برخی در دولت ترکیه، ابتدا هدف ترکیه از عملیات نظامی را امن کردن مرزهای این کشور در مقابل نیروهای کرد سوریه توصیف کردند. رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و تصمیم گیرنده اصلی در ترکیه از ابتدا تصریح کرد که به از بین بردن نیروهای ypg در طول مرزهای سوریه یا حتی مرزهای اقلیم کردستان رضایت نخواهد داد.

آنچه که باعث ایجاد همپیمانی سیاسی در داخل سوریه و حمایت از حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان شده ناسیونالیسم ترکی است. این ناسیونالیسم شکل های گوناگونی دارد: در داخل حزب عدالت و توسعه لحن اسلامی دارد و در داخل حزب کوچک اما تاثیر گذار میهن لحن آن سکولار است. تقابل با پ.ک.ک در داخل سوریه و با ypg در داخل سوریه یک راه مطمئن برای حفظ فضای کنونی تا انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری ترکیه است که در سال 2019 برگزار می شود. یک عامل گم شده در این عدم توازن عدم انجام حملات شهری و روستایی در داخل ترکیه از سوی پ.ک.ک است. ترکیه همیشه سعی کرده است فعالیت های نظامی خود را با اقدامات سیاسی هماهنگ کند. پ.ک.ک که در داخل ترکیه نتوانست حمایت از عفرین را ایجاد کند ممکن است تصمیم گرفته باشد عملیات نظامی را در داخل شهرها از سر بگیرد. اگر پ.ک.ک با توجه به وضعیت متحدان آن در سوریه احساس ناامنی کند ممکن است این وضعیت را تغییر دهد.

در جریان تهاجم ترکیه به عفرین عمده کشورهای اروپایی حمایت خود را از کمپین نظامی ترکیه در عفرین اعلام کردند و آمریکا هم تا حد زیادی در مورد این مسئله سکوت اختیار کرد. بعد از گسترش تهاجم ترکیه و گذشتن از حدود مرزی و تصرف عفرین، محکومیت های محدودی از سوی اروپا بیان شد. هر تحلیل گری که فکر می کند که ترکیه به حملات محدود و ورود به عفرین رضایت خواهد داد با این واقعیت روبه رو خواهد شد که ترکیه به دیگر قابلیتها برای تداخل نظامی در شمال سوریه روی خواهد آورد.

آلمان و انگلیس و برخی دیگر از کشورهای اروپایی میزان صادرات سلاح خود به ترکیه را افزایش دادند. با این حال، سیاست خارجی روسیه در مقابل ترکیه فراتر از مرزهای رابطه دو سویه بوده است. گروه های و اشخاص با نفوذ در داخل حکومت ترکیه از جمله برخی در حلقه نزدیکان رجب طیب اردوغان به مسکو تمایل دارند. روابط میان ترکیه و روسیه در طول تاریخ رابطه میان این دو کشور نزدیک نبوده است.

مسکو با کمک به ترکیه در تصرف عفرین به هدفی با دو جنبه مختلف دست یافت: هم باعث تضعف نیروهای کرد سوریه مهم ترین شریک آمریکا شد و هم ترکیه را بیشتر به خود نزدیک کرد. بازی شطرنج روسیه با تضعیف یک متحد روسیه از طریق یک عضو ناتو نتایج مهمی به دنبال داشته است. روسیه امروز نه یک مشتری بلکه دو تا دارد: دولت اسد و ترکیه. روسیه پیرامون مسئله کردها در داخل ترکیه یا سوریه بیش از هر کشور غربی دیگری گزینه چماق و هویج را علیه ترکیه در دست دارد. در این ارتباط هویج عفرین بود و اگر رابطه این کشور با ترکیه دچار تغییر شود چماق حمایت نظامی مخفیانه و یا علنی از کردهای سوریه و ترکیه خواهد بود. سال گذشته در گفتگو با یک عضو ارشد حزب عدالت و توسعه به من گفته شد ترکیه بر این باور است که موشک ضد هوایی که پ.ک.ک برای ساقط کردن هلیکوپتر کبرای ترکیه استفاده کرداز سوی روسیه به این گروه کردی داده شد تا انتقام سقوط جت جنگنده روسی از سوی ترکیه را در سال 2015 از آنکارا گرفته باشد.

سیاست خارجی ترکیه از زمان خروج اجباری احمد داوود اوغلو، وزیر خارجه سابق ترکیه عمدتا بر پایه استفاده از رقابت های ژئوپلتیک میان روسیه وآمریکا استوار بوده است. اگر ترکیه احساس کند به اندازه کافی از نزدیک شدن به روسیه دستاورد داشته ممکن است موقتا به سمت محور غربی تمایل پیدا کند. این مسئله ممکن است رابطه میان روسیه و ترکیه را به خطر بیاندازد اما روسیه در گذشته نشان داده است که نسبت به متحدان غربی ترکیه ابزارهای بیشتری برای ضربه زدن به آنکارا در دست دارد.

خروج غیرمنتظره نیروهای ypg از مرکز عفرین امکان برخورد میان دو متحد ناتو یعنی ترکیه و ایالات متحده آمریکا را در شهر منبج که توسط نیروهای متحد کرد محافظت می شود بوجود آورده است.منبج بر خلاف عفرین، با دیگر مناطق تحت کنترل کردهای سوریه که از دیرالزور تا مرز عراق گسترده شده هم مرز است.

اردوغان به دنبال تصرف عفرین، همزمان تهاجم علیه نیروهای کرد در سوریه و پ.ک.ک در عراق را آغاز کرده است. با این که منبج، تل ابیض و یا رمیلان در سوریه ممکن است مهم ترین اهداف ترکیه باشند منطقه شنگال هدف ترجیحی برای ترکیه در عراق است. اهمیت استراتژیک شنگال به موقعیت آن در برابر شمال سوریه ارتباط دارد. در حالی که تلاش های ترکیه در سوریه این کشور را در خطر برخورد با آمریکا قرار می دهد، ممکن است در عراق نیز خطر برخورد با دولت این کشور بوجود بیاید.

تا زمانی که موضع ترکیه در برابر حضور نیروهای ypg در شمال سوریه برخورد حداکثری یا به عبارتی حذف کامل این سازمان باشد، واشنگتن به سمت مقابله با تهاجم ترکیه در منبج پیش خواهد رفت. با توجه به این که آمریکا می داند دادن منبج به ترکیه نه تنها آنکارا را راضی نخواهد کرد بلکه خواهان امتیازات بیشتری از آمریکا خواهد بود، امکان این که واشنگتن در کوتاه مدت به ترکیه برای ورود به منبج چراغ سبز نشان دهد بسیار کم است.

درست است که روسیه برنده اصلی تهاجم ترکیه به عفرین است اما دامنه گسترش موفقیت مسکو روبه کاهش است. روسیه تا چند ماه پیش قادر بود خود را به عنوان تنها حکم در تقابلات روسیه نشان دهد. مسکو قادر بود همزمان با تمام سهام داران در تقابل ترکیه صحبت کند. ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه در نشست سوچی میزبان بشار اسد، اردوغان و روحانی رییس جمهور ایران بود و همزمان نظامیان روسیه با نیروهای کرد در سوریه و نیز در مسکو ارتباط داشتند. اما حکمیت روسیه با توجه به این که دیگر نمی تواند مانند قبل به آسانی خود را به عنوان میانجیگر میان دولت اسد و نیروهای کرد نشان دهد این موقعیت حکم بودن روسیه تضعیف شده است.

یکی دیگر از نکات منفی برای موقعیت روسیه این است که نهایی بودن راه حل بحران سوریه به رهبری مسکو مانند چند ماه پیش دست یافتنی نیست. پیشروی های ترکیه در داخل سوریه ممکن است خون تازه ای به رگ های اعراب سنی تزریق کرده و وضعیت را در این کشور پیچیده تر کند. امروز سوریه به صورتی غیررسمی به سه منطقه قلمرو بشار اسد، منطقه تحت کنترل ترکیه در شمال غرب سوریه و قلمرو تحت کنترل نیروهای کرد-عرب موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه در شرق فرات تقسیم شده است.

منبع: اندیشکده والدای روسیه

نویسنده: گونی یلدز

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101