کردپرس: چهارمین انتخابات پارلمانی عراق در 12 می 2018 دارای دو نتیجه غیر منتظره در میان لیست های ملی و کردستانی بود. پیروزی ائتلاف سائرون با محوریت و رهبری جریان صدر در سطح ملی و همچنین در جایگاه نخست ایستادن حزب دمکرات و اتحادیه میهنی در سطح اقلیم کردستان، نتایج قابل انتظاری در عراق و کردستان نبودند. کردپرس در مصاحبه با فرید اسه سرد عضو رهبری اتحادیه میهنی و مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک کردستان، عوامل دخیل در این نتایج و روند تشکیل دولت آینده عراق را به بحث گذاشته که مشروح آن در ادامه آمده است:
کردپرس: ارزیابی شما از نتایج ائتلاف های عراقی در چهارمین انتخابات پارلمانی این کشور چیست، آیا نسبت به دوره قبل شاهد تغییر و تحولی جدی هستیم؟
فرید اسه سرد: در ارتباط با نتایج، هیچ تفاوتی نسبت به دوره های پیشین مشاهده نمی شود. در مقطع تبلیغات همچون هر انتخابات دیگری، لیست ها تمام تلاش خود را برای جذب آرای واجدین شرایط رأی دادن و کسب آرا به کار بستند. دستاوردهای آن ها در این انتخابات نتیجه فعالیت های سالیان پیشین و ارائه برنامه و طرح های ارائه شده در زمان تبلیغات انتخاباتی به منظور جذب آرا می باشد. در دوره کنونی شاهدیم که اکثر احزاب به نتایج اعلام شده اعتراض دارند و دلیل این امر نیز این است که انتظار کسب نتایج بهتری را داشتند. اما در هر صورت، نتایج اعلام شده نتیجه تقسیم آرا مأخوذ از شهروندان بر اساس حوزه ها است. مردم عراق و اقلیم کردستان به یک یا دو و یا سه حزب رأی نداده است. به هر لیست و حزبی که شایسته تر دانسته رأی داده است.
کردپرس: در میان لیست های پیروز در انتخابات چهارم مجلس عراق برخلاف پیش بینی ها شاهد بودیم که ائتلاف سائرون با محوریت جریان صدر و به رهبری مقتدی صدر در جایگاه نخست ایستاد، با توجه به پیشینه سیاسی این جریان و رهبر آن و شرایط کنونی عراق، پیام این انتخاب چیست؟
فرید اسه سرد: جریان صدر در مقایسه با دیگر لیست ها در جایگاه نخست ایستاده است، اما با نگاهی به شمار کرسی هایی که این لیست کسب کرده است، متوجه می شویم که این تعداد کرسی کفاف تشکیل دولت بدون ائتلاف با دیگر لیست ها را نمی دهد و از سوی دیگر به اندازه ای نیست که بتواند اهداف خود را نیز محقق سازد. 54 کرسی 16 درصد شمار کرسی های مجلس نمایندگان عراق است، به همین دلیل ناچار به ائتلاف با دیگر لیست ها می باشد. گفتمان جریان صدر متفاوت از دیگر احزاب بود، از سوی دیگر این جریان طی دوره های پیشین در اکثر مواقع، خارج از دولت و در مقاطعی مخالف دولت بوده است. جریان صدر بیش از هر حزب و جریان دیگری شعارهای ضد فساد اقتصادی را سر داده است و این شعار بسیار تأثیرگذار می باشد. هر چند بسیاری از احزاب این شعار را در تبلیغات انتخاباتی به کار گرفتند و بسیار در این باره اظهار نظر کردند، اما افکار عمومی عراق جریان صدر را در مبارزه با فساد صادق تر از دیگر جریان ها می دیدند. جریان صدر در مسئله فساد فقط به شعار اکتفا نکرد بلکه به صورت عملی وارد مقابله با آن شد. سال گذشته، جریان صدر چند اقدام عملی و تجمعات عظیم مردمی در مبارزه با فساد را به نمایش گذاشت و با تظاهرات نیم میلیونی در مقابل دولت، عرض اندام کرد . این اقدامات توجه ها را به سوی این جریان جلب نمود.
از سوی دیگر، جریان صدر بر عراقی بودن تاکید و تمرکز دارد و خود را به دور از وابستگی به کشورهای منطقه و قدرت های جهانی نشان داده است. این گفتمان بخش عظیمی از اهل سنت را هم به خود جذب کرد و دلیل آن هم تداخلی است که میان دو طیف شیعی و سنی در مسئله ملی گرایی وجود دارد و صدر توانسته است به صورت موفقیت آمیزتر از دیگر احزاب آرای مردم را جذب کند.
ویژگی رأی دهندگان در عراق، نبود انسجام و وجود انشقاق در آن ها است. شاهدیم که آرای مردم میان شمار زیادی از احزاب حاضر تقسیم شده است و آرا میان سه یا چهار لیست مشخص و مادر تقسیم نشده است. تمامی لیست های انتخاباتی در عراق، کوچک هستند. بزرگ‌ترین لیست که سائرون می باشد از 329 کرسی پارلمان فقط 54 کرسی را کسب کرده است. به همین دلیل شاهدیم که در این انتخابات عملاً لیست بزرگی وجود ندارد و همگی کوچک هستند. به همین خاطر تلاش ها برای تشکیل فراکسیون بزرگ‌تر در مجلس نمایندگان عراق است تا این فراکسیون بتواند دولت را تشکیل دهد. هم اکنون بیشترین رقابت و مناقشه بر سر این است که چه کسی می تواند بیشترین لیست را دور خود گردآورد و فراکسیون بزرگ‌تر را تشکیل دهد.
کردپرس: با توجه به مسائل مطرح شده، سناریوها برای تشکیل دولت جدید عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟
فرید اسه سرد: موضوع تازه ای در میان نیست، آن چه که باید به آن اشاره کرد این است که ماده 76 قانون اساسی عراق دو راهکار برای تشکیل دولت جدید عراق را تعیین کرده است. بزرگ‌ترین لیست یعنی پیروز انتخابات پارلمانی هنگامی که مجلس جدید آغاز به کار می کند، به عنوان بزرگ‌ترین فراکسیون تعیین می شود و هیچ فراکسیون بزرگ‌تری را در مقابل خود نمی بیند و می تواند دولت را تشکیل دهد؛ در دوره فعلی به دلیل نتایج کسب شده از سوی لیست ها، چنین گزینه ای مطرح نیست. اگر مطرح باشد لیست تحت رهبری مقتدی صدر بزرگ ترین فراکسیون را تشکیل می دهد و دولت جدید را تشکیل می دهد، اما این لیست از این امر اطمینان خاطر ندارد که لیست های دیگر با هم ائتلاف نکرده و فراکسیون بزرگ‌تری را تشکیل نمی دهند. به همین دلیل هم اکنون ائتلاف صدر در تلاش برای تشکیل فراکسیون بزرگ‌تر است. اگر موفق به انجام این کار شد، آن گاه فراکسیون، حق تعیین نامزد برای تشکیل دولت را خواهد داشت. نامزد نیز روند قانونی و عادی را آغاز خواهد کرد و پس از ارتباط گیری با دیگر طرف های سیاسی و تدوین برنامه دولت جدید و تقسیم مناصب وزارتی میان شرکت کنندگان در دولت ائتلافی، فرآیند، وارد گرفتن رأی اعتماد برای تمامی کابینه و تک تک وزرا از مجلس خواهد شد. در روند تغییری نخواهیم داشت، فقط در تقسیم پست ها و مناصب شاهد تغییرات خواهیم بود. در دولت جدید برخی از لیست های سیاسی که پیش تر تاثیرگذاری چندانی نداشتند، احتمالاً برخی مناصب را در اختیار خواهند گرفت و لیست های دیگر که شاید تأثیرگذارتر بوده اند در دولت جدید، جایگاه و تأثیرگذاری پیشین را نخواهند داشت.
کردپرس: به نتایج انتخابات پارلمانی عراق در اقلیم کردستان بپردازیم، برخلاف پیش بینی ها به ویژه تحت تأثیر رویدادهای پسارفراندوم و 16 اکتبر 2017 (بازگشت دوباره نیروهای عراقی به مناطق مورد مناقشه و خروج کامل نیروهای پیشمرگ از این مناطق) و همچنین برخلاف تبلیغات جریانی که خود را اپوزیسیون می دانند، برای بار دیگر دو حزب اصلی یعنی حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان در میان احزاب کردستانی بیشترین آرا و کرسی ها را کسب نمودند، ارزیابی شما از نتایج لیست های پیروز و همچنین بازندگان انتخابات چیست؟
فرید اسه سرد: نمی توان واژه "دوباره" را در پیروزی این دو حزب در انتخابات به کار برد. زیرا در انتخابات پیشین پارلمان کردستان حزب ما یعنی اتحادیه میهنی کردستان از حزب دوم به حزب سوم پارلمان تبدیل شد و جنبش تغییر از ما پیشی گرفت. اما در انتخابات پارلمانی عراق در دوره سوم که پس از انتخابات پارلمانی کردستان برگزار شد، توانستیم موازنه را بار دیگر تغییر دهیم و در جایگاه دوم قرار گیریم.
در انتخابات اخیر پارلمانی عراق ما در اتحادیه میهنی کردستان با مجموعه ای از مشکلات و مسائل دست به گریبان بودیم، اما پیش از آغاز تبلیغات انتخاباتی، بر سازمان‌دهی داخلی و ساماندهی امورات تمرکز کردیم و حداقل، مشکلات و اختلافات را به حالت تعلیق درآوردیم و تمامی تلاش خود را در این راه به کار بستیم. در مقابل اتحادیه میهنی دو گروه بزرگ صف بندی کرده بودند. اول، حزب دمکرات کردستان و پس از آن نیز احزاب دیگر بودند که شما به عنوان اپوزیسیون از آن ها نام بردید. همزمان ما در کرکوک با رقبای جدید روبرو بودیم. به همین دلیل برای هر دو مورد برنامه ریزی کردیم. هم در داخل اقلیم کردستان و هم برای کرکوک و از سوی دیگر، کاری کردیم که بتوانیم در دیگر مناطق عراق آرا و دستاورد بیشتری داشته باشیم. به عقده من، چهار سال گذشته سنگ محکی بود برای تشویق شهروندان در رأی دادن به احزاب سیاسی. برای مثال، احزاب و جریان هایی که کمترین رأی را در انتخابات پارلمانی اخیر کسب کرده اند، در مانیفست و برنامه هایشان بر راه اندازی کارزار خیابانی و تظاهرات تمرکز کرده بودند. چنین اقدامی در نفس خود خطرناک است و در پیش گرفتن آن از سوی احزاب مذکور همچون بازی با آتش بود. هیچ حزب و جریان سیاسی که وارد کارزار انتخاباتی می شود، نمی تواند صد در صد اهداف خود را محقق سازد. کارزار و اعتراضات خیابانی قابل کنترل نیستند، شاید برخی اوقات نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد، اما اکثر اوقات نتایج بسیار بد و وخیمی به دنبال خواهند داشت. درباره انعکاس و پیامدهای آن نیز باید گفت شاید در هنگامی که کارزار و اعتراضات خیابانی راه اندازی می شوند، انعکاس و تأثیر آن چنانی نداشته باشند، اما یک یا چند سال بعد از آن، تبعات این اقدام آشکار خواهد شد. به عقیده من این مسئله از اصلی ترین مسائلی بود که موجب ناکامی آن دسته از احزابی شد که بیشتر بر راه اندازی کارزار و تظاهرات خیابانی تاکید داشتند.
شهروندان به صورت کلی میلی به برهم خوردن اوضاع و آرامش جامعه را ندارد و از آن استقبال نخواهد کرد. حتی در کشمکش های سیاسی نمی خواهند مسائل به تنش و درگیری خیابانی و حملات رسانه ای احزاب به یکدیگر کشانده شود. چنین شرایطی وضعیت درونی و روحی بسیار نامناسبی برای شهروندان ایجاد خواهد کرد. آشوب و ازدحام ناشی از اعتراضات، تعطیلی بازارها و ایجاد آشوب در خیابان ها و در برخی اوقات ایجاد مشکلات امنیتی، تصویر نامطلوبی نزد افکار عمومی است. به عقیده من مورد مذکور یکی از فاکتورهایی بود که موجب شد احزاب مخالف نتوانند آرای شهروندان را کسب کنند و کمترین رأی را در انتخابات اخیر کسب کنند و در نتیجه احزاب بزرگ از این وضعیت بهره برده و آرا را به سمت خود جذب کردند. اگر نگاهی به میزان مشارکت عراقی ها در انتخابات داشته باشیم 20 درصد است که رقم بسیار کم و ناچیزی است. این بدان معنی است که از هر 10 نفر واجد شرایط رأی دادن تنها 2 نفر پای صندوق های رأی حاضر شده اند. میزان مشارکت در اقلیم کردستان اندکی بهتر و بیش از 40 درصد بود، اما باز هم این بدان معنی است که به صورت میانگین از هر 10 نفر 6 نفر در انتخابات شرکت نکرده اند. این نشان از آن دارد که شهروندان عادی به صورت کلی از همه احزاب ناراضی هستند؛ هم در عراق و هم در اقلیم کردستان. این نیز مسئله ای است که موجب شود احزاب در برنامه ها و طرح های خود تجدید نظر کنند و اعتماد و رضایت شهروندان را به دست آورند و روابط سالمی با شهروندان برقرار کنند.
کردپرس: پس به عقیده شما رویکرد کنونی احزاب و جریان های اپوزیسیون در مخالفت با نتایج انتخابات، تداوم همان سیاستی است که شما به عنوان کارزار خیابانی و راه اندازی اعتراضات خیابانی از آن نام می برید یا این که تقلبی صورت گرفته و انجام تقلب مسجل است و این احزاب به همین دلیل با نتایج انتخابات مخالفت می ورزند؟
فرید اسه سرد: رویکرد و کنش کنونی احزاب مخالف در اقلیم کردستان در مقابل نتایج انتخاباتی را می توان از دو منظر تحلیل و بررسی کرد. اول آن که به این باور رسیده اند که در روند انتخابات و شمارش آرا تقلبی صورت گرفته است، دلیلی که آن ها به این باور رسیده اند این است که این احزاب قبل از انتخابات و در دوران تبلیغات انتخاباتی و همچنین در روز انتخابات بر این عقیده بودند که می توانند رأی بسیاری را کسب کنند و هم اکنون که نتایج به نحو دیگری رقم خورده است، بر این عقیده اند که تقلبی صورت گرفته است وگرنه آرای آن ها بسیار بیشتر می بود. اگر از منظر دیگر مسئله را بررسی کنیم، وجود سیستم جدید اخذ رأی در انتخابات عامل این ادعا است. مردم و جریان های سیاسی به سیستم دستی انتخابات و شمارش دستی آرا عادت کرده اند و به سیستم جدید باوری ندارند و این نیز موجب بروز مشکلاتی شده است. انجام تقلب با این سیستم با توجه به وجود 4 الی 5 هزار مرکز و صندوق های اخذ رأی، کاری بس دشوار است و هیچ کس نمی تواند همه آن ها را به کنترل درآورد. از هر منظری تحلیل شود، آن هایی که ادعای تقلب در انتخابات را مطرح می کنند، نمی توانند احزاب دیگر را مخاطب قرار دهند، بلکه باید به کمیسیون عالی انتخابات مراجعه کنند و شکایات رسمی خود را با مستندات ارائه دهند. اتحادیه میهنی کردستان تاکید کرده است که رأی کمیسیون انتخابات را هر چه که باشد خواهد پذیرفت و بر این عقیده نیز راسخ هستیم. به همین دلیل تصریح می کنم که مشکل نزد ما نیست، بلکه نزد آن ها است.
کردپرس: به عقیده شما مشارکت کردها در دولت آینده عراق چگونه خواهد بود؟
فرید اسه سرد: به عقیده من تفاوتی با دوره های قبل نخواهد داشت. در همه دوره ها که دولت تشکیل شده است، نخست وزیر منتخب به عنوان مأمور تشکیل دولت با احزاب کردستانی وارد گفتگو شده است و در خصوص وزارتخانه ها و دیگر مناصب مذاکره صورت گرفته است و سهم کردها را مشخص کرده و با احزاب به توافق رسیده است. این بار هم این گونه خواهد بود. مسئله ای که هم اکنون مشخص نیست سهم کردها از مناصب حاکمیتی اصلی یعنی نخست وزیری، ریاست جمهوری و ریاست مجلس نمایندگان عراق است. به صورت معمول و آن چه که قبلاً هم شاهد بودیم این است که منصب نخست وزیری هیچ گاه از سوی کردها و اهل سنت مطالبه نشده است و سهم شیعیان است. آن چه می ماند ریاست جمهوری و ریاست مجلس نمایندگان است که میان این دو طیف تقسیم می شود. این تقسیم هم می تواند از طریق توافق و سازش انجام شود. آن چه که در دوره کنونی نسبت به دوره های قبل جدید است، تلاش کردها برای حضور در فراکسیون بزرگ‌تر پارلمانی است. فراکسیونی که دولت جدید را تشکیل می دهد. در تمامی انتخابات قبلی، کردها در این روند مشارکتی نداشتند و همیشه خود را در بیرون از این فراکسیون می دیدند و پس از آن که این فراکسیون نامزد تصدی منصب نخست وزیری را معرفی می کرد، این نامزد با کردها به مذاکره می پرداخت و تقسیم مناصب و سهم کردها نیز مورد بررسی قرار می گرفت. این بار کُرد در تلاش برای حضور در فراکسیون بزرگ‌تر است و با همه طرف ها مذاکره خواهد داشت و تلاش خواهد کرد با ائتلافی به توافق برسد که بیشترین نرمش را در مقابل مطالبات کردها داشته باشد. بر این عقیده ام که تاکنون هیچ یک از ائتلاف ها موضع خود را در قبال کردها نهایی نکرده اند، اما در نهایت کردها با یکی از ائتلاف ها به توافق خواهند رسید. حضور و عدم حضور کردها در فراکسیون اکثریت تغییری در اصل قضیه نخواهد داد و فقط مسئله ای سمبلیک است و آن هم این است که کردها می گویند در فراکسیونی که دولت را تشکیل داده حضور داشته اند. با تعیین نخست وزیر هم به صورت عملی فراکسیون اکثریت از موجودیت ساقط خواهد شد.
کردپرس: آینده منصب ریاست جمهوری عراق را چگونه می بینید، پیش بینی می کنید این بار هم به کردها و در این میان به اتحادیه میهنی کردستان برسد؟
فرید اسه سرد: به عنوان اتحادیه میهنی کردستان خواستار تصدی دوباره این منصب هستیم و این مسئله را هم در داخل حزب مطرح کرده ایم و با دیگر احزاب و ائتلاف های سیاسی در میان گذاشته ایم و در رسانه ها نیز آن را مطرح کرده ایم. در دستیابی به آن نیز از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد. می توانیم با احزاب کردی و همچنین دیگر احزاب عراقی در این باره به سازش و توافق برسیم. طرح این مسئله از سوی اتحادیه میهنی کردستان پیش از همه جریان ها به این خاطر بوده است که همگان بدانند که این حزب بر تصدی منصب ریاست جمهوری عراق تاکید دارد. در پایان می گویم که مهم تر از هر چیز این مسئله است که این منصب برای کردها و در میان کردها هم برای اتحادیه میهنی باشد. همه احزاب نیز از این قصد ما اطلاع دارند و امیداوریم در تصدی این منصب از سوی اتحادیه میهنی مانع تراشی نکنند.
مصاحبه و ترجمه: حسن صالحی
سرویس عراق و اقلیم کردستان
خبرگزاری کردپرس
نظر شما