به گزارش خبرنگار کرد پرس تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در تحولات اقتصاد و تجارت مرزی تاثیر گذاشته و تجارت مرزی از دیروز تا امروز با فراز و نشیبهای فراوانی همراه بوده است. تجارت مرزی در مرزهای کردستان تاریخچه ای طولانی دارد تجارت مرزی ابتدا مبتنی بر مبادلات اندکی و در سطح نیازهای معیشتی مردم بود و ارتباط فرهنگی، زبانی و خویشاوندی کردها در مرزها سبب شده که تجارت بین این کشورهای همسایه غربی روز به روز بیشتر شود به طوری که طبق آخرین بررسی های انجام شده عراق دومین بازار صادرات ایران را تشکیل می دهد که بیشترین حجم صادرات از طریق مرزهای کردستان به اقلیم کردستان عراق انجام می شود.

زمانی تجارت در کردستان به خاطر مسائل سیاسی و امنیتی به صورت چمدانی مرسوم بود. این شیوه صادرات و واردات هم اکنون با حجم بیشتر به صورت غیر رسمی در معابر غیر رسمی کردستان رواج دارد.

تجارت در کردستان با تحولات سیاسی تغییر کرده زمانی تجارت چمدانی، زمانی با اسب و زمانی به وسیله کولبران انجام شده و هم اکنون دولت طرح ساماندهی مبادلات مرزی را اجرا می کند که واردات به صورت گمرکی انجام می شود.

نقش روابط خویشاوندی بر تجارت مرزی

فتاح امین زاده نویسنده کتاب «صد سال اقتصاد بانه» در گفت وگو با خبرنگار کرد پرس می گوید: بانه به دلیل اینکه یک شهر مرزی بوده از گذشته های خیلی دور تجارت مرزی دراین شهر با اقلیم کردستان عراق رواج داشته است. علاوه بر روابط تجاری، روابط فرهنگی و خویشاندی مردم کردستان ایران با مردم اقلیم کردستان سبب پایداری و گسترش این روابط تجاری شده است.

وی می افزاید: در دوره رضا خان قانون مرزنیشینی تصویب شد و بحث پیله وری و تجارت چمدانی به صورت قانونی در این دوره شکل گرفت. تجارت بنابر تغییر شرایط کم یا زیاد شده در دوره رژیم بعث تجارت مرزی رونق چندانی نداشت.

این اقتصاددان اظهار می کند: با ایجاد تحولات سیاسی در عراق تجارت مرزی در اقلیم کردستان عراق رونق پیدا کرد و به مرور زمان تجارت در شهرهای مرزی بویژه بانه با کشورهای چین، مالزی، تایلند، ترکیه و دبی شکل گرفت و تجار کالاهای لوکس و ارزان قیمت وارد بازار کردند.

امین زاده با اشاره به تاثیر تجارت مرزی بانه بر اقتصاد کلان کشور خاطر نشان می کند: واردات کالا به شهر بانه زیاد بود و تحولات اقتصادی مثبتی در این شهر ایجاد کرد. در ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری نقش مهمی داشت اما تجارت مرزی در بانه تاثیر چندانی در اقتصاد کلان کشور نداشته است.

کولبری پدیده ای نوظهور

وی کولبری را پدیده ای نوظهور عنوان می کند و می گوید: طرح ساماندهی مبادلات مرزی با کارت پیله وری برای حذف پدیده کولبری و سامان دادن به تجارت مرزی اجرا می شود. پدیده کولبری درنبود اشتغال پایدار و فرصت های شغلی شکل گرفت.

وی ادامه می دهد: نبود فرصت های شغلی و درآمد ناچیز کشاورزی در مناطق مرزی سبب شده که پدیده مهاجرت و به دنبال آن آسیب های اجتماعی افزایش یافت. پدیده کولبری آسانترین راه برای درآمدزایی مرز نشینان مهاجر است.

به گفته وی کولبری نوعی برده داری مدرن است که وارد ادبیات اقتصادی کردستان شده که دلیل شکل گیری آن نبود فرصت های کار بوده برای حذف این پدیده نیاز به ایجاد فرصت های شغلی جایگرین داریم.

وی با بیان اینکه حجم کالاهای که از معابر وارد بازار بانه می شود بیشتر از ارزش ریالی آنها است اظهار می کند: با پرداخت عوارض گمرکی هزینه های تمام شده کالاها افزایش می یابد و تجارت مرزی سود اوری سالهای گذشته را نخواهد داشت.

منافع دولت در اجرای طرح ساماندهی مبادلات مرزی

وی خاطر نشان می کند: در اجرای طرح ساماندهی مبادلات مرزی دولت بیشتر منافع خود را در نظر گرفته و به منافع مردم کمتر توجه شده است.

امین زاده با بیان اینکه در تحولات اخیر بانه دولت نشان داده در راستا حذف پدیده کولبری برنامه ای ندارد، می گوید: در راستای حذف پدیده کولبری فرصت شغلی در این مناطق ایجاد نشده بنابراین با اجرای این طرح مناطق مرزی با بیکاری افسار گسیخته مواجه می شود.

اعتصاب و تاثیرات آن

وی می فزاید: اعتصاب بازاریان اعتراض به اجرای طرح دولت است و اعتراض به وضعیت بد معیشتی است و یک اعتراض مسالمت آمیز در راستای رسیدن به خواسته ها است.

وی با اشاره به تاثیرات منفی اعتصاب بر اقتصاد و معیشت مردم و خاطر نشان می کند:هر اعتصابی تاثیر منفی در اقتصاد دارد گردشی مالی بانک ها کاهش می یابد و بازاریان در این روزها درآمد ندارد و از طرفی باید اجاره بهای مغازه ها را پرداخت کنند در واقع بیشترین تاثیر را بر بازاریان دارد.

وی می افزاید: علاوه بر مغازه داران افرادی که به صورت غیر مستقیم معیشت خود را از بازار تامین می کنند در زمان اعتصاب درامد خود را از دست می دهند وچرخ اقتصادی بخش از جامعه برای مدتی متوقف می شود.

این کارشناس اقتصادی می گوید: مواد اولیه بسیاری از کالای ایرانی از خارج تامین می شود که با افزایش قیمت ارز قیمت تمام شده این کالاها هم افزایش می یابد و بسته شدن مرزها هم به تولیدات داخلی هم ضربه وارد می کند.

تبلیغات مصرف گرایانه تلویزیونی

و ی با انتقاد از تبلیغات شبکه های داخلی یاد اور می شود: تبلیغاتی که در شبکه های داخلی پخش می شود مخاطب را بیشتر به مصرف گرایی تشویق می کند و تبلیغات شبکه های داخلی تولید محور نیستند که با توجه به این مهم برای رونق تولید داخلی نیاز به زمان بیشتری داریم.

امین زاده اظهار می کند: به دلیل افزایش قیمت دلار، تحولات سیاسی منطقه و اجرای سیاست های کارشناسی نشده دولت در قبال مرزنشینان افق اقتصادی بانه نامشخص است.

گفت و گو: زینب طلایی