رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، و ولادیمیر پوتین، همتای روسی وی، سال جاری بارها با هم دیدار کرده اند. و حتی به نظر می رسد زمانی که با هم دیداری نداشتند، دائما به صورت تلفنی با یکدیگر در ارتباط بوده اند – تا جایی که روزنامه نگاران روسی به شوخی می گویند که پوتین بیشتر با اردوغان صحبت می کنند تا با الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس، که نزدیکترین متحد روسیه است.
آخرین ملاقات پوتین و اردوغان روز 13 نوامبر در شهر ییلاقی سوچی در نزدیکی دریای سیاه در روسیه صورت گرفت. این پنجمین جلسه آنها در سال جاری بود.
این دو رئیس جمهور چیزهای زیادی برای صحبت کردن درباره آنها دارند و بیشتر سخنان آنها در مورد سوریه است. اما طی یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک در آخرین دیدار، آنها عمدتا درباره تجارت و لغو بقیه تحریم های روسیه که مسکو پس از ساقط شدن یک جت نظامی روسی توسط ترکیه در نوامبر 2015 علیه آنکارا اعمال کرد، صحبت کردند. یکی از تحریم هایی که هنوز پا برجاست، محدودیت های صدور ویزا است. دیمیتری پشکوف، سخنگوی کرملین، پس از این دیدار گفت که این مسئله مطرح شده است، اما اطلاعات بیشتری در این مورد نداد: بگذارید بگوییم که نگرانی های طرف ترکی در نظر گرفته شده و کار بر روی آنها ادامه دارد.»
اردوغان پیش از سفر به سوشی گفت که او در مورد وضعیت سوریه با همتای روس خود صحبت خواهد کرد و توجه ویژه ای به مسئله کردهای سوریه و کنگره سوریه، که تحت حمایت مسکو است، خواهد داشت.
روسیه در حال برنامه ریزی برای برگزاری کنگرۀ ملی سوریه در روز 18 نوامبر در سوچی بود. مسکو 33 گروه سوری و احزاب سیاسی، از جمله کردها و سایر گروه های شورشی، را به این کنگره دعوت کرده بود. روزنامه حریت چاپ ترکیه گزارش داد که با وجود برنامه ریزی مسکو، پس از مخالفت ترکیه با دعوت کردن کردها، به ویژه واحدهای دفاع از خلق (YPG) و حزب اتحاد دموکراتیک (PYD)، که آنکارا آنها را وابسته به حزب کارگران کردستان (پ ک ک) می داند، روسیه برگزاری این کنگره را لغو کرد. ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه، گفت: «این اقدامی اجباری است. ما بلافاصله واکنش خود را (نسبت به این اقدام) نشان داده ایم. برخی از اعضای محالفان سوریه نیز مخالف برگزاری این کنگره بودند و گفتند که روسیه به نیابت از دولت سوریه عمل می کند.
با این وجود، گنادی گاتیلف، معاون وزیر امور خارجۀ روسیه، روز 14 نوامبر اعلام کرد که این کنگره اوایل ماه دسامبر برگزار خواهد شد. هنوز مشخص نیست که آیا ترکیه یا اعضای گروه های مخالفی که از برگزاری این جلسه انتقاد کردند، در آن شرکت خواهند کرد یا خیر. مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، که وی نیز در سوچی حضور داشت، یک روز قبل از دیدار شهر سوچی گفته بود با وجود این که ترکیه مخالف چنین دیداری نیست، اما «نباید هیچ گروه تروریستی ای به این کنگره دعوت شود.»
در خلال جلسه سوچی، رئیس جمهور ترکیه از روسیه و ایالات متحده خواست تا سربازان خود را از سوریه خارج کنند و گفت که توافق اخیر پوتین با دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، یر سر سوریه برای وی قابل درک نیست. اردوغان گفت از آنجا که روسیه و ایالات متحده هر دو توافق دارند که راه حل نظامی (برای مسئله سوریه) کار ساز نخواهد بود، آنها باید سربازان خود را از سوریه خارج کرده و بر دستیابی به راه حلی سیاسی سخت تر کار کنند. اردوغان به حضور نظامی ترکیه در سوریه هیچ اشاره ای نکرد.
از آنجایی که پس از این نشست پوتین و اردوغان در مورد روابط دو جانبه بیشتر از توافق سوریه صحبت کردند، این مسئله گمانه زنی هایی را بوجود آورده است که آیا این دو رهبر به توافقی دست پیدا کرده اند که به زودی منجر به اقداماتی عملی شود و یا اینکه نتوانسته اند به رویکردی مشترک دست پیدا کنند. اردوغان پس از این دیدار گفت که ترکیه و روسیه بر روی دست یابی به راه حلی سیاسی در سوریه تمرکز خواهند کرد. پوتین تاکید کرد که اقدامات مشترک سوریه، ترکیه و ایران با موفقیت ادامه دارد و به خاطر این تلاش ها سطح خشونت ها در سوریه کاهش یافته است.
یوری ماوواشف، رئیس تحقیقات سیاسی مرکز دولتی مطالعات مدرن ترکیه واقع در مسکو، بر این باور است با وجودی که اردوغان و پوتین در مورد موضوعات حساسی همچون مسئله سوریه و گروه های کرد، صحبت چندانی نکردند اما احتمالا این مسائل - مخصوصا کنگره - مسائل غالب در مذاکرات دو طرفه بوده اند.
وی به المانیتور گفت: «این کنگره، مانند مذاکرات ژنو و استانه [قزاقستان]، یک گزینه سیاسی مهم برای ایجاد صلح در سوریه است.» به گفته این کارشناس روابط روسیه و ترکیه به سطح بی سابقه ای از همکاری رسیده است. وی افزود: «برای هر دو کشور بسیار مهم است که اقدامات خود در سوریه را هماهنگ کنند و توجه خود را به تأثیر فزایندۀ نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) در سوریه معطوف کنند.» ترکیه معتقد است سلاح هایی که ایالات متحده در اختیار SDF قرار داده است نهایتا به دست نیروهای پ ک ک می رسد که ترکیه آن را یک گروه تروریستی می داند.
کارشناسان مسائل خاورمیانه نیز در نشست روز 8 نوامبر در مورد روابط روسیه –ترکیه و تحولات خاورمیانه، که توسط مؤسسه بین المللی توسعه و همکاری علمی که در مسکو برگزار شد، چندین بار به روابط قوی روسیه و ترکیه اشاره کردند. گفته می شود که این مؤسسه وابسته به جنبش سیاسی فتح الله گولن، روحانی مسلمان مقیم امریکا، و دشمن اصلی اردوغان است. اردوغان وی را متهم اصلی کودتای روز 2016 ژوئیه در ترکیه می داند.
ونیامین پوپوف، از اعضای یکی از پنل های نشست روز 8 نوامبر، در این گردهمایی گفت: «توافق اخیر با ترکیه در مورد سوریه به بزرگترین دستاورد دیپلماسی روسیه تبدیل شده است.» پوپوف سفیر بازنشسته روسیه در یمن، تونس و لیبی و همچنین هماهنگ کننده گروه جهان روسیه-اسلام و نماینده ویژه پوتین در روابط با سازمان همکاری اسلامی واقع در عربستان سعودی است.
عملیاتی که روسیه در ماه سپتامبر سال 2015 در سوریه آغاز کرد، نه تنها به نقطه عطف تازه ای در توسعۀ خاورمیانه تبدیل شده است بلکه، به گفتۀ پوپوف، باعث پایان دادن به جهان تک قطبی شد. او گفت: «روسیه اکنون کشوری کلیدی در خاورمیانه است.»
با این وجود، نقش جدید روسیه در منطقه نیازمند یک دیپلماسی فعالتر و محتاطانه تر و توانایی حمایت از روابط خوب با کشورهای کلیدی منطقه ای است. از این نظر روابط روسیه و ترکیه، که از بحران ساقط شدن جت روسی جان سالم به در برد، نمونه نوعی همکاری در مشارکتی بی ثبات است. مسئله کردهای سوریه همچنان مسئله مورد اختلاف بین مسکو و آنکارا است. در حالی که مسکو خواهان مشارکت آنها در روند صلح سوریه است، آنکارا تمام تلاش خود را برای جلوگیری از این اقدام (دعوت کردها به نشست سوریه) به کار خواهد گرفت - و احتمال مداخله نظامی را رد نکرده است.
یکاترینا چالکووسکایا یک روزنامه نگار روس است که در مورد خاورمیانه و همچنین مسائل سیاسی و اجتماعی در مناطق مسلمان نشین روسیه می نویسد. وی مقاله نویس مجله راشن فوربس، نویسنده ای آزاد در روزنامه اینترنتی مدوزا و سردبیر سابق نسخه ترکی مجله روسیه فراتر از تیترها است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد روابط بین الملل از مؤسسه دولتی روابط بین الملل مسکو (MGIMO-University) است.
منبع: المانیتور
ترجمه: سرویس ترکیه خبرگزاری کردپرس
نظر شما