به گزارش کردپرس، با توجه به رویداددهای پشت سرهم و غیرمنتظره پس از برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان، سخت بتوان وضعیت آرام و روال عادی را برای آن تصور کرد. شرکت های نفتی بین المللی که در اقلیم کردستان فعالیت می کنند در روز 10 نوامبر 2017 اعلام کردند که دستمزد خود را از دولت اقلیم کردستان دریافت کرده اند. تا این جا خوب است؛ اما خیال راحت این شرکت ها در مقابل نگرانی های موجود از آینده اقلیم کردستان چیزی نیست. اقلیم کردستان در ماه نوامبر و در مجموع 100 میلیون دلار به شرکت های نفتی بین المللی در اقلیم کردستان پرداخت کرد. اما سخت بتوان باور کرد که اقلیم کردستان بتواند هزینه های سنگین این صنعت را در طولانی مدت تامین کند.

اقلیم کردستان قبل از برگزاری رفراندوم و پسامدهای سنگین آن و با آن که در تامین حقوق کارندان و نیروهای امینتی در مضیقه بود با این حال، تلاش می کرد حق الزحمه شرکت های نفتی را پرداخت کند. اما اقلیم کردستان اکنون با ورشکستگی روبه رو است. اشتباه نکنید: هزینه ای که کردها باید برای برگزاری رفراندوم باید پرداخت کنند بسیار زیاد خواهد بود.

با ورود ارتش عراق به کرکوک و مناطق مورد مناقشه که نیروهای پیشمرگ در جنگ با داعش در سال 2014 این مناطق را به تصرف خود در آورده بودند، دولت عراق دوباره بر تمام میادین نفتی کرکوک تسلط یافته است. بویژه این که دولت عراق دوباره بر دو میدان بزرگ نفتی بای حسن و هاوانا در کرکوک کنترل پیدا کرده است. فقط ظرف چند ساعت 280000 بشکه نفت تولیدی روزانه در این دو میدان نفتی از دست اقلیم کردستان رفت. کردها همچنین روزانه 78000 بشکه نفت دیگر را هم از دست دادند. این آمار شامل 70000 بشکه نفتی است که شرکت نفت ملی عراق روزانه برای صدور به ترکیه در اختیار اقلیم کردستان عراق قرار می داد.

تاثیر این تحولات آنی و شدید بود. صادرات نفت اقلیم کردستان قبل از اکتبر و کنترل ارتش عراق بر کرکوک، حدود 580000 بشکه بود. از آن زمان، صادرات نفت از اقلیم کردستان به ترکیه به بیش از نصف کاهش یافته و به 230000 بشکه رسیده است که بوضوع تاثیر منفی زیادی بر درآمدزایی اقلیم کردستان نیز داشته است.

اقلیم کردستان عراق بعد از سال 2014 که دولت مرکزی از ارسال سهم 17 درصدی بودجه اقلیم از بودجه عمومی عراق خودداری کرد، مسئله استخراج و صدور نفت را به دست گرفت و به صورت مستقل شروع به صدور نفت کرد. این بدان معنی است که شرکت بازاریابی و فروش نفت عراق یا سومو از روند فروش نفت شمال عراق کنار گذاشته شد و این شرکت بر روی نفت جنوب کشور متمرکز شد. دولت حیدر العبادی نخست وزیر فعلی عراق اصرار دارد که شرکت سومو اکنون می تواند کنترل تمام و کمال خود را بر منابع نفتی تمام کشور اعمال کند. شرکت سومو در 2 نوامبر 2017 اعلام کرد که با مقامات دولت ترکیه در حال بررسی به دست گرفتن روند فروش نفت عراق در بندر جیحان شامل نفت اقلیم کردستان است.

بر همین اساس است که گفتگوی میان اربیل وبغداد که می تواند روندی زمان بر و مشکل باشد در حال آغاز شدن است. حتی قبل از این که دو طرف بر سر ارقام بحث و جدل کنند اختلافات اساسی بر سر مسائل مهم وجود دارد. بغداد نه تنها فروش مستقل نفت از سوی دولت اقلیم کردستان را غیرقانونی می داند بلکه تاکید می کند که مقامات اقلیم کردستان عراق بدون اجازه وزارت نفت عراق حق امضای قرار داد نفتی با شرکت های خارجی را ندارند. یکی از سخنگویان وزارت نفت عراق به المانیتور گفته است: « دولت عراق باید بر همه میادین نفتی عراق حتی آنهایی که در اقلیم کردستان وجود دارند کنترل داشته باشد.» اگر دولت العبادی مذاکرات بر سر قرارداها را به عنوان پیش شرطی برای توافق با اقلیم کردستان قرار دهد صنعت نفت در اقلیم کردستان به صورتی جدی دچار اختلال خواهد شد.

مناقشه پرداخت ها

اقلیم کردستان عراق تقریبا در همه مباحثی که نیاز به گفتگو با بغداد دارد خود را در موقعیت ضعیفی می بیند زیرا در نبود درآمدهای قبل از اکتبر 2017، به شدت نیازمند دریافت سهم بودجه از سوی دولت فدرال عراق است. نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان عراق گفته است آماده است تا در مقابل دریافت سهم 17 درصدی بودجه عمومی عراق همه شرایط از جمله تحویل مدیریت نفت به دولت مرکزی را بپذیرد. دولت عبادی گفته است آماده پرداخت سهم اقلیم کردستان عراق است اما فقط 12.67 درصد از بودجه عمومی عراق را به کردها می دهد زیرا در مورد تعداد واقعی جمعیت اقلیم کردستان و تعداد کارمندان آن شک دارد. علاوه بر آن، قصد دارد به جای تحویل بودجه به دولت اقلیم کردستان، قصد دارد آن را دراختیار استانداریهای اقلیم کردستان قرار دهد. در پیش نویس بودجه عراق اشاره به اقلیم کردستان حذف شده و به جای آن استان های شمال عراق مورد اشاره قرار گرفته که خشم اقلیم کردستان را در پی داشته است.

دولت اقلیم کردستان عراق در بیانیه ای گفته است که سهم مورد اشاره اقلیم کردستان از بودجه عراق« توافق میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق را میان مقامات اقلیم کردستان یک شریک فدرال منطقه ای و دولت عراق نقض کرده است. اقلیم کردستان هیچ وقت دخالتی در بودجه کل نداشته و از آن سودی نبرده است.». دولت عبادی در مورد حقوق کارمندان دولت اقلیم کردستان عراق می گوید حقوق ها را پرداخت خواهد کرد اما شک دارد که آیا واقعا 1200000 نفر برای دولت اقلیم کردستان کار می کنند. بنابر این دولت عراق در بودجه 2018 فقط 286 میلیون دلار را برای پرداخت حقوق کارمندان در اقلیم کردستان اختصاص داده که در مقابل 772 میلیون دلار درخواستی اقلیم کردستان ناچیز است. اقلیم کردستان در پاسخ گفته است: آماده است لیست تمام کارمندان و اطلاعات مورد نیاز پیرامون حقوق کارمندان را که بر اساس سیستم بیومتریک به دست آمده برای بغداد ارسال کند. ممکن است مناقشه بر سر این موضوع ماه ها طول بکشد.

دولت اقلیم کردستان نگرانی های دیگری را درباره بودجه ابراز کرده است: چرا که « در حالی که انتظار دولت عراق آن است که اقلیم کردستان روزانه 250000 بشکه نفت خام تحویل دهد اما حقوقی برای نیروهای پیشمرگ اختصاص پیدا نکرده است. اشاره ای هم به پرداخت دستمزد شرکت های بین المللی نفت نشده است.» دولت مرکزی عراق هنوز نگفته است که دستمزد شرکت های نفتی بین المللی را می پردازد. اما با توجه به این که بغداد قراردادهای این شرکت ها را به رسمیت نمی شناسد می توان انتظار داشت که العبادی می خواهد از مسئله قرار دادها به عنوان یک اهرم علیه اقلیم کردستان استفاده کند.

مناقشات حل نشده

مناقشات مالی اقلیم کردستان به اینجا ختم نمی شود. اقلیم کردستان عراق به شرکت های بین المللی تعهد داده است در ماه های آینده مقدار مشخصی نفت خام تحویل دهد. دولت فدرال عراق نپذیرفته است اجرای این تعهدات و پرداخت دیون را که نزدیک به 3 میلیارد دلار بوده و می بایست بخشی از آن از نفت کرکوک تامین شود بر عهده بگیرد. دولت عراق با صدور دستور بسته شدن شعب بانک های خصوصی در اقلیم کردستان وضعیت را برای اقلیم کردستان بدتر کرده است.

با این حال، دست کردها به کلی خالی نیست. خط لوله نفت کرکوک در جریان نبرد با داعش به شدت آسیب دیده است. برخی گزارش ها حاکی از این است که تعمیر خط لوله و یا ایستگاه های فشار آن امکان پذیر نیست. دولت مرکزی عراق در حال مطالعه چگونگی رفع این مشکل است اما امکان صدور نفت از این خط لوله در آینده ای نزدیک ممکن نیست. بنابر این، در میان مدت شرکت نفتی سومو پس از فعال نمودن همه میادین برای صدور نفت خود به بندر جیحان مجبور است به اقلیم کردستان اتکا کند.

در نهایت، با این که هنوز پرسش های بی پاسخ بسیاری درباره نفت اقلیم کردستان وجود دارد، یک چیز روشن است؛ همان طور که پاتریک اوزگود تحلیل گر حوزه نفت در گزارش سالیانه پترولیوم اکونومیست به عنوان چشم انداز 2018 نوشت:« از دست رفتن میادین بای حسن و هاوانا در کرکوک هر گونه امیدی به استقلال اقتصادی را در اقلیم کردستان از بین برده است.» چرا که این میادین نفتی به تنهایی 45 درصد صدور مستقل نفت از سوی اقلیم کردستان و بخش بزرگی از رشد صنعت نفت اقلیم کردستان را به خود اختصاص داده بود. علاوه بر آن، اگر راهی برای پرداخت دستمزد شرکت های خارجی پیدا نشود «این مسئله می تواند به عدم سرمایه گذاری در حوزه نفت اقلیم کردستان و متوقف شدن جریان نفت در این منطقه منجر شود.»

به عنوان نمونه می توان به سایت وزارت منابع طبیعی اقلیم کردستان اشاره کرد که گفته است به دلیل شرایط تحمیل شده بر اقلیم کردستان حمایت خود را برگزاری کنفرانس نفت و گاز در لندن پس گرفته و امیدوار است این کنفرانس در سال 2018 برگزار شود. اگر دولت فدرال عراق همچنان این راه کنونی را ادامه دهد می تواند به معنای بن بست مسیر پیش روی انرژی در اقلیم کردستان و یا هر گونه اعلام استقلال اقتصادی این منقطه باشد.

منبع: پترولویم اکونومیست

ترجمه : خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101