به گزارش کردپرس، زمین لرزه عظیمی که جنوب ترکیه و شمال غرب سوریه را لرزاند به کردهای سوریه فرصتی برای رهایی از تهاجم نظامی احتمالی ترکیه به مناطق تحت کنترل آنها در شمال شرق سوریه داده است اما نگرانی ها از انجام حمله همچنان بالاست. رؤیای کردها برای حفظ موجودیت خودگردان خود در آینده نه تنها از سوی ترکیه بلکه توسط دولت سوریه- تحت حمایت سوریه- تهدید می شود زیرا دولت مخالف هرگونه ایجاد منطقه خودگردان در سوریه است. در نتیجه، کردهای سوریه به شراکت خود با ایالات متحده که آن را پس از چندین سال عملیات مشترک نظامی علیه گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) حامی خود می دانند، دل بسته اند. دولت بایدن نشان داده است که هیچ برنامه ای برای خروج از شمال شرق سوریه ندارد اما ممکن است دولت آینده آمریکا چندان تمایلی به ماندن در اینجا نداشته باشد. از این رو، کردهای سوریه در حال بررسی روابط خود با دمشق هستند اما نتایج تا اینجا، عمیقاً ناامیدکننده بوده است.

ادامه تهدیدهای ترکیه

ترکیه مدت‌هاست با ایجاد منطقه خودگردان در شمال شرق سوریه که قبلا روژاوا نامیده می‌شد اما اکنون به عنوان اداره خودمختار شمال و شرق سوریه (AANES) شناخته می شود، مخالف است. دلیل آن این است که ترکیه این نهاد را که تحت کنترل یک جناح کرد سوری یعنی حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) است، به‌عنوان امتداد حزب رادیکال کارگران کردستان ترکیه یا (پ‌.ک.‌ک) می‌بیند که دولت ترکیه مدت‌هاست آن را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی کرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، غالباً PYD و شاخه نظامی آن، یگان‌های مدافع خلق (YPG) را «تروریست» خوانده و قول داده است که آنها را سرکوب کند. طی چند سال گذشته، ترکیه نیروهای خود را برای نبرد با کردهای سوریه به شمال سوریه اعزام کرده است. آخرین حمله در اکتبر 2019 رخ داد که ترکیه طی این حمله با کمک متحدان سوری خود، یک کریدور طولانی در شمال سوریه در نزدیکی مرز ترکیه را تصرف کرد. این عملیات منجر به کشته شدن بیش از 200 غیرنظامی (بر اساس گزارش‌ها برخی از آنها با اعدام) و فرار ده‌ها نفر شد. هزاران کرد سوری نیز وارد شمال عراق یا مناطقی در سوریه در جنوب کریدور شدند.

اردوغان در سال 2022 بارها شمال شرق سوریه را تهدید کرد اما ظاهراً ایالات متحده و روسیه او را از انجام این کار منصرف کرده‌اند. همچنین دولت بایدن (و همچنین اعضای کنگره) به ترکیه هشدار دادند که چنین تهاجمی پیامدهای عمیقی برای روابط دوجانبه آمریکا و ترکیه خواهد داشت. روسیه نیز با تهاجم مخالفت کرد اما نه به خاطر همدردی واقعی با کردها، بلکه به این دلیل بود که تلاش‌های مسکو برای میانجی‌گری در جهت بهبود روابط بین سوریه و ترکیه را برهم می‌زد.

ترکیه با این وجود ادعا می کرد YPG و PKK مسئول حمله تروریستی در استانبول در نوامبر 2022 هستند؛ اتهامی که هر دو گروه به شدت آن را رد کردند. اما ترکیه در اواخر سال 2022 حملات هوایی، حملات پهپادی و توپخانه را علیه مواضع کردهای سوریه انجام داد. گفته می شود این حمله نگهبانان کردی را که مراقب اردوگاه بزرگ الهول بودند، هدف قرار داد. این اردوگاه هزاران زندانی داعش و خانواده های آنها را در خود جای داده است. به گفته مظلوم عبدی (کوبانی)، فرمانده کرد نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) متشکل از مبارزان کرد YPG، عشایر سنی عرب و برخی اقلیت های مسیحی و نیروی نظامی محافظ اداره خودگردان کردی در شمال شرق سوریه، این حملات ترکیه منجر به کشته شدن 18 غیرنظامی، 17 جنگجو و تخریب 45 تأسیسات زیربنایی حیاتی شده است.

در هر صورت، زمین لرزه های عظیم اخیر، طرح های نظامی ترکیه را متوقف کرده است. با توجه به خشم گسترده در ترکیه، از آنچه که افکار عمومی به عنوان واکنش آهسته و ناکافی دولت به زلزله می دانند، بعید است اردوغان با انجام تحرکات نظامی علیه کردهای سوریه- در حالی که صدها هزار شهروند ترکیه نیازمند جانپناه هستند، سرمایه سیاسی بیشتری را هزینه کند. علاوه بر این، با توجه به اینکه پ.‌ک.‌ک در مدت کوتاهی پس از زمین‌لرزه‌ آتش‌بس اعلام کرده و ترکیه همچنان حزب اتحاد دموکراتیک سوریه یا PYD را به‌عنوان یکی از اقمار پ‌.ک.‌ک می‌داند، در حال حاضر، توجیه تهاجم نظامی برای اردوغان دشوار خواهد بود.

با این حال، حتی در فضای سیاسی جدید ناشی از زلزله، ضدیت اردوغان نسبت به کردهای سوریه فروکش نکرده است. مقامات ترکیه که بخش‌هایی از شمال غرب سوریه را کنترل می‌کنند، به مدت هفت روز از انتقال کمک‌های بشردوستانه ساکنان منطقه خودگردان کردی در شمال شرق سوریه برای عبور از مناطق زلزله‌زده سوریه خودداری کردند. اگرچه برخی از کردهای سوریه نیز به طور غم انگیزی، به ویژه در شهر کردنشین جیندرس، در این زلزله کشته شدند، این تدارکات فقط برای برادران کرد آنها ارسال نشد بلکه برای همه قربانیان بدون در نظر گرفتن قومیت آنها ارسال شد. بنا بر گزارش ها، تنها پس از فشار ایالات متحده، ترکیه اجازه داد این تجهیزات بشردوستانه به سمت شمال غرب حرکت کند. مقامات کرد سوریه بر این باورند که این تاخیر به دلیل عدم تمایل اردوغان به مشروعیت بخشیدن به اداره خودگردان بوده است. ترکیه حتی در بحبوحه این جنجال بر سر عبور کاروان کمک‌رسانی، حمله ای پهپادی به شهر کردنشین کوبانی در نزدیکی مرز ترکیه انجام داد.

بازی روسیه

پس از خروج نیروهای آمریکایی از امتداد کریدور سوریه با ترکیه در اکتبر 2019 - که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا با دادن چراغ سبز به اردوغان زمینه آن را تسهیل کرد و باعث تلخی کامی بیشتر کردها شد- روسیه تلاش کرد این خلاء را پر کند. نیروهای زمینی روسیه به طور مشترک با نیروهای دولتی ترکیه و سوریه، در بخش‌هایی از این منطقه مرزی گشت‌زنی می‌کنند. مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه در اواخر نوامبر 2022 و در واکنش به تهدیدات تهاجم ترکیه، با ژنرال الکساندر چایکو، فرمانده نیروهای روسیه در سوریه دیدار کرد. روسیه چند روز بعد، برای جلوگیری از ترکیه تعدادی نیروی کمکی زمینی را به تل رفعت در شمال سوریه فرستاد.

عبدی نقش روسیه را «ایستادن در موضع بی طرفی» بین نیروهای دموکراتیک سوریه و ترکیه توصیف کرده است. با این حال، کردهای سوریه می‌دانند که هدف نهایی روسیه حفظ روابط دوجانبه سودمند خود با حکومت دمشق است زیرا که پایگاه‌های دریایی و هوایی مهمی را در اختیار روسیه قرار داده است. مسکو قرار نیست این رابطه استراتژیک خود را به خاطر کردها به خطر بیندازد. اگر چه روسیه تلاش کرده است بین کردهای سوریه و دمشق میانجیگری کند، اما نمی خواهد تمایل آنها را برای داشتن منطقه ای خودگردان به واقعیت تبدیل کند. به همین ترتیب، روسیه به دنبال حفظ همراهی دولت ترکیه برای حفظ تعادل در برابر ناتو نیز هست. بنابراین، در حالی که روسیه در ماه های اخیر در منصرف کردن اردوغان از حمله به شمال شرق سوریه نقش ایفا کرد اما نقش آن در فشار بر ترک ها محدودیت هایی دارد.

ارتباط کردها با ایالات متحده

کردهای سوریه پس از ناامیدی تلخ نسبت به دولت ترامپ، که به نظر می رسید بیشتر علاقه مند به جلب رضایت اردوغان باشد تا حمایت از کردهایی که هزاران قربانی در مبارزات ضد داعش داده اند، از پیروزی جو بایدن در ریاست جمهوری خوشحال شدند. بایدن در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود به شدت از خروج ترامپ از کریدور کرد نشین در شمال سوریه در اکتبر 2019 انتقاد کرد. او به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده که بیشترین همدردی با کردها را داشت، تلقی می شد. این دیدگاه مبتنی بر سفرهای متعدد او به منطقه به عنوان سناتور و معاون رئیس جمهور ایالات متحده در سالهای قبل و همچنین برپایه اظهاراتش در حمایت از آرمان های کردها برای ایجاد کیان مستقل بود.

با این حال، امیدواری مقامات اداره خودگردان به به رسیمت شناخته شدن این منطقه به عنوان یک منطقه خودگردان از سوی بایدن محقق نشده است. دولت بایدن مایل به انجام این اقدام نبوده است. این بی میلی تا حدی به دلیل مخافت اپوزیسیون سوریه با خودگردانی کردها و تلقی آن به عنوان از بین بردن یکپارچگی قلمرو جمهوری سوریه از سوی جهان عرب است. با این وجود، بایدن حدود 900 سرباز آمریکایی را در سوریه نگه داشته است زیرا با وجود اینکه خلافت موسوم به داعش سقوط کرده اما هسته های داعش همچنان فعال هستند. از این رو، مشارکت ایالات متحده با نیروهای دموکراتیک سوریه یا SDF در مبارزه با داعش ادامه یافته است. بسیاری از کردهای سوریه، پس از خروج ایالات متحده از افغانستان در سال 2021، نگران بودند که آنها نیز به همین سرنوشت دچار شوند. با این حال، دولت بایدن فورا به آنها اطمینان داد که ایالات متحده به این زودی سوریه را ترک نخواهد کرد.

مظلوم عبدی اخیرا در مصاحبه ای اظهار داشت: ما روابط متمایزی با ایالات متحده داریم که از طریق آن تلاش های امنیتی و نظامی را در چارچوب کارزار بین المللی برای از بین بردن داعش هماهنگ می کنیم. به عبارت دیگر، نیروهای دموکراتیک سوریه تا زمانی که آمریکا در سوریه باقی بماند، شریک اصلی ایالات متحده در عملیات ضد تروریسم خواهد بود. اما عبدی برای تاکید بر اینکه کمک در مبارزه با داعش در بحبوحه تهدیدهای جاری را نباید بدیهی فرض کرد، به طور موقت عملیات ضد تروریسم مشترک با ایالات متحده را در اواخر سال 2022 به حالت تعلیق درآورد تا بر آمادگی برای حمله ترکیه متمرکز شود. وقتی تهدیدهای ترکیه کاهش یافت، همکاری بین نیروهای SDF و ایالات متحده از سر گرفته شد.

نیروهای دموکراتیک سوریه خارج از عملیات‌های ضد تروریسم، با محافظت از چندین اردوگاه بازداشت داعش در شمال شرق سوریه، ارتباط خود را با ایالات متحده (و همچنین سایر کشورهای ائتلاف ضد داعش) نشان داده اند. اگرچه بسیاری از کشورها قرار است اتباع داعش و خانواده های آنها را که در بازداشت هستند به کشورشان بازگردانند اما تنها تعداد کمی این کار را انجام داده اند. این بی میلی باعث شده است که نیروهای دموکراتیک سوریه به عنوان شریکی ارزشمندتر تلقی شوند زیرا جایگزین های محدودی در مقابل برچیدن این بازداشتگاه ها وجود دارد. تلاش داعش در اوایل سال 2022 برای نفوذ به یکی از این اردوگاه ها در حسکه برای آزادی بازداشت شدگانش نشان داد که داعش چقدر فعال است و مشارکت ایالات متحده و نیروهای دموکراتیک سوریه چقدر ضروری است.

همراهی با دولت سوریه

با این که بعید است دولت بایدن نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند و به مشارکت خود با نیروهای دموکراتیک سوریه پایان دهد اما کردهای سوریه نمی توانند روی پیروزی بایدن برای دور دوم حساب کنند. به رغم تلاش‌های مقامات اداره خودگردان کردی در واشنگتن برای برقراری ارتباط با دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان، نمی‌توان به آنها اطمینان داد که دولت جدید ایالات متحده نیروهای آمریکایی را در سوریه نگه خواهد داشت. از این رو، کردهای سوریه از شرط بندی خودداری کرده و سعی می کنند با حکومت بشار اسد درباره آینده خود مذاکره کنند. چندین هیئت از طرف اداره خودگردان به دمشق اعزام شده اند اما پیشرفت چندانی در مذاکرات نداشته اند.

موانع جدی

مظلوم عبدی گفته است که کردهای سوریه با دمشق در مورد حفظ تمامیت ارضی سوریه توافق دارند، اما «مشکلات» هنگام بحث در مورد امور اداری و مسائل مربوط به آموزش و پرورش به وجود می آید. علاوه بر این، وی گفت که مخالف این نیست که نیروهای دموکراتیک سوریه تبدیل به بخشی از ارتش سوریه شوند. اما او این ادغام را مشروط بر تغییرات «قانونی و قانونی» و قائل شدن امتیازات خاص برای نیروهای دموکراتیک سوریه کرده است.

به نظر می‌رسد که اداره خودگردان کردی و شاخه نظامی SDF آن می‌خواهند از کردهای و دولت منطقه‌ای کردستان و نیروهای پیشمرگه آن الگوبرداری کنند. به عبارت دیگر، کردهای سوریه خواهان حفظ نهادهای حاکمیتی و سیستم‌های آموزشی و همچنین دستگاه نظامی خودگردان خود هستند که وابستگی کمی به ارتش سوریه دارند.

بعید است که دولت سوریه چنین خواسته هایی را بپذیرد زیرا آنها را گامی به سوی یک کیان مستقل و تهدیدی برای یکپارچگی قلمرو سوریه می داند. با این حال، مقامات کرد سوریه سعی کرده اند ذات و هویت کردی دو نهاد AANES و SDF را کمرنگ جلوه دهند.

با وجود تأکید بر شخصیت های چند قومیتی و چند مذهبی آنها، مواضع سطح رهبری در AANES و SDF تحت تسلط کردها است. اما به نظر می رسد که چنین تمایزاتی از نظر دولت سوریه اهمیتی ندارد زیرا حزب بعث که همچنان حزب حاکم کشور است، هرگز از مناطق خودگردان قومی یا منطقه ای یا ایده یک کیان مستقل در داخل سوریه ای فدرال حمایت نکرده است. علاوه بر این، از زمان پایان مأموریت فرانسه در سوریه و لبنان، هیچ حزبی، در داخل یا خارج از سوریه، هرگز وجود چنین مناطق خودگردانی را برای سوریه به رسمیت نشناخته است.

آینده

بنابراین، آینده برای کردهای سوریه بسیار نامشخص و نامطمئن است زیرا آنها هیچ گزینه خوبی در مقابل خود ندارند. در حالی که ایالات متحده و روسیه ممکن است همچنان اردوغان را از حمله به شمال شرق سوریه باز دارند اما ایالات متحده ممکن است مدت زیادی در این کشور باقی نماند و بعید است روس ها نیز خود را در موقعیت عبور از حکومت فعلی قرار دهند. یکی از مزیت‌های کردهای سوریه این است که نیروهای دموکراتیک سوریه یک نیروی نظامی قدرتمند است و می‌تواند با هر ارتش و شبه‌نظامیانی برای بازپس‌گیری منطقه، به سمت آنها حرکت کنند، مقابله کند. این توازن قوا ممکن است منجر به وضعیتی شود که دولت اجازه دهد تا کردها از درجه ای از خودگردانی بهره مند شوند اما نه به اندازه ای که کردهای سوریه می خواهند. سیاستگذاران ایالات متحده می توانند با گنجاندن آن به عنوان یک موضوع در هر گونه گفتگوهای آینده در مورد آینده سوریه به این روند کمک کنند. اما اذعان دارند که اگر ایالات متحده تصمیم به خروج از شمال شرق سوریه بگیرد، قدرت اهرم ابزارهایش در آنجا به شدت کاهش می یابد.

منبع: اندیشکده مرکز عرب در واشنگتن دی سی

نویسنده: گریگوری آفتاندیلیان