کردپرس- رخداد زمين لرزه اخير در منطقه ازگله از توابع استان كرمانشاه تلنگري بود تا كمي دانش و آگاهي را در اين باره بالاتر برده و ضرورت ارتقاي دانش عمومي هرچه بيشتر نمايان شد.
ابتدا پيرو انتشار شايعات مختلف در فضاي مجازي و پيش بيني هاي رعب آور و عملا ناسالم كردن فضاي عمومي جامعه آنچه بيش از پيش خودنمايي مي كند عدم شناخت صحيح مردم از زلزله و مكانيسم آن است و همين امر سبب گشته تا با انتشار هرگونه پيامي جعلي و بدون منبع حتي از برخي رسانه هاي به ظاهر معتبر تلگرامي فضاي عمومي بهم ريخته و زندگي در "نواحي قرار گرفته در دامنه گسل هاي مربوط به زاگرس" كه عمدتا تحت تاثير پس لرزه های زلزله اخیر قرار مي گیرند، دچار اختلال گردد.
ابتدا بايد دانست كه زمین لرزه نتیجه رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج ارتعاشی را ایجاد می‌کند. مقدار بزرگی یک زلزله متناسب با انرژی آزاد شده زلزله است. زلزله‌های کوچکتر از بزرگی ۳ اغلب غیر محسوس و بزرگتر از ۶ خسارت‌های جدی را به بار می‌آورند.
به طور كلي مي توان بيان كرد كه زمين لرزه مي تواند داراي منشا طبيعي يا مصنوعي باشد که موجب ایجاد امواج ارتعاشی می‌شوند. زمین لرزه‌ها اغلب نتیجه حرکت گسل‌ها بوده و همچنين می‌توانند حاصل فعالیت‌های آتشفشانی، ریزش کوه‌ها، انفجار معدن‌ها و ... باشد در حالی که اکثر زمین‌لرزه‌ها توسط حرکت صفحات تکتونیکی زمین ایجاد می‌شود، فعالیت‌های انسانی نیز می‌تواند زمین‌لرزه تولید کنند بر همين اساس مي توان عوامل انساني زير را به عنوان عوامل اصلی در رخداد اين امر سهيم دانست؛ احداث سدها و ساختمان‌های بزرگ، حفاری و تزریق مایع به داخل چاه، استخراج از معادن زغال سنگ و استخراج نفت در همين راستا و باتوجه به منشا هاي گوناگون ( طبيعي يا انساني ) مي توان گفت دوره متوسط یک زمین لرزه زیر ۳۰ ثانیه است اما برای زلزله‌های شدیدتر این زمان می‌تواند به چند دقیقه نیز برسد.
از لحاظ بزرگي زلزله و مقياس اندازه گيري آن بايد اشاره داشت كه در مدل هاي كنوني زلزله بر اساس مقياس ريشتر اندازه گيري شده كه تابع قوانين و فرمول هاي خاصي است كه بيشتر مباحث به صورت تخصصي بوده و جهت عموم كارايي فراواني ندارد اما لازم به ذكر است كه با توجه به تفاوت زمان دريافت موج هاي P و S با استفاده از دستگاه هاي لرزه نگار ميتوان عمق، فاصله كانوني وبزرگي آن را محاسبه كرد و به همين بسنده خواهم نمود كه با يك حساب ساده ميتوان دريافت كه افزايش يك ريشتري در زلزله ها موجب افزايش تقريبي 32 برابري انرژي آزاد شده آن مي شود.
تاکنون ده ها پیش نشانگر مختلف برای زمین لرزه شناسایی شده که مهمترین آن ها پیش نشانگر های آب شناختی، لرزه شناختی، تغییرات مقاومت الکتریکی زمین، الگوی اتساع پذیری پوسته زمین، ابرهای یونی، پیش نشانگرهای نوری، الکترومغناطیسی و بالاخره پیش نشانگرهای زیست شناختی می باشند كه علی رغم پیشرفت های علمی، پیچیدگی پدیده های زمین ساختی به قدری گسترده است که بشر را در پیش بینی وقوع زلزله ناتوان کرده و باید گفت ماهیت پیش نشانگرهای زلزله به صورتی است که همه آن ها در تمامی زمین لرزه ها وجود ندارند و لذا نمی توان با تمرکز بر یک نشانگر، وقوع یا عدم وقوع زمین لرزه را در یک منطقه یا محدوده زمانی مشخص پیش بینی کرد و همين امر به وضوح مبرهن مي سازد كه خصوصا در اين ايام، انتشار اخباري مبني بر رخداد زلزله با قدرت هاي مشخص در بازه هاي زماني مشخص اساسا كذب و فاقد پيشينه علمي مي باشد و متاسفانه فقط در راستاي ايجاد رعب و وحشت و بهم ريختن فضاي عمومي جامعه در اين مرحله ي پسا زلزله مي باشد كه همين امر همت و عزم جزم كلي رسانه هاي معتبر را مي طلبد كه با ورود به عرصه در راستاي آگاه سازي مردم و انتشار اخبار صحيح عرصه را بر اينگونه سودجويان تنگ كرده و در جهت حركت بسوي عادي سازي زندگي در اين مناطق گام بردارند
اما آنچه امروز باعث وحشت مردم گشته با توجه به بزرگنمايي برخي، پس لرزه ناميده مي شود كه از نظر علمي؛ پس لرزه، زلزله‌ای است که پس از زلزله اصلی رخ می‌دهد. پس لرزه‌ها زمانی به وجود می‌آیند که پوسته در اطراف صفحه گسل جابه‌جا شده با اثرات شوک اصلی تطبیق داده می‌شود همچنين به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز پس‌لرزه گویند که با شدّت کمتر و با فاصله زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند.

بر همين اساس و باتوجه به بزرگي زمين لرزه رخداده در منطقه ازگله از توابع استان كرمانشاه و به تبع آن تحت تاثير قراردادن گسل هاي منطقه مي توان تا چند ماهي انتظار رخداد پس لرزه هايي با قدرت هاي پايين را داشت و هموطنان ساكن در مناطق غربي با رعايت كردن جانب احتياط و يادگيري اقدامات قبل، حین و پس از زلزله در جهت كاهش صدمات احتمالي برآيند.

شايان ذكر است كه ساليانه حدود 5000 زمين لرزه در جهان اتفاق مي افتد و عموما داراي بزرگي هاي كم بوده و احساس نمي شوند و معمولا زلزله هاي با بزرگي 3 به بالا قابليت احساس را خواهند داشت و به شرط مقاوم سازي سازه ها مي توان انتظار داشت كه عموما لرزش ها خساراتي را به دنبال نخواهند داشت مگر در موارد ضعف سازه اي و رخداد زمين لرزه هايي با بزرگي بالاتر از 7 ريشتر كه آن هم با توجه به آزادسازي قسمت اعظم انرژي در جريان زلزله ازگله و رخداد پس لرزه هاي با كميت بالا مي توان گفت حداقل براي بازه زماني كنوني و در نواحي غربي دور از انتظار خواهد بود.
سخن آخر؛
در پايان بايد گفت كه زمين لرزه رخداده در ازگله هم گذشت و آنچه مي ماند تجربياتيست كه بايد سرلوحه كار براي آينده گردند در همين راستا ذكر موارد زير ضروريست و همت همه جانبه را مي طلبد:

1) بايد خاطرنشان ساخت كه ايران يكي از كشورهاي زلزله خيز دنيا بوده و با توجه به تجربيات گذشته بايد گام جدي و همه جانبه در راستاي مقاوسازي سازه ها برداشت و اين امر لزوما بيانگر وظيفه يك نهاد خاص نيست و از مالك تا كارگر و دولت را بر آن مي دارد كه بايد الگوي ساخت و ساز تصحيح و نظارت ها بر آن بيشتر و فرهنگ مقاوم سازي همه گير گردد.

2) آمادگي بحران و مديريت آن نيز نيازمند بازنويسي است و بايد از شرايط كنوني در جهت تصحيح الگوي مديريت بحران و امدارساني يك پارچه استفاده نمود تا در آينده در صورت رخداد چنين حوادثي با آمادگي كامل و با وظايف مشخص سازمان هاي متولي و پرهيز از سردرگمی به استقبال رفت و ضعف هاي مشاهده شده در پروسه امدادرساني و مديريتي بحران به نقات قوت تبديل گردند.

3) اصلاح متد رسانه اي بحران و هدفمند كردن نظام رسانه اي در جهت ارتقاي دانش رسانه ها در هنگام بحران كه اين امر نيز نيازمند تدوين برنامه اي مشخص، مدون و اجرايي است كه بتوان در شرايط بحراني و با اقناع مردم در اين شرايط خوراك خبري آن ها را سير و عطش دامن زني به شايعات كاهش يابد.
بي شك ورود رسانه هاي قدرتمند داخلي براساس برنامه زمانبندي در عرصه بحران مي تواند زمينه ساز بازگشت هرچه سريعتر به حالت عادي باشد، براي مثال مي توان اشاره كرد كه رسانه ها با ايفاي نقشي كليدي در اين پروسه روبرو هستند كه مي توانند كارا و يا به شدت مخرب باشند و عملا با رعايت پروسه پوشش، ميزان خسارت، شيوه امدادرساني و حركت بسوي دميدن اميد در جامعه دچار بحران شده مي توانند بيش از هرچيز تسهيل گر بازگشت به حالت عادي باشند.