ترکیه پس از ماه ها تهدید سرانجام روز 20 ژانویه با همکاری گروه های مسلح سوری متعددی که تحت حمایت و متحدش هستند، و با سکوت ایالات متحده و روسیه به عنوان اصلی ترین متحدان کردها در سوریه، حملۀ نظامی زمینی و هوایی به کانتون کردنشین عفرین در شمال غربی سوریه را آغاز کرد.

بهانۀ ترکیه برای این دخالت نظامی در خاک کشور سوریه، مبارزه با تروریسم است. ترکیه گروه کرد یگان های مدافع خلق (YPG) را، که نیروی اصلی در نبرد با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و بخش اصلی ارتش دموکراتیک سوریه را تشکیل می دهد، شاخۀ سوری حزب کارگران کردستان (PKK) و گروهی تروریستی می داند. ترکیه ادعا می کند سلاح های ارسالی آمریکا برای YPG به دست PKK می رسند و علیه ترکیه به کار می روند و YPG امنیت مرزهای 900 کیلومتری ترکیه با سوریه را تهدید می کند. حکومت ترکیه به این بهانه و با توسل به اصل 51 منشور ملل متحد و قطعنامه های 1624، 2170 و 2178 شورای امنیت سازمان ملل، حملۀ خود به عفرین را دفاع مشروع و مبارزه با تروریسم وانمود می کند.

مقامات ترکیه، از جمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، بینالی یلدریم نخست وزیر و مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجۀ این کشور همواره تأکید می کنند که تا نابودی کامل YPG به این جنگ ادامه می دهند. آنها بارها اعلام کرده اند این جنگ تنها به عفرین محدود نمی ماند و تمام مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه را در بر خواهد گرفت و هدف بعدی شهر منبج است که کردها با همکاری آمریکا آن را آزاد کرده اند و هم اینک نیروهای آمریکایی آنجا حضور دارند.

اینکه مقامات ترکیه انتظار داشتند جنگ عفرین چگونه پیش برود مشخص نیست، اما آشکار است که پس از ده روز نبرد هوایی و زمینی یکی از قوی ترین ارتش های ناتو علیه کانتون کوچک عفرین، تصرف تنها یک کوه و چند روستا (ارتش ترکیه ادعا می کند 17 روستا و 6 تپه) نه دستاوردی است که بشود در عرصۀ بین المللی از آن به عنوان ابزار امتیاز گیری استفاده کرد، نه افتخاری است که بشود در عرصۀ داخلی از آن سخن گفت. این نیز آشکار است که گسترش دادن جنگ به کل مناطق شمالی سوریه عملاً امکان پذیر نیست. آمریکا در این منطقه نیروی نظامی دارد و نمی خواهد به خاطر دشمنی ترکیه با کردها، نیروهایش را خارج و جایگاه خود را در سوریه از دست بدهد، بنابراین به ترکیه هشدار داده که به سمت منبج پیشروی نکند. به این ترتیب نابودی کامل YPG تنها یک رجز خوانی است.

ترکیه نمی تواند چشم داشتی به خاک سوریه نیز داشته باشد. جامعۀ بین المللی چنین اجازه ای به ترکیه نخواهد داد. در چنین حالتی دیگر پای یک گروه کرد مسلح که برای نبرد با تروریست ها مسلح شده اند و پس از شکست آنها دیگر فایده ای ندارند و به راحتی مورد معامله قرار می گیرند، در میان نیست. تمامیت ارضی یکی از اعضای سازمان ملل متحد در میان است. از این گذشته بلوک روسیه – ایران – سوریه نیز چنین طمعی به خاک سوریه را بر نمی تابد.

با توجه به روند فعلی جنگ نیز تصرف کامل عفرین و بیرون راندن YPG از این منطقه دست کم در آینده ای نزدیک امکان پذیر نیست. پس اگر ترکیه بخواهد برندۀ واقعی این جنگ باشد ناچار است هزینه های مادی و معنوی یک جنگ فرسایشی دراز مدت را تقبل کند. مطمئناً فشار افکار عمومی چه در داخل و چه در خارج از ترکیه چنین جنگ دراز مدتی را بر نمی تابد. کردهای ترکیه و اپوزیسیون این کشور با این جنگ مخالفند و ممکن است با ادامۀ آن کشور را دچار نا آرامی کنند. کشورهای دیگر و سازمان های بین المللی نیز در نهایت سکوت خود را خواهند شکست و از تمامیت ارضی سوریه و بی گناهانی که خونشان در این جنگ ریخته می شود، دفاع خواهند کرد. مراجع بسیاری در جهان اعلام کرده اند توسل ترکیه به اصول و قطعنامه های یاد شده برای توجیه حمله به عفرین بر اساس قوانین بین المللی بی اساس است. علاوه بر این، ممکن است در صورتی که موقعیت YPG در عفرین به خطر بیفتد، همان گونه که مراد قاراییلان از رهبران PKK اشاره کرده است، PKK نیز وارد عمل شده و حملات خود را در داخل ترکیه تشدید کند و بر دردسرهای جنگ برای ترکیه بیفزاید.

به زعم کارشناسان و خبرگان بسیاری، تردیدی نیست که یکی از اهداف، و شاید اصلی ترین هدف جنگ عفرین کمک به پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری آینده باشد که قرار است در سال 2019 برگزار شود، اما احتمال تغییر زمان برگزاری آن نیز وجود دارد. به درازا کشیدن جنگ عفرین قطعاً در راستای این هدف نبوده و بلکه به عکس، اردوغان را از دست یابی به این هدف دور می کند. بنابراین، انتظار می رود چنانچه جنگ عفرین با پیروزی ترکیه در زمانی نزدیک به پایان نرسد، که از ظواهر امر چنین بر نمی آید، رهبران ترکیه خروجی افتخار آمیز و حماسی از این جنگ را بر ادامۀ پر هزینۀ آن ترجیح دهند. چنین تصمیمی با حمایت رسانه های متحد و مطیع دولت و ساکت کردن رسانه های منتقد، اگر رسانۀ منتقدی باقی مانده باشد، رأی پیروزی اردوغان را با جلب حمایت ملی گرایان ترکیه رقم خواهد زد.

نحوۀ اعلام آمار تلفات و خساراتی که نیروهای نظامی ترکیه به YPG وارد کرده اند، از روز نخست جنگ عفرین با بزرگ نمایی و انعکاس گستردۀ این بزرگ نمایی در رسانه های دولتی و نزدیک به دولت ترکیه همراه بود. ارقامی چون 303، 343، 394، 447، 484، 557، 597، 616 و آخرین آنها 649 کشته از نیروهای YPG که از زبان مقامات نظامی و سیاسی ترکیه شنیده می شود و در رسانه ها بازتاب می یابد با واقعیت میدانی و گزارش هایی که طرف دیگر جنگ و ناظران دیگر منتشر می کنند، همخوانی ندارد. بدون تردید هر دو طرف در اعلام تلفات طرف مقابل مبالغه می کنند، YPG برای حفظ روحیۀ جنگجویانش و ترکیه برای جلب نظر رأی دهندگانش. از این رو انتظار می رود، چنانچه بازیگران دیگر این عرصه، که حکومت مرکزی سوریه، ایران، روسیه و آمریکا هستند، نقش خود را عوض نکنند، ترکیه با اعلام آماری نجومی از «تروریست» های کشته شده و چند «شهید» قهرمان از نیروهای مسلح ترکیه، به عنوان پیروز جنگ عفرین با سلام و صلوات از این جنگ خارج شود و روحیۀ حماسی به وجود آمده در جریان جنگ با کردها را تا زمان انتخابات ریاست جمهوری، که شاید زودتر نیز برگزار شود، حفظ کند. به این امید که نام اردوغان از صندوق های رأی بیرون بیاید.