در حالی که کمپین های انتخاباتی در ترکیه قوای خود را برای انتخابات زودهنگام متمرکز می کنند، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و نامزد حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات ریاست جمهوری به احتمال روبرو شدنش با شکست اشاره می کند و همین امر به اپوزیسیون ترکیه که از قبل روحیه گرفته، بیش از پیش قوت قلب می دهد.

اردوغان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی را حدود 17 ماه از موعد مقرر جلوتر کشید تا بر اپوزیسیون پیشی گرفته و تغییر به سمت سیستمی را که به رئیس جمهور قدرت اجرایی گسترده ای می دهد، تثبیت کند. او حکومت ترکیه و اغلب رسانه های این کشور را کنترل می کند و در همین حال وضعیت فوق العاده ای که حدود دو سال است برقرار است، مخالفان وی را تحت فشار گذاشته است.

با وجود این، آن چه در نظر برای رهبر 64 سالۀ ترکیه رقابتی آسان به چشم می آمد، دارد به موقعیتی پر تشویش بدل می شود. برخی نظرسنجی ها نشان می دهند که اردوغان ممکن است اکثریت پارلمانی، کرسی ریاست جمهوری یا هر دو را با هم از دست بدهد؛ تحولی که نشانۀ دورانی جدید برای یک کشور عضو ناتو و یک بازیگر خاورمیانه ای در نقطۀ استراتژیک اتصال شرق و غرب است.

اردوغان که از سال 2002 تا کنون در هر انتخاباتی برنده بوده است، در میان تعجب هم حامیان و هم منتقدانش، نشان داد که به احتمال شکست می اندیشد. وی روز 8 می گفت: «اگر روزی ملت ما بگوید "تمام"، کنار خواهیم کشید.»

پس از این اظهارات، سیاستمداران اپوزیسیون و دیگر دشمنان اردوغان بلافاصله ابتکار عمل را به دست گرفتند و واژۀ "تمام" را شعار تجمع های خود کردند. این واژه تنها در عرض چند ساعت بیش از 500 هزار بار در توئیتر منتشر شد [ و بعداً تا حدود 3 میلیون رسید].

لیسل هینتز استادیار روابط بین الملل و مطالعات اروپایی در دانشگاه جان هاپکینز در این باره گفت: «وی به شکست بسیار نزدیک شده، نزدیک تر از همیشه، و نارضایتی در درون حزبش نیز بیش از گذشته است.» روسن چاکر روزنامه نگار پیشکسوت ترک نیز، که حیات سیاسی اردوغان را از دهۀ 1990 تا کنون زیر نظر دارد، گفت رئیس جمهور «بیش از انتخابات های گذشته نگران و عصبی است.»

چاکر در تلویزیون اینترنتی مدیا اسکوپ گفت کمپین انتخاباتی اردوغان هیچ پیام و پیشنهاد مثبتی ندارد جز «هراس» از آنچه توطئۀ سیاسی و اقتصادی خارجی علیه ترکیه خوانده می شود. چاکر گفت: «این سخت ترین انتخابات اردوغان در طول 20 سال گذشته است.»

یکی از دلایل به مخمصه افتادن اردوغان این است که اپوزیسیون ترکیه به نحوی بی سابقه آمادۀ مبارزه است. محرم اینجه نامزد حزب جمهوری خواه خلق (CHP) در انتخابات ریاست جمهوری، خود را به عنوان رهبری نشان می دهد که می تواند مردم را گرد هم آورد، نه اینکه متفرق کند و به این ترتیب اردوغان را به چالش بکشد.

پیام اصلی کمپین انتخاباتی اینجه این است که دیگر زمان درمان زخم های اجتماعی ناشی از سال ها قطب بندی اردوغان فرار رسیده است. اینجه در توئیتر نوشت: «من می خواهم برای ترک ها و کردها، علوی ها و سنی ها صلح به ارمغان بیاورم. این هدف من است.»

اینجه، معلم سابق 54 ساله، CHP را تکان داده است. برخی نظرسنجی ها نشان می دهند ائتلاف CHP و سه حزب دیگر همپای AKP و شرکایش، حزب راست افراطی حرکت ملی (MHP) و حزب اتحاد بزرگ (BBP)، پیش می رود.

نظرسنجی ها مختلفی حکایت از آن دارند که انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده خواهد شد و اردوغان در روز 8 جولای با یکی از نامزدهای اپوزیسیون رقابت خواهد کرد. چاکر گفت اردوغان نگران است شکست AKP در انتخابات پارلمانی 24 ژوئن انگیزۀ اپوزیسیون را برای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری تقویت کند.

دیگر نامزد مقتدر اپوزیسیون مرال آکشنر ملی گرا است که می تواند رأی دهندگان ناراضی AKP و MHP را جذب کند.

حزب قانونی کردهای ترکیه، حزب دموکراتیک خلق ها (HDP)، رئیس مشترک پیشین خود صلاح الدین دمیرتاش را، که حدود یک سال و نیم است به اتهام حمایت از شبه نظامیان کرد جدایی طلب در بازداشت موقت به سر می برد، به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرده است. دمیرتاش در انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 حدود 10 درصد رأی به دست آورد و یک نتیجۀ مشابه در این انتخابات پیروزی اردوغان در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری را غیرممکن می کند. اینجه درخواست کرده است دمیرتاش برای دورۀ کمپین های انتخاباتی آزاد شود اما هنوز نشانه ای مبنی بر آن که حکومت به این درخواست عمل می کند، به چشم نمی خورد.

اردوغان گفته است که احتمال دارد، در ادامۀ عملیات سپر فرات در سال 2016 و عملیات شاخۀ زیتون [حملۀ نظامی به منطقۀ کردنشین عفرین در شمال غربی سوریه] در ماه مارس امسال، ارتش ترکیه را برای یک مداخلۀ نظامی دیگر به سوریه اعزام کند. عملیات شاخۀ زیتون به پدیدۀ «تجمع دور پرچم» [حمایت گسترده اما موقت مردم از حکومت یا رهبر به دلیل جنگ یا بحران] منتج شد، به طوری که بیش از 80 درصد ترک ها در نظرسنجی ها از اقدام نظامی فرامرزی علیه کردها در سوریه حمایت کردند. اردوغان روز 6 می در نطقی گفت: «ترکیه عملیات های دیگری مانند سپر فرات و شاخۀ زیتون انجام خواهد داد تا مرزهای خود را از سازمان های تروریستی پاک سازی کند.»

ناظران معتقدند حتی یک تهاجم جدید به سوریه نیز در مقابل نرخ فزایندۀ بیکاری و فقدان شور و شوق در میان هواداران اردوغان و AKP، که هنگام اعلام مانیفست انتخاباتی اردوغان در روز 6 می آشکار بود، کاری از پیش نمی برد. هینتز می گوید «حتی هواداران اردوغان نیز از اظهارات وی خسته به نظر می رسند.»

با وجود این هینتز هشدار می دهد که اتحاد اپوزیسیون در مقابل اردوغان به معنای وجود یک برنامۀ سیاسی در میان رقبای سیاسی اردوغان نیست. هینتر گفت: «تجربه نشان داده است متحد شدن به خاطر چیزی که علیه آن هستید به مراتب آسانتر از اتحاد حول چیزی است که آن را می خواهید.»

برخی منتقدان به گزارش هایی از قانون شکنی های گسترده در همه پرسی سال گذشته اشاره می کنند که به پیروزی شکنندۀ طرح های اردوغان برای سیستم ریاستی منجر شد. این افراد می گویند از این نگرانند که حکومت می تواند در صورتی که روز 24 ژوئن اوضاع را بر وفق مراد خود نبیند دست به تقلب بزند. اینجه از وکلا و حقوق دانان ترکیه خواسته است در روز رأی گیری آماده باشند شکایات را در کمیسیون انتخابات در آنکارا مطرح کنند.

منبع: عرب ویکلی

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه