صلاح الدین دمیرتاش رئیس مشترک سابق حزب دموکراتیک خلق ها (HDP)، روزهای چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه در سومین دادگاه رسیدگی به اتهامتش، به ارائۀ دفاعیات خود پرداخت.

دمیرتاش در نوامبر سال 2016 به اتهام عضویت در یک سازمان تروریستی و تبلیغ تروریسم، در ارتباط با حزب کارگران کردستان (PKK)، دستگیر و زندانی شد.

حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) تا سال 2015، پس از دهه ها درگیری با PKK، که یک گروه مسلح جدایی طلب بود و در اواسط دهۀ 1980 تأسیس شد، پروسۀ صلح را دنبال می کرد.

دمیرتاش در دفاعیات خود وقایع این دوران را، از آغاز پروسۀ صلح در سال 2013 تا دستگیری وی، بازگو کرد.

پروسۀ صلح یا «آشتی» سال 2013 دومین تلاش AKP برای حل و فصل صلح آمیز مسألۀ کردهای ترکیه از زمان به قدرت رسیدنش در سال 2002 بود. این حزب با مذاکره با عبدالله اوجالان رهبر دربند PKK، که به صدور فرمان خروج نیروهای PKK از ترکیه انجامید، برای نخستین بار امید به صلح را در ترکیه به وجود آورد.

کمیسیون های موسوم به فرزانگان و کمیسیون های متشکل از چهره های شناخته شده با هدف متقاعد کردن مردم ترکیه در خصوص مزایای صلح پس از 30 سال جنگ، تشکیل شدند و برخی اصلاحات قانونی نیز انجام شد.

با وجود این، نتایج جنگ داخلی سوریه که با دست یابی کردهای سوریه به نوعی خودمختاری در امتداد مرزهای ترکیه – سوریه، آنکارا را خشمگین کرده بود و در نهایت به متهم شدن حکومت ترکیه به جانبداری از گروه های افراط گرای تروریستی علیه کردهای سوری منجر شد، پروسۀ آشتی را تحت تأثیر قرار داد.

در نهایت، در جولای 2015 و اندکی پس از آنکه HDP به عنوان نخستین حزب کردی که توانست از حد نصاب 10 درصدی انتخابات پارلمانی عبور کرده و وارد پارلمان شود، پس از آنکه گروهی که گفته شد با PKK مرتبط بوده اند در حمله ای دو افسر پلیس را کشتند، پروسۀ آشتی کاملاً متوقف شد.

روز چهارشنبه دمیرتاش در دادگاه گفت اعضای عالی رتبۀ جنبش گولن، گروه مذهبی که مسئول کودتای نافرجام 2016 ترکیه شناخته می شود، علیه تلاش های صورت گرفته برای حصول به صلح میان حکومت و PKK برنامه ریزی و اقدام کرده بودند. دمیرتاش گفت گولنیست ها تلاش کرده بودند حکومت را در شرایط دشواری قرار دهند که ادامه دادن پروسۀ آشتی غیر ممکن شود و در عین حال گولنیست های درون نظام قضایی نیز از گزارش های اطلاعاتی اتهاماتی را مطرح کرده بودند که اینک به عنوان مدرک علیه وی مورد استفاده قرار می گیرند.

دمیرتاش روز چهارشنبه در پاسخ به این ادعاها که وی در زمان پروسۀ آشتی از PKK دستور گرفته دو کمیسیون برای کار بر روی خودمختاری دموکراتیک و آموزش به زبان کردی راه اندازی کند، گفت: «من در طول فعالیت سیاسیم هرگز هیچ دستوری از یک عضو یا فرماندۀ PKK دریافت نکرده ام و حتی اگر دریافت می کردم آن را نمی پذیرفتم و همه از نگرش من در این باره اطلاع دارند.»

دمیرتاش دربارۀ هماهنگی میان حکومت ترکیه و HDP در دورۀ پروسۀ آشتی توضیح داد: «روز 21 مارس 2013، در جشن نوروز در دیاربکر، عبدالله اوجالان از نیروهای PKK خواست سلاح های خود را بر زمین بگذارند. پس از آن روز پروسۀ آشتی با سرعت بیشتری پیشرفت کرد. هیأت های ما، از جمله خود من، کار فشرده با امرالی (زندان جزیرۀ امرالی که عبدالله اوجالان در آن نگهداری می شود) و قندیل (کوهستان محل استقرار فرماندهی PKK) و همچنین هیأت حکومت و مقامات آنکارا را آغاز کردیم. حکومت از طرف خودش برای کسب حمایت اجتماعی فعالیت می کرد و ما نیز از جانب خودمان تلاش می کردیم.»

وی همچنین دربارۀ همکاری میان HDP و حکومت در خلال اعتراضات گستردۀ اکتبر 2014 در ترکیه سخن گفت، پس از آن که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفت کوبانی، شهر کردنشین سوریه، سقوط می کند و به اشغال دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در می آید. دمیرتاش گفت پس از آن که از وقایع مطلع شده است به سرعت از ایالات متحده باز گشته و یالچین آکدوغان معاون وقت نخست وزیر دیدار کرده است. در این دیدار هر دو طرف توافق کرده اند که باید این باور گسترده را که رابطه ای میان داعش و حکومت ترکیه وجود دارد، از میان برد.

دمیرتاش گفت: «نشستی بود که هر دو طرف تحت فشار و تنش بودند، اما در نهایت به یک توافق دست یافتیم. من به احمد داود اوغلو (نخست وزیر وقت) گفتم که پس از ترک دفتر نخست وزیری اعلام می کنم نشست بسیار مثبت بوده، از حکومت تشکر می کنم و می گویم نگرش حکومت مثبت است.» دمیرتاش افزود: «حکومت نیز در مقابل متعهد شد صالح مسلم رئیس مشترک سابق حزب کردی – سوری اتحاد دموکراتیک (PYD) را برای مذاکره دربارۀ خواسته ها و انتظاراتشان به ترکیه دعوت کند. این دیدار دو روز بعد اتفاق افتاد.»

به گفتۀ دمیرتاش روز 6 اکتبر، شش روز پس از نشست آنکارا، وضعیت به وخامت گرایید و اعتراضات در داخل ترکیه آغاز شد. وی گفت: «پیام او [داود اوغلو] آن گونه که من از نقل قول ها خواندم کمابیش این بود: "درسی که لازم بود گرفتید؟ شما این گونه به کم ما نیاز دارید. در خاورمیانه بدون ما حتی یک برگ نمی تواند تکان بخورد. وقتی کردها بدون ما دست به کاری بزنند این گونه می شود. حالا هر کاری که می توانید بکنید."»

دمیرتاش توضیح داد که او نمی توانست واکنش داود اوغلو را باور کند و مقامات ‌HDP خود را ناچار دیدند که همان روز بیانیۀ کوتاهی صادر کنند و بدین ترتیب اعتراضات گسترده آغاز شد. وی افزود: «اما آن روز ما این بیانیه را صادر کردیم چون فکر می کردیم باید نگرش سیاسی خود را آشکار کنیم. ما انتظار نداشتیم تظاهراتی صورت گیرد، مردم به خیابان ها بریزند، تظاهرات تحریک کننده ای انجام شود.»

دمیرتاش ادامه داد و گفت آنها در دو روز پس از آغاز تظاهرات تلاش کرده اند اوضاع را آرام کنند و با افکان آلا وزیر وقت کشور در تماس بوده اند. وی گفت آلا به آنها گفته است که برخی عناصر در میان نیروهای امنیتی ترکیه خارج از چارچوب کنترل وزارت کشور عمل می کنند. دمیرتاش گفت هر دو طرف فکر می کردند تحریکی جدی اتفاق افتاده است.

روز 8 اکتبر در حمله ای در شهر بینگول در جنوب شرقی ترکیه، دو افسر پلیس کشته شدند و یک فرماندۀ پلیس به شدت مجروح شد. دمیرتاش گفت آلا از آنها خواسته است با قندیل تماس بگیرند تا پیش از این که مردم از وقایع مطلع شوند مشخص شود آیا این حمله کار PKK بوده یا نه. در نتیجۀ این درخواست HDP از یک مکانیسم ارتباطی خاص برای ارتباط با اعضای ارشد PKK استفاده می کند و آنها داشتن هر گونه رابطه ای با رویداد مذکور را رد می کنند. دمیتاش گفت وی این پیام را به سری ثریا اوندر سیاستمدار HDP رسانده و وی با وزیر کشور در میان گذاشته است.

دمیرتاش گفت: «سری ثریا اوندر می گوید "وقتی پیام را به افکان آلا دادم به نشانۀ راحتی نفس عمیقی کشید و گفت اگر غیر از این نبود نمی توانستیم از این مخمصه بیرون بیاییم. از یک طرف رویدادهای تحریک کننده و از طرف دیگر حملۀ PKK، اگر چنین بود وضعیت بسیار پیچیده تر می شد." اما پس از مدت کوتاهی احمد داود اوغلو نخست وزیر اعلام کرد "ما انتقام رئیس پلیس بینگول و همکاران شهیدمان را گرفتیم. ما چهار تروریست PKK را که در حال خروج از شهر بودند، کشتیم." این اظهارات داود اوغلو بود.»

در روز دوم دادگاه دمیرتاش برنامۀ حزبی AKP را که برای انتخابات 1 نوامبر 2015 آماده شده بود قرائت کرد تا ثابت کند خودمختاری در حقیقت پیشنهادی بود که حزب حاکم نیز آن را پذیرفته بود.

دمیرتاش گفت: «آنها نیز در مانیفست انتخاباتی خود، در برنامۀ دولت و برنامۀ حزبشان از گونه ای خودمختاری حمایت کردند. در مدل خودمختاری ما قدرت حکومت های محلی از نظر سیاسی و مدیریتی گسترده تر بود. AKP نیز همین پیشنهاد را مطرح کرده بود اما با تمرکز قدرت بیشتر در مدیریت مرکزی و بر اساس منشور اروپایی خود مدیریتی محلی.»

دمیرتاش خاطرنشان کرد که حکومت به قول خود عمل نکرد و در عوض سیستم ریاستی را مطرح کرد و همزمان تلاش کرد مفهوم خودمختاری مطرح شده توسط HDP را به خاکریزهایی پیوند دهد که شبه نظامیان در تابستان 2015 در برخی شهرهای کردنشین برای مقابله با عملیات نظامی جدید حکومت AKP در مناطق عمدتاً کردنشین جنوب شرقی ترکیه احداث کرده بودند.

دمیرتاش افزود که وی و همکارانش بلافاصله پس از اطلاع از این که کردها برای مقابلۀ نظامی با نیروهای امنیتی ترکیه آماده می شوند، به آن شهرها رفته و تلاش کرده اند مردم را به جستجوی راه حلی مسالمت آمیز متقاعد کنند.

دمیرتاش گفت: «رسانه های جریان مسلط سخنرانی های ما را در آن شهرها منعکس نکردند، رسانه های کردی نیز پوشش ندادند. رسانه ها اخباری دربارۀ آن سخنرانی ها منتشر نکردند تا من و HDP را مسئول آن خندق ها معرفی کنند.»

دمیرتاش در روز سوم و آخر رسیدگی به اتهاماتش گفت فشار زیادی بر دادگاه وارد شده تا وی را در وضعیتی قرار دهند که نتواند به فعالیت سیاسی ادامه دهد.

وی گفت: «آنها می توانند مرا از سیاست منع کنند، اما حتی مردۀ من از نظر سیاسی از بسیاری سیاستمداران زندۀ دیگر مؤثرتر است. وقتی فعالیت سیاسی را برای من ممنوع کنند قادر نخواهند بود دربارۀ قطع پیوندهای عشق و احترام میان من و مردم تصمیم بگیرند. حتی اگر برای همۀ عمر مرا از سیاست منع کنند، به هر حال من یک سیاستمدار هستم.»

دمیرتاش در پایان دفاعیات خود گفت: «من از دادگاه شما انتظار عدالت ندارم. من با سر بلند به زندان رفتم و با سر بلند از زندان خارج خواهم شد. توصیۀ من به دوستانم این است که اگر در زندان مردم تابوت مرا با سر بلند از زندان خارج کنند.»

منبع: پایگاه خبری احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه