به گزارش خبرگزاری کردپرس، به طور كلي به رغم پيشينه نسبتاً طولاني آمايش سرزمين در كشور، دستاوردهاي مورد انتظار از آنها ظاهر نشده و كشور در تمامي مؤلفه هاي بنيادين آمايش (جمعيت و فعاليت) دچار عدم توازن هاي جدي و بحران آفرين است. استان ایلام با 585 هزار نفر جمعیت، 10 شهرستان، 25 شهر و 680 روستا که دارد سال‌هاست که از این عدم توازن رنج می‌برد.

کارشناسان معتقدند که به طور كلي، به رغم پيشينه نسبتاً طولاني آمايش سرزمين در ایران، دستاوردهاي مورد انتظار از آن ظاهر نشده و كشور در تمامي مؤلفه هاي بنيادين آمايش (جمعيت و فعاليت) دچار عدم توازن هاي جدي و بحران آفرين است. به عنوان مثال استان ایلام به همراه شش استان مرزي «هرمزگان»، «سيستان وبلوچستان»، «كردستان»، «خراسان جنوبي»، «بوشهر» و «خراسان شمالي»، هريك سهمي كمتر از يك درصد از كل كارگاه هاي صنعتي 10 نفر كاركن و بيشتر را دارند و این در حالی است که استان «تهران» 15 و نیم درصد از كل تعداد كارگاه هاي صنعتي 10 نفر كاركن و بيشتر كشور را به خود اختصاص داده است و حدود 40 درصد از كل كارگاه هاي صنعتي 10 نفر كاركن و بيشتر در چهار استان تهران، اصفهان، خراسان رضوي و آذربايجان شرقي كه حدود 17 و نیم درصد مساحت كشور را دارند، متمركز شده است.

در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری و مواد 181 تا 184 برنامه پنجم توسعه کشور بر نقش آمایش و نتایج و اثرگذاری آن در تعادل و توازن منطقه ای و استانی تاکید ویژه ای شده است اما با این حال، با بررسي عملكرد كشور طي دو دهه گذشته در استان هاي مختلف از منظر شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، پراکندگی مطلوب جمعیت و برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای منطقه‌ای، به نظر می‌رسد که با یک بي توجهي بايسته به اين مسئله و افزايش نابرابري هاي ناموجه در سطح كشور روبه‌رو هستیم به گونه‌ای که در اغلب موارد، نابرابري و شكاف توسعه بين مناطق مختلف كشور افزايش يافته است. بر اين اساس عدم توازن هاي جدي در توزيع فعاليت ها در پهنه سرزمين و به دلیل فقدان استراتژي توسعه صنعتي قابل اتكا و بايسته، بخش هاي بزرگي از پهنه سرزمين ایران خالي و بخش هاي ديگر، از صنایع مختلف فوق اشباع است.

آمایش سرزمین و بلای دیدگاه‌های آرمانی و به دور از واقعیت

برای بررسی بهتر این موضوع به سراغ دکتر نبی امیدی، اقتصاددان ایلامی رفتم. او در مورد آمایش سرزمین به کردپرس گفت: حقیقتش را بخواهید آمایش سرزمین بیشتر برای کشورهایی است که وضعیت وخیم اقتصادی و اجتماعی دارند و بخش عمده ای از جامعه وضعیت نامطلوبی دارد (مثلا فرانسه زمانی آمایش سرزمینی را آغاز کرد که وضیعتش مانند امروز ایران بود).

او آمایش سرزمین را نوعی تاییدیه برای تئوری توسعه متوازن ملی دانست و افزود: ولی با این حال در کشور ما نه قوانین و نه سندهای بالادستی هیچگاه اهداف مورد نظر را محقق نکرده اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور ایلام توضیح داد: الان شما بروید برنامه پنجساله اول توسعه کشور را مطالعه کنید؛ هنوز اهداف آن تحقق نیافته در حالی که ما الان برنامه ششم توسعه را تدوین کرده ایم! سند چشم انداز بیست ساله را ببینید؛ در حد همان چند برگ باقی مانده در حالیک ه فقط 7 سال به اتمام آن 20 سال باقی مانده است!

امیدی تأکید کرد: در مورد آمایش سرزمینی نیز متاسفانه همان دیدگاه های آرمانی و به دور از واقعیت مطرح است و در واقع می توان گفت توسعه و اقتصاد در کشور ما از حالت برنامه پذیری خارج شده است و نیاز به اصلاحات اساسی دارد.

ضرورت ترکیب نگاه دانشگاهی و اجرایی در آمایش

نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در مورد آمایش سرزمین به خبرگزاری خانه ملت گفت: اطلاعات حاصل از آمایش سرزمینی انجام شده در برخی مناطق کشور چندان قابل استفاده نیست. برای مثل در برخی استان ها یک مجموعه دانشگاهی کار آمایش را انجام داده که نگاهشان با نگاه کارشناسان متفاوت است.

جلال میرزایی تأکید کرد: آمایش سرزمینی باید توسط مجموعه ای صورت گیرد که نگاه علمی و کارشناسی به مسائل و مشکلات داشته باشد و قطعا حضور مدیری که خود از نزدیک شاهد مشکلات کار در استان بوده، در این کمیته ها ضروری است.

عضو فراکسیون امید مجلس دهم با اشاره به تجربه خود در حوزه آمایش سرزمینی در استان کرمان که سال ها پیش انجام شد، اظهار داشت: دانشگاه شهید باهنر کرمان آمایش سرزمینی استان کرمان را انجام داد اما وقتی این اطلاعات را به استانداری بردیم متوجه شدیم که حتی قابلیت استفاده در سطح استانداری را نیز ندارد چه رسد به بودجه ریزی کلان؛ از این رو این دست جمع آوری اطلاعات عملیاتی نیست.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: تجربه نشان می دهد باید در هر استان هیأتی تشکیل شود که شامل کارشناسان، کارفرمایان، سرمایه گذاران، مدیران و در کنار آن دانشگاهیان باشد تا بتوانیم چشم انداز آینده کشور را در کنار هم قرار داده و اطلاعات درستی برای توسعه استان و در نهایت کشور در راستای برنامه های توسعه جمع آوری کنیم.

تهیه بانک اطلاعاتی دقیق و شفاف؛ اساس برنامه‌ریزی توسعه‌ای

قاسم سلیمانی دشتکی، استاندار ایلام نیز در دومین نشست شورای مشورتی استان ایلام که با حضور چهره های سرشناس و ذی نفوذ کشوری و مشاور طرح آمایش شرکت شرق آیند در تهران برگزار شد، با انتشار عکسی از جلسه در اینستاگرام خود، گفت: تهیه بانک اطلاعاتی دقیق و شفاف اساس برنامه ریزی توسعه ای است و همه بایست در این امر مهم اهتمام لازم داشته باشند.

در این جلسه مشاور طرح آمایش شرکت شرق آیند، گزارشی از روند پیشرفت طرح آمایش و مسائل و قابلیت های استان و اولویت ها و مزیت های پیش رو ارائه داد و حضار در این خصوص تبادل نظر کردند.

در این جلسه سازمان برنامه بودجه استان ایلام مکلف شد با برگزاری جلسات کارشناسی از تمامی نظرات متخصصین و صاحب نظران در خصوص طرح آمایش سرزمین استفاده کند.

یاسر بابایی