اتحادیه میهنی کردستان (یکیتی) از بدو تاسیس در 1975 تا 2017 تحت رهبری موسس آن یعنی جلال طالبانی سیاستمدار مشهور کرد عراقی بود. طالبانی تا سال 2012 که دچار سکته مغزی شد در کسوت رهبر بلامنازع اتحادیه میهنی توانست توازن میان جناح های رقیب در این حزب را حفظ کند و وجود وی، اتحادیه میهنی را علیرغم وجود تکثر فراوان در آرا، در ساحلی آرام جای داده بود. مهم ترین انشقاق در اتحادیه میهنی در دوران صدارت جلال طالبانی، جدا شدن نوشیروان مصطفی رهبر جناح اصلاح و شخص دوم حزب در سال 2006 و تشکیل حزب تغییر (گوران) از سوی وی بود. در ادامه نوشتار به مواردی اشاره می شود که دلیل این جدایی را آشکار و مشخص می کند که طالبانی هم در آن زمان تحت فشارهایی جدی از سوی جناحی خاص قرار داشت و از انجام تغییرات و جلوگیری از انشقاق، بازماند. به گونه ای که بعدها جدایی نوشیروان مصطفی را تلخ ترین رویداد زندگی خود بیان کرد که حتی توان نوشتن در خصوص آن را نداشت.
* کنگره چهارم اتحادیه میهنی کردستان و نامه هشدارآمیز هیرو ابراهیم احمد به کسرت رسول
کنگره چهارم اتحادیه میهنی کردستان می بایست در سال 2014 برگزار می شد. بنا به دلایل مختلف به ویژه دو دلیل اصلی، یعنی بیماری و فقدان جلال طالبانی و از سوی دیگر، درگیر شدن عراق و اقلیم کردستان با جنگ داعش، این کنگره برای چهار سال به تعویق افتاد. در آخرین نشست مشترک شورای مرکزی و شورای رهبری اتحادیه میهنی کردستان که ماه گذشته میلادی (فوریه 2018) برگزار شد، تصمیم به برگزاری کنگره چهارم این حزب در 5 مارس 2018 گرفته شد. باید این تصمیم از سوی شورای رهبری حزب و طی 10 روز در نشستی جداگانه به تصویب می رسید. با گذشت این مدت و عدم نشست شورای رهبری، هیرو ابراهیم احمد عضو دفتر سیاسی و شورای رهبری اتحادیه میهنی که به عنوان رهبر جناح پرنفوذ و قدرتمند حزب شناخته می شود در نامه ای (شنبه 5 اسفند ماه 96 رسانه ای شد) خطاب به کسرت رسول علی، معاون اول دبیر کل حزب، خواستار برگزاری نشست رهبری حزب برای تعیین موعد برگزاری کنگره چهارم حزب شد. وی ضمن ابراز نگرانی از عدم برگزاری این نشست، تصریح کرد که معاون اول در برابر مسئولیتی تاریخی است تا اعضا و هواداران حزب را از نگرانی درآورده و مسئولیت تاریخی خود را به جای آورد، در غیر این صورت از وی به عنوان شخصیتی که سیاست و رویکرد جلال طالبانی دبیر کل فقید حزب را نقض کرده است، نام برده خواهد شد. وی یکشنبه 6 اسفند ماه 96 را به عنوان آخرین موعد و اولتیماتوم برای معاون دبیر کل حزب نیز تعیین کرد تا روز برگزاری کنگره را در نشست شورای رهبری نهایی کند.
* آشکار شدن اختلافات عمیق کسرت رسول با جریان حاکم اتحادیه در پاسخ به نامه هیروخان
کسرت رسول در پاسخ به این نامه، به مواردی اشاره کرد که عمق اختلافات در حزب را به روشنی برای افکار عمومی آشکار ساخت. وی تصریح نمود که قصد هیرو ابراهیم احمد از نگارش این نامه، بیش از هر چیز؛ اتهام پراکنی و بهره برداری تبلیغاتی در راستای منافع گروهی و کشمکش های داخلی بوده است، نه سامان دادن به وضعیت آشفته حزب.
کسرت رسول، عدم موضع گیری خود در ارتباط با برخی مسائل اتحادیه میهنی را تلاش برای جلوگیری از افزایش مشکلات و بروز انشقاق بیشتر در حزب عنوان کرد. معاون اول دبیر کل اتحادیه میهنی در ادامه پاسخ به همسر رهبر فقید حزب تصریح کرده است: "متاسفانه شما و وابستگانتان بدون توجه به تاریخ اتحادیه میهنی و در نظر داشتن جایگاه مام جلال و مبارزات رفقای وی، با توافق های مخفیانه، اتحادیه میهنی را دچار مجموعه ای از اشتباهات سیاسی حزبی و ملی کردید." کسرت رسول علی در پاسخ به بخشی از نامه هیرو ابراهیم احمد در خصوص مسئولیت تاریخی وی در اتحادیه میهنی، نوشته است: "در خصوص مسئولیت تاریخی من، با افتخار اعلام می کنم که این ما هستیم که حافظ واقعی سیاست و راه مام جلال می باشیم. این ما نبودیم که نوشیروان مصطفی و رفقای وی را از اتحادیه میهنی نا امید کردیم. مسئولیت اخراج چندین عضو اتحادیه میهنی کردستان و ده ها کادر مبارز دیگر این حزب، که هم اکنون خارج از حزب فعالیت می کنند، متوجه کسانی است که خارج از ارگان های قانونی به شیوه ای ناحق و غیرقانونی فعالیت نموده و رفتار غیر قابل تحمل را در مقابل آن ها انجام داده اند. مثل همیشه و با تمام توان به شیوه ای سرسختانه از اتحاد داخلی و حفظ صفوف حزب و جلوگیری از انشقاق و تلاش برای احیای حزب، تلاش خواهم کرد."
کسرت رسول علی در ادامه پاسخ خود، سکوت در مقابل آن چه وی سیاست های اشتباه خوانده را در راستای انجام دادن مسئولیت تاریخی خود عنوان کرده است.
وی در ارتباط با برگزاری کنگره که محور اصلی نامه هیرو ابراهیم احمد بود، همسر رهبر فقید اتحادیه میهنی را به عدم ثبات در عقاید و نظرات متهم کرده و اعلام داشته است که وی در نشست های ویژه نیز برخلاف نظرات خود سخن می گوید.
معاون اول دبیر کل اتحادیه میهنی با تاکید بر این که مسئولیت تاریخی خود در برگزاری کنگره حزب را می پذیرد و موافق برگزاری کنگره در کمترین زمان ممکن است، تصریح می کند که کنگره چهارم اتحادیه میهنی باید کنگره ای باشد که ضامن حفظ صفوف داخلی اتحادیه میهنی باشد و از تبدیل شدن حزب به "حزبی خانوادگی" جلوگیری نماید و بار دیگر اتحادیه را به حزب شهدا تبدیل کند.
کسرت رسول در ادامه تصریح می کند که "کنگره اتحادیه میهنی باید از ایجاد انحصار و تسلط گروه و دسته ای مشخص بر حزب جلوگیری کند" و موجب آشتی کادرها و هواداران عصبانی و تجمیع دوباره همه توانمندی ها شود و سیاست وطنی شفاف و بر اساس آرمان های اتحادیه میهنی را تدوین نماید.
* در اتحادیه میهنی پسا طالبانی چه می گذرد؟
همان گونه که پیش تر به آن اشاره شد، وجود اختلافات و مواضع متفاوت حتی تا سطح دشمنی در اتحادیه میهنی، مسبوق به سابق است، اما با این وجود و در بسیاری از مواقع، این حزب توانست است بر مشکلات و اختلافات داخلی فائق آمده و از بحران های جدی عبور کرده و دستاوردهایی هم داشت باشد و این گونه بوده است ک همیشه جزو دو حزب حاکم در اقلیم کردستان باشد. به جرات می توان گفت که حضور جلال طالبانی به عنوان موسس و رهبر کاریزمای اتحادیه میهنی تا سال 2012 لنگر ثبات و حفظ یکپارچگی حزب بود. با آغاز دوران غیبت و در نهایت فوت وی، اختلافات جدی در حزب بیش از پیش نمایان شد. به دنبال بروز برخی اختلاف سلایق، کسرت رسول به همراه معاون دوم دبیر کل حزب یعنی برهم صالح بر آن شدند که تغییرات اساسی در موازنه قدرت در میان اعضای حزب اتحادیه به وجود آورند، اما خود را در مقابل جناح موسوم به قدرت به رهبری هیرو ابراهیم احمد همسر طالبانی و فرزندان و وابستگان آن ها می دیدند. کسرت رسول به همراه برهم صالح در سال 2016 با تشکیل مرکزی با عنوان "مرکز تصمیم گیری" جدی ترین اقدام در مقابل هیرو ابراهیم احمد را انجام داده و تهدید به جدایی کردند.
* اما انتقادها به هیروخان بر سر چیست؟
1: حذف اداره شورایی حزب و نقش بلامنازه هیرو ابراهیم احمد و وابستگان وی در تصمیم گیری و ناتوانی وی در مدیریت حزب
2: قبضه رسانه های منتسب به حزب
3: مدیریت مالی و نحوه تقسیم درآمدهای نفتی و غیره به اعضای حزب
5: شائبه فساد مالی برخی وابستگان و منسوبان وی
6: ریزش و افتراق اعضاء موثر حزب و تضعیف پایگاه اجتماعی حزب
از این رو هیرو خان در مقابل انتقادها، درخواست های مطالبه جویانه کسرت رسول و دکتر برهم را عملی سهم خواهانه تلقی می نماید که در فقدان رهبری مام جلال سودای رهبری حزب را در سر می پرورانند. چنانکه در ادامه تشدید اختلافات، برهم صالح با خروج از حزب اتحادیه میهنی، حزب جدیدی با نام "ائتلاف برای دموکراسی و عدالت" بنیان گذاشت. اما کسرت رسول در حزب باقی ماند و حاضر به جدایی از اتحادیه میهنی نشد.
* تلاش های هیرو خان برای رهایی از اتهامات هم حزبی هایش
همسر رئیس جمهور فقید عراق تا پیش از برگزاری کنگره سوم حزب در سال 2010، دارای هیچ منصب رسمی در اتحادیه میهنی نبود. وی در این کنگره با بیشترین رای اعضا به عضویت دفتر سیاسی درآمد و پس از بیماری جلال طالبانی رهبر حزب، به خاطر انتسابش به بنیان گذار اتحادیه میهنی و ویژگی های شخصیتی در فعالیت های سازمانی بیشترین نقش آفرینی را در مسائل سیاسی حزب ایفا نمود. در این مقطع علیرغم این که کسرت رسول علی و برهم صالح معاون اول و دوم دبیر کل حزب بودند، اما هیرو ابراهیم در قامت شخص اول حزب دیده می شد و این بهانه ای برای منتقدین وی به دلیل سلطه کامل بر ارکان قدرت حزب، در راستای تقویت جایگاه خود به ویژه از طریق کنترل امور دارایی حزب، فراهم آورد.
یکی از موارد اتهامی جدی که علیه هیروخان مطرح می شود اداره خانوادگی حزب و تسلط فرزندان و وابستگان وی بر دارایی اتحادیه میهنی می باشد. همسر رهبر فقید حزب یکیتی با رد اتهامات هم حزبی هایش، در مارس 2015 طی مصاحبه ای با روزنامه "هاولاتی" چاپ اقلیم کردستان در پاسخ به این سوال خبرنگار که "بودجه حزب نزد خانواده طالبانی است و آن ها اختیار هزینه کردن آن را دارند"، تاکید کرد: این گونه نیست و من هیچ ارتباطی با این موضوع ندارم. وی با ذکر توصیه ای از نوشیروان مصطفی به خود در دوران مبارزات مسلحانه مبنی بر پرهیز از نزدیک شدن به مسائل مالی حزب و ضرورت دوری جستن از این مسائل، اشاره و اعلام می کند که این توصیه را آویزه گوش کرده و هیچ گاه وارد امور مالی حزب نشده و همان کاری را انجام داده که نوشیروان مصطفی به وی توصیه نموده است.
هیرو ابراهیم احمد در پاسخ به اظهارات کسرت رسول علی معاون اول دبیر کل حزب که در مصاحبه با روزنامه شرق الاوسط در مارس 2016 تصریح کرده بود هیرو ابراهیم دارایی های حزب و نیروهای پیشمرگ و روابط خارجی حزب را به انحصار کامل خود درآورده است، تاکید کرد: هیچ مسئولیتی در امور مالی حزب ندارم و دارایی های حزب نیز نزد من نیست. هر کس می خواهد از میزان ثروت و دارایی های حزب اطلاع باید به اداره کل حزب رجوع کند.
همسر رهبر فقید اتحادیه میهنی دربخشی دیگر مصاحبه به اتهامات مطرح شده از سوی کسرت رسول اعلام داشت که نقش آفرینی وی در حزب با تحمیل اراده نبوده است و در آخرین کنگره حزب در روندی شفاف و از طریق رای گیری با رای اعتماد اکثریت اعضای کنگره به عنوان عضو دفتر سیاسی انتخاب شده است و انتخاب وی همچون برخی از رهبران با کف زدن و بدون رای گیری نبوده است. این نیز اشاره ای است به این رویداد که در کنگره سوم اتحادیه میهنی، کسرت رسول علی و برهم صالح بدون رای گیری و با کف زدن به عنوان معاونین دبیر کل انتخاب شدند.
هیرو ابراهیم در این مصاحبه با رد ادعای کسرت مبنی بر تلاش برای خانوادگی کردن حزب، تصریح کرد: هر کس چنین اظهارنظری می کرد، نمی بایست کسرت رسول این بحث را مطرح می نمود، زیرا همه مردم کردستان به خوبی آگاه هستند که چه کسی به دنبال تحمیل پسران و دختران و اشخاص نزدیک به خود در مناصب عالی حزب و مناصب دولتی است و کسی که خانه اش از شیشه است نباید به خانه مردم سنگ اندازی کند. در واقع این پاسخ هیرو ابراهم احمد اشاره ای است به پسران کسرت رسول یعنی " درباز کسرت " که علیرغم سن و سال کم و نداشتن سابقه مدیریتی، منصب وزارت عمران اقلیم کردستان را در دست دارد و " شلاو کسرت" پسر دیگر وی که وی نیز با همان ویژگی، عضو رهبری حزب می باشد.
در این میان، انتقادها به همسر بنیان گذار فقید اتحادیه میهنی در حالی است که وی بارها در ارتباط با تغییر رهبری حزب و تعیین شخصیت های جوان برای رهبری تاکید کرده است که باید در اسرع وقت کنگره برگزار شود و اعضای کنگره در جوی آزاد و شفاف بدون ارعاب و تصمیمات پشت پرده، برای کاندید شدن و انتخاب شخصیت های دیگر آزاد باشند. ادعایی که جناح های سیاسی رقیب هیرو خان در حزب آن را به شدت تکذیب می کنند.
* پروژه استقلال و اوج گیری اختلافات در بین رهبران اتحادیه میهنی و عتابه گویی های کسرت علیه خانواده طالبانی
در فقدان نوشیروان مصطفی رهبر جنبش تغییر و جلال طالبانی رئیس جمهور سابق عراق و رهبر اتحادیه میهنی به عنوان دو ضلع مثلث موازنه سیاسی در اقلیم کردستان، مسعود بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان و رهبر حزب دمکرات میدان را با حمایت های پنهانی غربی ها برای اجرایی کردن پروژه استقلال کردستان مساعد دید فارغ از پرداخت به نیات مسعود بارزانی برای اجرای رفراندوم استقلال، تنها شخصیت مطرحی که برخلاف نظر و رای اکثریت حزبش در کنار بارزانی ایستاد، کسی نبود جز کسرت رسول علی. وی به عنوان معاون دبیر کل حزب اتحادیه دارای شخصیتی مقبول در میان افکار عمومی و مخالف سرسخت سیاست ها و رویکرد هیرو ابراهم احمد بود.
با نگاهی به گذشته خونبار دو حزب حاکم اقلیم کردستان عراق و اختلافات عمیق به جای مانده از گذشته، طرح یکسویه پروژه استقلال کردستان توسط بارزانی می توانست ظن توطئه علیه جناح هیروخان را بیش از پیش تقویت سازد. ایجاد جاذبه های مالی برای اعضای سنتی یکیتی و کوچ آنها به اردوگاه پارتی و چینش مسئولین همسو با اربیل در مناطق تحت نفوذ اتحادیه میهنی اتفاقی بود که جناح هیرو خان را به شدت نگران کرده بود، اما مخالفت با یک مطالبه تاریخی می توانست تبعات حیثیتی جبران ناپذیری را متوجه رهبری حزب سازد، بطوری که هیروخان خود را در برابر عمل انجام شده می دید و راهی جز همراهی ضمنی نداشت.
استدلال رهبران جناح حاکم یکیتی این بود که بارزانی با اتمام دوره ریاست به دنبال مفری برای ابقا در قدرت است و طرح رفراندوم استقلال کردستان وسیله ای برای تحریک ارق ملی کردها در جهت تثبیت موقعیت سیاسی و اجتماعی این حزب پس از پیروزی رفراندوم است که در نهایت می توانست به تضعیف کامل یکیتی در سپهر سیاسی اقلیم کردستان عراق منجر شود.
* پیچیدگی اختلافات اتحادیه میهنی با حضور همفکران برهم صالح در بدنه حزب و احتمال تسویه حساب های حزبی
نوشیروان مصطفی در سال 2006 از اتحادیه میهنی جدا و به همراه خود نیز بخشی از رهبری اتحادیه میهنی را به حزب جدید "تغییر" برد و تمامی دارایی ها و سرمایه های مادی و معنوی را برای دیگر رهبران اتحادیه به جای گذاشت، اما ماجرا برای برهم صالح شکل دیگری دارد. برهم صالح به صورت داوطلبانه از حزب جدا شد، اما حضور همفکرانش در لایه های قدرت حزب همچنان برای جناح هیروخان شائبه برانگیز است. این طیف معتقدند اصرار حضور هوادارن برهم در حزب و عدم خروج آن ها می تواند بخشی از استراتژی بلند مدت دکتر برهم برای تغییر توازن قوا و بهربرداری از آن ها در آینده حزب باشد.
این مسئله به نگرانی های جناح هیرو خان دامن زده است و تصور می رود در کنگره پیش رو حذف یا خنثی سازی عناصر برهم صالح در دستور کار قرار گیرد. این گمانه بر اساس درز محتوای نشست غیر علنی 29 بهمن ماه 1396 رهبران جناح قدرت اتحادیه میهنی با برهم صالح مبنی بر خروج بدون سر و صدای طرفداران وی از یکیتی تقویت می گردد.
طبق گزارشات موجود، نتیجه نشست با مخالف سخت برهم صالح به شکست انجامید. وی در آن نشست از هیرو ابراهیم خواسته بود از اخراج برخی اعضای اتحادیه میهنی بر حذر باشد چرا که آنها خود را صاحب اصلی حزب می دانند و نمی توان چنین تصمیمی برای آن ها گرفت.
* خطر جدی بیخ گوش اتحادیه میهنی
ادامه رقابت های داخلی در اتحادیه میهنی کردستان به عنوان یک واحد سیاسی مورد شناسایی مشروع دول منطقه ای و جهانی و دارای پایگاه اجتماعی، شاخه نظامی و کادرهای قوی و تنها رقیب جدی حزب پارتی در کردستان عراق، با دو تهدید " فروپاشی حزب " و " بحران مشروعیت در نزد افکار عمومی " مواجه ساخته است که می تواند به مانند دو لبه قیچی به حیات سیاسی این حزب پایان دهد.
نظر شما