به گزارش کردپرس، به نقل از میراث فرهنگی؛ در فاصله حدود یک کیلومتری شمال‌غرب روستای سیدک از توابع دهستان باراندوزدر ۳۰ کیلومتری جنوب‌غرب شهرستان ارومیه و در دره باریک مشرف به رودخانه باراندوز، کوه و قلعه صخره‌ای واقع شده که از ضلع شمالی به کوهستان تکیه داده و از سه ضلع دیگر مشرف به جاده آسفالته و رودخانه باراندوز است.
این قلعه دارای مجموعه‌ای از آثار تاریخی و دو اتاقک صخره‌ای و منحصر به فرد است که آن را در ردیف آثار شاخص تاریخی جنوب دشت ارومیه قرار داده است، دسترسی به قلعه از ضلع جنوبی امکان‌پذیر نیست، چراکه در این قسمت پرتگاه صخره‌ای به ارتفاع حدود ۵۰ متر به شکل دیواره صخره‌ای طبیعی قرار گرفته است.
دسترسی به بلندای کوه از دو ضلع شرقی و غربی امکان‌پذیر است، در دامنه این کوه بقایای قبرستان تاریخی و بر بالای آن آثار استحکامات دفاعی و قلعه و دو گوردخمه صخره‌ای وجود دارد.
مقابر صخره‌ای
اهمیت اصلی این محوطه علاوه بر بقایای دژ، وجود دو مقبره صخره‌ای است که به صورت دو طبقه و به روی هم ساخته شده‌اند و از حیث پلان و دو طبقه بودن در بین مقابر صخره‌ای منطقه آذربایجان ایران منحصر به فرد هستند.
دسترسی به این مقابر دشوار است چرا که محل احداث آنها در ضلع جنوبی قلعه مشرف به پرتگاه مرتفع و منتهی الیه فوقانی آن قرار دارد، دسترسی از طریق سه پله در ضلع‌غربی امکان‌پذیر است، در کنار این پله‌ها، مجرای باریک آبی در صخره کنده شده، که به نظر می‌رسد با هدف جلوگیری از ریزش آب‌های سطحی و ناشی از بارندگی به داخل حیاط مقابر و هدایت آن به خارج از مقابر احداث شده، در همین قسمت فضای تو رفته هاون شکلی ایجاد شده است.
فضای تقریبا چهارگوش مستطیلی به ابعاد ۴ در ۴/۵ در ۳/۱۰ متر در دل صخره کنده شده و به عنوان پیشخوان و حیاط مقابر، دسترسی به آنها را فراهم کرده است و ارتفاع کلی کف این حیاط تا سطح قلعه ۵/۵ متر است، دو مقبره صخره‌ای در دیواره غربی که نسبت به دیگر دیواره‌ها از سطح صاف‌تری برخوردار است ایجاد شده و مقبره بزرگتر پایینی به صورت هم‌سطح با کف حیاط و مقبره کوچکتر در بالای مقبره اول و به فاصله ۷۰ سانتی‌متری از آن بوده و هرکدام دارای ورودی جداگانه‌ای از حیاط هستند.
مقبره پایینی
گوردخمه پایینی از دو فضای تودرتو تشکیل شده و ورودی اصلی آن کادر مستطیلی است که فضای داخلی آن با قوس نیم‌دایره‌ای خوش تراشی تزیین شده است ورودی دارای عرض ۹۰، طول ۱۰۰ و ارتفاع ۱۳۰ سانتی‌متر است.
اتاق اول به صورت تقریبا چهارگوش با قوس‌هایی در گوشه‌ها به ابعاد تقریبی ۲۰۰ در ۲۴۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن از سقف در حدود ۱۵۰ سانتی‌متر است. سقف اتاق به صورت تخت و نامنظم اجرا شده ولی در بخش‌هایی دارای انحنای قوسی شکل اندکی است.
قسمتی از سقف و بخشی از دیواره به دلیل فرسایش و رطوبت ریختگی دارد، از دیواره شمالی این اتاقک و از طریق دالان دیگر امکان دسترسی به اتاقک اصلی مقبره فراهم است.
این اتاقک نیز فضای تقریبا چهارگوش با قوس‌هایی در گوشه‌ها به ابعاد ۱۶۰ سانتی‌متر در ۱۳۰ سانتی‌متر و ارتفاع ۱۵۰ سانتی‌متر است، سقف اتاقک انحنای قوسی شکل با خیز کم دارد و هیچ اثری از طاقچه و یا تزیین قابل توجه در اتاق به چشم نمی‌خورد.
مقبره بالایی
این گوردخمه در روی گوردخمه پایینی و با فاصله کمی از آن ساخته شده و دارای ورودی مجزایی است که به نسبت ورودی مقبره پایینی بزرگ تر است، قسمت پایین این ورودی و بخش سمت چپ آن در زمان احداث انحنای قوسی شکلی به خود گرفته و از نوع تراش آن به نظر می‌رسد در فاصله زمانی متفاوتی از مقبره پایینی و یا شاید اندکی بعد از آن ساخته شده است.
فضای داخلی این مقبره دارای اتاقی چهارگوش متمایل به دایره‌ای نامنظم با سقف تخت است، ابعاد این اتاق ۱۵۰ در ۲۴۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن تا سقف به ۱۷۰ سانتی‌متر می‌رسد بخشی از دیواره ضلع غربی آن فضای تورفته‌ای دارد که مشخص نیست در این فضا طاقچه‌ای دست‌کند ایجاد شده یا در اثر ریزش بدین صورت درآمده است.
مقبره فوقانی به صورت ساده تراشیده شده و تزیین خاصی در آن به چشم نمی‌خورد. این گوردخمه و گوردخمه پایینی به دلیل اهمیت بالای آنها در سال ۱۳۶۴ به عنوان آثار تاریخی با قدمت حدود سه هزار ساله (هزاره اول قبل از میلاد)، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و به لحاظ نوع تراش سنگ‌ها و فرم درونی اتاقک‌ها و همچنین میزان تزیینات داخلی قابل مقایسه با مقبره صخره‌ای چیر قره‌ضیاالدین، دلیک‌داش چالدران، مقبره هدر و تمر سلماس است.
با ساماندهی این مجموعه و مسیر دسترسی به آن و ساماندهی فضای داخلی و معرفی و شناسایی آن، می‌توان از آن به عنوان یکی از آثار ارزشمند تاریخی دست‌کند برای جذب هرچه بیشتر گردشگر داخلی و خارجی استفاده کرد.
گزارش/ بهروز خان‌محمدی
نظر شما