب با وب‌سایت چابک‌آنلاین که در زمینه بانک و بیمه اطلاع‌رسانی می‌کند، گفت‌و‌گویی ویدئویی داشته و در آن از تغییر کارکرد نیروی انسانی شاغل در بیمه در پی آنلاین‌شدن معاملات گفته است.

در این گفت‌وگو که مهر ماه سال جاری بارگذاری شده دلیری بیان کرد که هر چند در شکل سنتی معامله بیمه، برای ثبت بیمه‌نامه نیاز به نیروی انسانی وجود داشت و در معامله آنلاین این نقش حذف می‌شود، اما صنعت بیمه همچنان به نیروی انسانی نیاز دارد و آنلاین شدن معاملات به معنای حذف نیاز به هر گونه نیروی انسانی در این صنعت نیست، به طور مثال ضریب نفوذ بیمه در جامعه ایرانی پایین است و این ضعف نشان از نیاز به تقویت عملکرد بازاریابان دارد؛ این نقش به‌ویژه با افزایش شمار و گوناگونی شرکت‌های بیمه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، در نتیجه صنعت بیمه در دنیای دیجیتال از قضا نیروی انسانی بازاریاب بیشتری را طلب می‌کند تا صنعت بیمه‌ای که در فضای سنتی فعالیت داشت و در چنین فضایی بازاریابان بیش از پیش درک می‌کنند که باید از دفاتر بیرون بروند و به میان مردم بیایند.

دستیار ویژه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین در گفته‌های خود به این موضوع اشاره کرد که گونه‌گونی شرکت‌های بیمه‌ای آنها را در یک فضای رقابتی قرار می‌دهد، فضایی که لازمه سهم‌بری از آن ارتقای کیفیت خدمات همراستا با کاهش قیمت‌هاست. ناگفته پیداست که سود حاصل از این بازار رقابتی هم جامعه ایرانی را بهره‌مند خواهد کرد و هم نیاز به نیروی انسانی بازاریاب را در بیمه‌ها افزایش خواهد داد.

چالش‌ها و فرصت‌های اختلاط بیمه با فضای آنلاین

در ادامه گزارش و به منظور درک بهتر پیامدهای فضای آنلاین بر صنعت بیمه سری هم به دنیای بین‌الملل می‌زنیم. وب‌سایت انگلیسی‌ زبان «آمورا» به آدرس amuratech.com که گروهی از کارشناسان هندی محتوای آن را تولید می‌کنند، در گزارشی که 10 ژوئیه 2020 (20 تیر 1399) منتشر کرده به چالش‌ها و فرصت‌های فروش آنلاین بیمه پرداخته است؛ در این گزارش نبود اعتماد کافی و رقابت گسترده اصلی‌ترین چالش‌هایی معرفی شده که شرکت‌های بیمه به طور کلی با آن رو‌به‌رو هستند.

بنا بر داده‌های منتشرشده در گزارش، فروش آنلاین فرصت‌هایی فراهم می‌آورد که می‌تواند مشکلات برآمده از این دو چالش را تا اندازه‌ای برطرف کند، به عبارت دیگر با فروش و خرید آنلاین بیمه تغییراتی در این کسب‌و‌کار به وجود آمده که شفافیت را در جریان معامله ارتقا می‌دهد. برای روشن‌تر شدن این مزیت آن را در قالب خرید بیمه در کشور توضیح می‌دهیم؛ متقاضی خرید آنلاین بیمه در ایران می‌تواند از طریق اپلیکیشن‌هایی که پیش‌تر به آنها اشاره شد با بیمه‌های دارای مجوز آشنا شود و از همین طریق بیمه موردنظر خود را خریداری کند، در نتیجه برای خرید بیمه تنها به گفته‌های بازاریاب و یا مالک دفتر بیمه و گزینه‌هایی که این افراد به عنوان ذینفعان معامله ارائه می‌دهند، متکی نباشد بلکه به واسطه یک شخص حقوقی سوم با بیمه و خدمات آن آشنا شود، امکان سنجش خدمات را از طریق همین شخص بیابد و در نهایت گزینه مطلوب را انتخاب کند.

بیمه‌ها نیز می‌توانند در فضای آنلاین خدماتی که برای مشتریان مهیا کرده‌اند را بهتر از گذشته در این بازار رقابتی به نمایش بگذارند و برای ارائه خدمات تنها به توان بازاریابان و یا صرف هزینه تبلیغات متکی نباشند.

آنچه شرح داده شد گویای این است که مزایای معامله بیمه در فضای آنلاین قوت بیشتری نسبت به معایب آن دارد در نتیجه دور از انتظار نیست که در آینده‌ای نه چندان دور معامله بیمه‌ها به این فضا محدود شود، حتی اگر افرادی نه چندان پرشمار در پی گذر از فضای واقعی به مجازی مجبور به تغییر موقعیت حرفه‌ای خود شوند.