آیا انتخاب مجدد رجب طیب اردوغان رهبر مستبد ترکیه به ریاست جمهوری در انتخابات زودهنگام 24 ژوئن، نتیجه ای از پیش تعیین شده است؟

تقریباً همۀ ناظران مسائل ترکیه می گویند وقتی متحد جدید اردوغان، دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی (MHP)، خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام شد و اردوغان در کمتر از 48 ساعت به درخواست وی جواب مثبت داد، نتیجه تعیین شده بود.

هووارد آیزنشتات کارشناس مسائل ترکیه در روزهای اخیر نوشت: «نتیجۀ این انتخابات به سختی قابل تردید است؛ رجب طیب اردوغان برنده خواهد شد.» این عضو همکار پروژۀ دموکراسی خاورمیانه می گوید این رأی گیری بخشی از «اقتدار گرایی انتخاباتی» در ترکیه است؛ جایی که یک قدرت سیاسی بلا منازع وجود دارد اما نمای بیرونی آن به صورت دموکراسی چند حزبی حفظ شده است.

اردوغان به این نمای فریبنده و مشروعیتی که انتخابات برای حکومت یک نفرۀ وی فراهم می کند، نیاز دارد. قرار است انتخابات تحت شرایط وضعیت فوق العاده برگزار شود. این بدان معنا است که کمپین های رقبای احتمالی اردوغان با مشکلات و موانع جدی روبرو خواهند شد و تجمع های احزاب اپوزیسیون احتمالاً با ترس همراه خواهند بود. علاوه بر این، در نتیجۀ قانون هایی که اخیراً تصویب شدند، تقلب انتخاباتی با استفاده از برگه های رأی فاقد مهر و مواردی دیگر، ممکن شده است. بنا بر این دلیل وجود ندارد که فکر کنیم اردوغان مجدداً به ریاست جمهوری برگزیده نمی شود.

شرایط ترکیه به نحوی چیده شده که با امیال و جاه طلبی های سیاسی وی مطابقت داشته باشد، آن هم بدون نهادهای نظارتی و حفظ موازنه. انتخابات زودهنگام آخرین گام در راه استحکام قدرت او در قالبی است که خود وی و یاران وفادارش «ترکیۀ جدید» می نامند.

با وجود این، وقتی اپوزیسیون مانور سیاسی غیر منتظره ای به نمایش گذاشت، رقابت وارد روند غیر منتظره ای شد. حزب اصلی اپوزیسیون، حزب جمهوری خواه خلق ترکیه (CHP)، 15 تن از نمایندگانش را به حزب ملی گرای خوب منتقل کرد تا این حزب بتواند در انتخابات زودهنگام شرکت کند. حضور حزب خوب در انتخابات می تواند برای ائتلاف اردوغان – باغچلی بسیار گران تمام شود.

از این مهمتر، به نظر می رسد سیلی از تماس ها میان سه حزب اپوزیسیون، CHP، حزب خوب و حزب اسلام گرای سعادت، موجب نگرانی حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) شده است. تمل کارا ملا اوغلو رهبر حزب سعادت خواهان شرکت عبدالله گل یار سابق او و اردوغان در رقابت ریاست جمهوری است.

امکان انتخاب گل به عنوان نامزد مشترک جبهۀ اپوزیسیون در مقابل اردوغان، زنگ خطر را برای رئیس جمهور به صدا در خواهد آورد و ممکن است انتخابات زودهنگام را به تله ای برای وی تبدیل کند. در واقع اگر گل در مقابل اردوغان بایستد، ممکن است مرد خودکامۀ ترکیه با شکست مواجه شود.

شرکت ابراهیم اوسلو، یکی از شرکت های معتبر نظرسنجی ترکیه، پیش بینی کرده است گل شانس کسب 4805 درصد آرا را دارد. تعدادی از نظرسنجی های دیگر نیز اعلام کرده اند بر اساس یافته های آنها، اردوغان نمی تواند 50 درصد آرا را کسب کند و در نتیجه ممکن است مجدداً انتخاب نشود.

در حالی که بحث های چند روز اخیر در بحبوحۀ تماس های فراوان رهبران احزاب اپوزیسیون امیدها را افزایش داده و احتمال اتحاد در حلقه های ضد اردوغان را بالا برده است، اما هز خوش شانسی حکومت هنوز نتیجۀ ملموسی به دست نیامده است. مرال آکشنر رهبر حزب خوب مصرانه بر نامزدی خود پافشاری می کند و، از سوی دیگر، شاخه های عمیقاً چپ گرا و سکولاریست CHP نیز نمی توانند حمایت از گل را برای مبارزه با اردوغان بپذیرند.

بینالی یلدریم نخست وزیر ترکیه در راه بازگشت از سفر رسمی خود به اسپانیا خوشحالی و آسودگی خیال خود را از این وضعیت پنهان نکرد. وی در هواپیمای خود با روزنامه نگاران همراهش سخن گفت و به شکست اپوزیسیون در توافق بر سر نامزدی گل اشاره کرد و گفت: «یک مهندسی سیاسی در حال انجام بود، اما روی دستشان ماند.»

باغچلی نیز که آشکارا ترسیده بود، گل را به خیانت به تاریخ خود و خوشحال کردن فتح الله گولن، واعظ اسلامی ساکن ایالات متحده متهم کرد.

نام گل به طور کامل از فهرست نامزدهای احتمالی اپوزیسیون حذف نشده است، اما از 26 آوریل به این سو دیگر به نظر نمی رسد وی نامزد مشترک جبهۀ اپوزیسیون باشد. با وجود این، وی تنها کسی است که می تواند از درون حلقه های AKP حمایت شود و در نتیجه شانس اردوغان برای انتخاب مجدد را از بین ببرد.

در این مقطع به نظر می رسد هر حزب نامزد خود را خواهد داشت و تلاش خواهد شد انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده شود. چنانچه هیچ نامزدی نتواند بیش از 50 درصد آرا را کسب کند، دو نامزد دارای بیشتری رأی در دور دوم با هم رقابت خواهند کرد.

از آنجا که اپوزیسیون دچار چند دستگی و انشعاب است و نمی تواند گرد یک نام متحد شود، احتمال دارد اردوغان در دور نخست پیروز شود. اما به خاطر کارت جوکر کردها، ممکن است اردوغان در دور نخست زیر حد نصاب 50 درصد بماند و نتواند بلافاصله در قدرت مطلوبش چنگ بزند. باید صبر کرد و دید که آیا در صورت کشیده شدن انتخابات به دور دوم، اپوزیسیون می تواند پشت سر هر کسی که رقیب اردوغان است متحد شود، یا نه.

کردها که گفته می شود حدود 18 تا 20 درصد رأی دهندگان را تشکیل می دهند، می توانند نقشی اساسی در رقم زدن سرنوشت اردوغان داشته باشند. بخش مذهبی – محافظه کار کردها که معمولاً به اردوغان و AKP رأی می دادند، به خاطر ائتلاف اردوغان با ملی گرایان افراطی دشمن کرد و حملۀ نظامی به عفرین که خود گردانی کردها را هدف قرار داد، عمیقاً نا امید و سرخورده شده اند. از این گذشته، بر چیدن تابلو ها و نماد های حاوی زبان کردی در هر گوشۀ مناطق عمدتاً کرد نشین جنوب شرقی ترکیه و تخریب نمادهای قومی کردها، خشم جامعۀ کردهای محافظه کار را بر انگیخته است.

اگر کردها، جملگی، به اردوغان رأی ندهند وی بسیار به سختی خواهد توانست 50 درصد آرا را از آن خود کند، به ویژه در دور نخست.

صلاح الدین دمیرتاش، رئیس مشترک پیشین و دربند اما بسیار محبوب حزب دموکراتیک خلق ها (HDP)، ممکن است از سوی حزبش به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری معرفی شود. وی در سال 2014 در مقابل اردوغان رقابت کرد و کسب بیش از 9 درصد آرا توسط وی، HDP را بر آن داشت در انتخابات پارلمانی ژوئن 2015 ریسک عبور از حد نصاب 10 درصدی انتخابات را بپذیرد. HDP توانست از حد نصاب عبور کند و با کسب 13.7 درصد آرا 80 نماینده به پارلمان ترکیه فرستاد.

اگر دمیرتاش از زندان در رقابت انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند، می تواند تعداد قابل توجهی از آرای کردها را جذب کند و همین امر برای محاسبات اردوغان خطرناک خواهد بود.

منابع موثق من در میان کردها به من می گویند اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود، کردها به آکشنر رأی نخواهند داد اما به مطمئناً به گل رأی خواهند داد.

انتخابات پارلمانی همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد. این که AKP و MHP اکثریت قاطع پارلمان آینده را در دست خواهند داشت، نتیجه ای از پیش تعیین شده نیست. انتخاب مجدد اردوغان به عنوان رئیس جمهور نیز کاملاً قطعی نیست.

اینک که در پی ناتوانی اپوزیسیون برای متحد شدن حول نامزدی گل، انتخاب مجدد اردوغان محتمل تر شده است، هیچ تضمینی وجود ندارد که آونگ انتخابات به کدام سو حرکت خواهد کرد.

منبع: المانیتور – پالس ترکیه

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه