جلال طالبانی یا مام جلال همان طور که مشهور است بزله گو بود و دوست داشت همیشه جوک بگوید. می گویند روزی که قصد داشت به خانه اش در سلیمانیه باز گردد با مردی برخورد کرد که در کنار جاده چمباتمه زده بود و مشروب می نوشید. طالبانی به راننده اش گفت خودرو را متوقف کند و سپس به کنار آن مرد رفت تا با او صحبت کند. بعد از یک صحبت کوتاه، جلال طالبانی از مرد مست پرسید که اورا می شناسد اما مرد مست او را نشناخت.

جلال طالبانی به آن مرد گفت عکس های من را ندیده ای؟ من مام جلال هستم، رییس جمهور عراق! مرد مست پاسخ داد:« اگر یک جرعه دیگه بنوشی می گویی من جورج بوش رئیس جمهور آمریکا هستم!» جلال طلبانی این بخش از خاطره اش را با قهقهه بلندی بازگو کرد. طالبانی در تمام طول سال های مبارزه با نیروهای دولت عراق هیچ گاه فکر نمی کرد به عنوان یک کُرد، روز رئیس جمهور عراق شود.

جلال طالبانی که در سال 1993 در کلار نزدیک دریاچه دوکان در کردستان عراق متولد شد در سن 14 سالگی به حزب دموکرات کردستان به رهبری ملا مصطفی بارزانی رهبر ناسیونالیست کرد پیوست. زمانی که با دولت عراق نمی جنگید به سفرهای دور و دراز می رفت و نمایندگی جنبش مقاومت کردی را در خارج بر عهده داشت. وی مائو تسه تونگ را می ستود و به یادگیری زبان چینی پرداخت. وقتی در سال 1975 که ایران دست از حمایت کردهای عراق کشید و جنبش جدایی خواهی کردی شکست خورد، از حزب دموکرات کردستان جدا شد تا دست به تاسیس حزب چپ اتحادیه میهنی کردستان عراق به تاسی از جنبش مردمی آزادی فلسطین بپردازد.

رقابت میان مسعود بارزانی پسر ملا مصطفی بارزانی و جلال طالبانی یکی از مشخصه های صحنه سیاسی کردها در عراق بود. این رقابت ها در دهه 1990 و بعد از تاسیس اقلیم کردستان به جنگ داخلی مبدل شد و آنها تلاش کردند ایران، ترکیه و عراق را علیه همدیگر به کار بگیرند. به هر حال، در سال 2003 و به دنبال سقوط رژِم صدام حسین، آنها اختلافات را کنار گذاشتند و به همکاری با یکدیگر پرداختند؛ مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان شد و جلال طالبانی به عنوان رئیس جمهور عراق انتخاب شد.

جلال طالبانی نه تنها یک کرد ناسیونالیست بود بلکه طوری خود را نشان داد که به عنوان یک فرد مناسب برای تصدی رئیس جمهوری عراق به نظر بیاید. اگرچه پست ریاست جمهوری در عراق بیشتر تشریفاتی است اما جلال طالبانی این مقامش را برای گرد هم آوردن سیاست مداران بر سر میز شام برای رفع اختلافات و ایجاد پل ارتباطی استفاده می کرد. او یک فرد عملگرا بود و دائما به دنبال تسامح و تصالح بود.

من از سال 2007 تا 2010 به عنوان مشاور سیاسی ژنرال ری اودرینو فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق، رئیسم را در نشست های متعدد با رئیس جمهور عراق همراهی می کردم. طالبانی برای فهم مسائل عراق به ما کمک می کرد و به طور مفصل تاریخ این کشور را برای ما تشریح می کرد. او گفت که چگونه معاهده 1920 میان امپراطوری عثمانی و متحدان امید به استقلال را به کردها داد اما هیچ وقت به تصویب نرسید و معاهده 1923 لوزان که نامی از کردها در آن نبود جایگزین آن شد. او درباره اختلافات میان ایران و عراق صحبت کرد و ادامه داد که سنی ها هیچ وقت حزب سیاسی در تبعید نداشته اند و بعد از از بین رفتن حزب بعث به دنبال سقوط صدام، به طور موثری جایگاهی به آنها داده نشد.

هیچ وقت پیش نمی آمد که ملاقات با طالبانی کوتاه باشد.ما معمولا به اتاقی هدایت می شدیم که روی میز مملو از غذا بود. طالبانی همیشه برنج و گوشت زیادی در بشقاب ما می گذاشت. چنان وزن وی زیاد شده بود که پزشکانش دائما نگران سلامتیش بودند. یک جوان کرد همیشه موقع غذا خوردن آویزان وی بود و به او گفته شده بود بر مقدار غذای طالبانی نظارت داشته باشد.

طالبانی همیشه با کباب و خنده ما را شیفته خود می کرد. آنها هیچ وقت باور نمی کردند که طالبانی ممکن است آدم نامناسبی باشد حتی زمانی که حزبش دچار انشقاق شد و اعضای خانواده اش به بهبود سطح زندگیشان مشغول شدند.

وی روزی سر میز شام گفت که :« استقلال کردها رویای شاعران است» و پس از مکث کوتاهی ادامه داد:« امیدوارم روزی یک شاعر شوم.»

او هیچ گاه به این تمایلش دست نیافت. قصد جلال طالبانی بر ماندن در پست ریاست جمهوری علیرغم سن زیاد وی و وضعیت نامناسب جسمی، از دست دادن توانایی تکلم وی را در سال 2012 به دنبال دچارشدن به عارضه سکته به دنبال داشت. اگر جلال طالبانی ناتوان نشده بود به احتمال زیاد، با توجه به مخالفت جامعه جهانی، عراق و کشورهای همسایه، مسعود بارزانی را متقاعد می کرد رفراندوم استقلال را در سپتامبر 2017 برگزار نکند. بارزانی دست به این قمار زد و کنترل بر کرکوک، مرزها و میادین نفتی را که همه دستاوردهای کردها بعد از 2003 بود از دست داد. جلال طالبانی استاد هنر ممکن ها می دانست که زمان برای برگزاری رفراندوم مناسب نبود.

منبع: نیوزویک

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

*اِما اسکای پژوهشگر ارتباطات جهانی در انستیتو جکسون در دانشگاه ییل آمریکا است

کد خبرنگار: 40101