کردپرس: پس از سقوط رژیم بعث صدامی در سال 2003 ، بغداد تبدیل به عمق استراتژیک کردها در عراق شد. رهبران سیاسی کرد که پیش تر در قامت مخالفان مسلح دولت مرکزی عراق در کنار دیگر مخالفان به ویژه احزاب و شخصیت های شیعه قرار داشتند، با تغییر معادلات، خود را در مناصب حاکمیتی دیدند. در کنار منصب ریاست جمهوری و معاون نخست وزیری و صدارت بر چند وزراتخانه و سازمان اصلی، کردها در ارتش و نیروهای امنیتی نیز در مناصب عالی جای گرفتند و به مدت 11 سال ریاست ستاد کل ارتش عراق را در دست داشتند.
طی سال های اخیر حضور کردها در منظومه دفاعی و امنیتی عراق کم رنگ شد و این موضوع موجب نگرانی و هشدار ناظران و تحلیل گران سیاسی عراق گردید و با توجه به تنش های سیاسی میان اربیل – بغداد و لاینحل ماندن برخی مسائل اساسی میان طرفین، تداوم وضعیت موجود را تهدیدی علیه امنیت ملی عراق توصیف کردند.
خبرگزاری کردپرس، پس از مصاحبه با ارتشبد بابکر زیباری رئیس پیشین ستاد کل ارتش عراق در این رابطه، به سراغ جبار یاور دبیر کل وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق رفت که مشروح این مصاحبه را در ادامه می خوانید:
کردپرس: جناب جبار یاور درصد مشارکت کردها در ارتش جدید عراق پس از سال 2003 چه میزان بوده و طی این سال ها چه تغییراتی به خود دیده است؟
جبار یاور: با سقوط رژیم پیشین عراق در سال 2003 و پس از تشکیل ارتش جدید عراق، درصد مشارکت کردها در ارتش عراق در سال 2007 نزدیک به 12 درصد بود، اما در سال 2008 این درصد مشارکت به 7 درصد از کل ارتش عراق کاهش پیدا کرد. در سال 2012 مشارکت کردها به 2 درصد کاهش یافت و هم اکنون و در سال 2018 بر اساس اطلاعات و آماری که در دست ما می باشد، کردها فقط 1 درصد ارتش عراق را تشکیل می دهند.
کردپرس: دلایل کاهش حضور کردها در ارتش ملی عراق از 12 به 1 درصد طی مدتی که اشاره فرمودید، چیست؟
جبار یاور: اولین و اصلی ترین دلیل و عامل آن، تعامل نامناسب با فرماندهان و نیروها و کارمندان کُرد از سوی نهادهای مختلف ارتش عراق و انتقال آن ها به مناطق دور دست در مرکز و جنوب عراق است. از سوی دیگر عدم احتساب سال های خدمت آن ها در صفوف نیروهای پیشمرگ و همچنین عدم تایید و پذیرش درجه های نظامی آن ها که در اقلیم کردستان به آن ها تعلق گرفته است از دیگر عوامل می باشد. مقامات و نهادهای ارتش عراق مدارک افسران و درجه داران کُرد را که قبل از سال 2004 و پس از فارغ التحصیلی از دانشکده نظامی قلاچوالان دریافت کرده بودند، نپذیرفته و معتبر نمی دانند. همچنین عدم تایید و پذیرش مدارک پایانی آن ها در دانشکده نظامی رانیه وابسته به وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق نیز از جمله این عوامل می باشد.
باید به تبدیل شدن نیروها و افسران کرد در ارتش عراق به هدف تروریست ها نیز اشاره داشته باشم. نیروهای کرد در ارتش عراق از سوی تروریست ها تهدید می شوند. نیروها و افسران کرد در ارتش عراق پیش تر از سوی سازمان القاعده و پس از آن نیز از سوی داعش با تهدیدهای جدید روبرو بودند. به ویژه در رفت و آمدشان از مناطق ماموریت آن ها در مرکز و جنوب عراق به اقلیم کردستان. این ها عوامل کلی و اصلی بودند و از سوی دیگر، کشمکش های سیاسی میان اقلیم کردستان با دولت مرکزی عراق عامل دیگری در این مسئله بوده است.
کردپرس: سوال دیگری که در این باره مطرح است این می باشد که میزان مشارکت و حضور نیروهای کرد در ارتش و دیگر نهادهای نظامی و امنیتی عراق بر اساس قانون خاصی تعیین می شود و یا توافقی است؟ آیا ساز و کاری در این باره وجود دارد؟
جبار یاور: از آغاز تاسیس ارتش جدید عراق در حکومت جدید و پس از سقوط رژیم بعث، توافقی میان احزاب و طیف های سیاسی عراقی در خصوص ارتش و نیروهای نظامی و امنیتی حاصل شد و بر اساس این توافق باید تشکیل ارتش عراق طبق توافق میان شیعیان، اهل سنت و کردها و بر اساس نسبت جمعیتی هر یک از این طیف ها باشد. علاوه بر این توافق؛ بر اساس ماده 9 قانون اساسی عراق " نیروهای مسلح و سازمان امنیتی عراق از مؤلفه‌های ملت عراق به شمار می‌رود و توازن خود و حضور همه اقشار در ساختار و بدنه خود را بدون هر گونه تبعیض را رعایت می‌کند " بر این اساس، هر یک از طیف های عراقی بر اساس نسبت جمعیتی آن ها در عراق باید در ارتش و نیروهای امنیتی عراق حضور داشته باشند. بدین صورت اگر کردها در عراق 17 یا 20 درصد جمعیت این کشور را تشکیل دهند، می بایست بر اساس ماده 9 قانون اساسی عراق باید به همان نسبت نیز در ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی حضور داشته باشد. این ماده به صورت شفاف مسائل مربوط به میزان مشارکت طیف های عراقی در نیروهای نظامی و امنیتی را تعیین کرده است و ملت عراق نیز به آن رای آری داده و آن را تایید کرده است.
کردپرس: سوال این است که آیا کاهش شمار کردها در ارتش و نیروهای امنیتی عراق از سوی خود کردها و ابهامات در فرماندهی نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان و ارتباط آن ها با منظومه دفاعی عراق بوده است و یا این که در دولت مرکزی عراق قصد و برنامه ای برای این امر وجود داشته است؟
جبار یاور: بار دیگر بر عواملی که پیش تر به عنوان عوامل کاهش درصد مشارکت کردها در ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی عراق برشمردم، تاکید می کنم. این مسئله که نیروهای پیشمرگ تحت فرماندهی دولت مرکزی و ارتش عراق نیستند، عاملی در کاهش شمار کردها در ارتش و منظومه دفاعی و امنیتی عراق نیست. برای اطلاع شما باید به این نکته اشاره کنم که ما در اقلیم کردستان به منظور افزایش شمار کردها در منظومه دفاعی و ارتش عراق تلاش کرده ایم. در سال 2007 از سوی جناب نوری مالکی نخست وزیر وقت عراق، فرمانی برای تشکیل کمیته ای عالی در اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق صادر شد و هدف از آن تشکیل دو لشکر نظامی از ساکنان اقلیم کردستان در چارچوب ارتش عراق بود. در آن زمان، تصمیم گرفته شد لشکر های 15 و 16 ارتش عراق از کردها تشکیل شود. پس از صدور این فرمان، کمیته ای در اقلیم کردستان از سوی وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان به این منظور تشکیل شد و کمیته ای نیز از سوی بغداد تشکیل گردید و از اقلیم کردستان دیدار کرد. کمیته عراقی در اقلیم کردستان با 30 هزار تن از نیروهای ارتش عراق مصاحبه کرد و قرار بر این شد که تمامی 30 هزار نفر مذکور در دو لشکر نظامی به ارتش عراق ملحق شوند و به مناطق خانقین تا موصل یعنی مناطق موسوم به مورد مناقشه، اعزام شوند. اما پس از پایان روند کار و مشخص شدن افسران و درجه‌داران و نیروهای پیشمرگ برای سازمان دهی در این دو لشکر، جناب نوری مالکی موافقت خود با این کار را پس گرفت و عدم توانایی در تامین بودجه برای تاسیس این دو لشکر کُرد در ارتش عراق را دلیل بازگشت از این تصمیم اعلام کرد. این فرمان در سال 2007 و 2008 و سال های پس از آن اجرایی نشد. اگر این فرمان اجرایی می شد و 30 هزار کرد به ارتش عراق ملحق می شدند آن گاه درصد مشارکت کردها در این ارتش به نسبت قانونی خود می رسید. در اقلیم کردستان اراده و خواست افزایش کردها در ارتش عراق وجود داشته است، اما این مهم از سوی دولت مرکزی عراق مورد توجه واقع نشده است و مدارک و مستندات آن نیز یک تفاهم نامه امضا شده میان اربیل و بغداد می باشد و هم اکنون نزد ما موجود است و در این مقطع نیز در مذاکرات با بغداد آماده اجرایی کردن آن هستیم.
کردپرس: تبعات منفی کاهش کردها در منظومه دفاعی عراق برای کردها و کلیت عراق چه خواهد بود؟
جبار یاور: بدون شک کاهش شمار کردها در ارتش و نیروهای امنیتی عراق تبعات منفی بسیاری به دنبال دارد. قبل از هر چیز تاکید می کنم که این موضوع مخالفت و ناقض ماده 9 قانون اساسی عراق می باشد و از سوی دیگر ، تداوم کاهش کردها در منظومه دفاعی عراق موجب ایجاد فاصله و گسست میان طیف های عراقی از جمله کردها، اعراب، مسیحیان و طیف های دیگر قومی و مذهبی در ارتش عراق خواهد شد و روند به سمت و سویی خواهد رفت که فقط یک طیف در ارتش عراق حضور داشته باشد و این نیز موج افزایش نارضایتی ها در دیگر طیف های قومی و مذهبی خواهد شد. از سوی دیگر کردها از حضور در ارتش عراق که باید ارتش همه ملت عراق باشد محروم و بی نصیب خواهند شد و این ارتش به ارتش یک طیف از ملت عراق تبدیل خواهد شد.
مصاحبه و ترجمه: حسن صالحی / سرویس عراق و اقلیم کردستان – خبرگزاری کردپرس
نظر شما