به گزارش کردپرس، جنگ غزه، که از اکتبر 2023 به یکی از مرگبارترین درگیری‌های منطقه تبدیل شده است، تنها به تلفات غیرنظامیان و تخریب گسترده زیرساخت‌ها محدود نشده، بلکه خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. از بمباران مستقیم دفاتر خبری گرفته تا بازداشت و تهدید خبرنگاران، این درگیری نقض آشکار آزادی رسانه‌ها و حقوق بشری آن‌ها را به همراه داشته است. سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری مانند کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ) و گزارشگران بدون مرز (RSF) بارها نسبت به هدف قرار دادن خبرنگاران هشدار داده‌اند و این وضعیت را نمونه‌ای از تلاش سیستماتیک برای خاموش کردن صدای حقیقت در دل جنگ توصیف کرده‌اند. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به آمار کشته‌ها، بازداشتی‌ها و مجروحان در این بحران خواهیم داشت.

خبرنگاران جان باخته

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه های مختلف از جمله میدل است مونیتورو کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، جنگ غزه یکی از مرگبارترین بحران‌ها برای فعالان رسانه‌ای بوده است. تا به امروز، 188 خبرنگار و کارمند رسانه‌ای جان خود را از دست داده‌اند. از این تعداد، اکثر قربانیان فلسطینی هستند که در بمباران منازل مسکونی، دفاتر خبری یا در حین پوشش میدان جنگ کشته شده‌اند.[1]

بنا به گزارش گزارشگران بدون مرز (RSF)، برخی از خبرنگاران، قربانی حملات هدفمند شده‌اند؛ از جمله افرادی که با رسانه‌های مستقل و بین‌المللی همکاری می‌کردند. این سازمان همچنین تأکید دارد که هدف قرار دادن خبرنگاران در جریان پوشش جنگ می‌تواند به عنوان جنایت جنگی طبقه‌بندی شود. علاوه بر این، دفتر مرکزی برخی رسانه‌ها نظیر الجزیره نیز بارها مورد حمله قرار گرفته است، که نشان‌دهنده‌ی تلاش برای جلوگیری از انتشار اطلاعات آزاد در جریان جنگ است​.

این ارقام در حالی منتشر می شوند که آمار دقیقی از شمار جانباختگان رسانه ای در جنگ غزه در دست نیست. تنها می توان گفت، در جنگ غزه که از اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شده، آمار کشته‌شدگان و زخمیان در میان روزنامه‌نگاران به‌شدت بالاست. براساس گزارش کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، تنها تا دسامبر ۲۰۲۴، ۱۳۷ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه در این درگیری‌ها کشته شده‌اند.[2] این آمار جنگ غزه را به یکی از مرگبارترین دوره‌ها برای خبرنگاران در تاریخ اخیر تبدیل کرده است.

برخی از خبرنگاران جان باخته و هویت آن‌ها:

عصام عبدالله: عکاس خبرگزاری رویترز که در حمله‌ای هدفمند در نزدیکی لبنان جان باخت.

حمدی ضاهر: روزنامه‌نگار فلسطینی که در حملات هوایی غزه کشته شد.

مصطفی ثریا و رمی الرفیعی: خبرنگاران محلی در غزه که در حین گزارش‌دهی هدف قرار گرفتند.

غسان نجار و وسام قاسم: از دیگر روزنامه‌نگاران قربانی که تحقیقات بیشتری درباره شرایط مرگشان در جریان است.

علاوه بر کشته‌ها، تعداد زیادی از خبرنگاران زخمی و یا بازداشت شده‌اند. شرایط خطرناک کاری، از جمله حملات هوایی، کمبود تجهیزات حفاظتی، و محدودیت‌های ارتباطی، وضعیت را برای خبرنگاران به‌شدت دشوار کرده است. این اقدامات به‌عنوان نقض حقوق بین‌الملل و جنایت علیه خبرنگاران محکوم شده‌اند.​

بازداشت‌شدگان و اسرا

بر اساس داده‌های منتشرشده توسط کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، از زمان آغاز جنگ غزه، 75 روزنامه‌نگار بازداشت شده‌اند. از این تعداد، 72 نفر توسط نیروهای اسرائیلی و 3 نفر توسط مقامات فلسطینی بازداشت شده‌اند. بسیاری از این بازداشت‌ها بدون ارائه اتهامات مشخص صورت گرفته و برخی از خبرنگاران تحت «حبس اداری» نگهداری می‌شوند که طبق قوانین اسرائیل، امکان حبس بدون محاکمه را برای مدت نامشخص فراهم می‌کند.[3]

این بازداشت‌ها عمدتاً در کرانه باختری و قدس شرقی صورت گرفته و غالباً شامل خبرنگاران فلسطینی بوده است. مقامات اسرائیلی دلایل این بازداشت‌ها را مسائل امنیتی اعلام کرده‌اند، اما سازمان‌های حقوق بشری این اقدامات را به عنوان سرکوب آزادی رسانه‌ها محکوم کرده‌اند.[4]

بر اساس گزارش میدل است آی، برخی از این خبرنگاران تحت بازجویی‌های شدید قرار گرفته و به دلایل نامعلوم در بازداشتگاه‌های اسرائیلی نگهداری می‌شوند. خانواده‌های بازداشتی‌ها نیز با محدودیت‌های زیادی برای دسترسی به اطلاعات و ملاقات با آن‌ها روبرو هستند.

در حال حاضر، طبق گزارش‌های رسمی و اطلاعات حقوق بشری، حدود 45 خبرنگار همچنان در بازداشت به سر می‌برند. این افراد شامل خبرنگاران محلی و فعالان رسانه‌ای هستند که عمدتاً در جریان پوشش اخبار جنگ یا انتشار اطلاعات انتقادی از طرفین درگیر بازداشت شده‌اند.

به گفته میدل است مونیتور و سازمان گزارشگران بدون مرز (RSF)، بازداشت‌ها به طور گسترده شامل تهدیدهای جسمی و روانی بوده و شرایط زندان‌ها نیز بسیار سخت گزارش شده است. همچنین برخی از خبرنگاران در طول بازداشت با محدودیت دسترسی به وکلا و خانواده‌هایشان مواجه هستند. سازمان‌های بین‌المللی این وضعیت را به عنوان سرکوب سیستماتیک آزادی بیان محکوم کرده‌اند و خواستار آزادی فوری بازداشتی‌ها شده‌اند​.

مجروحان و مفقودین

به گزارش الجزیره و RSF، ده‌ها خبرنگار در جریان پوشش جنگ مجروح شده‌اند. این مجروحیت‌ها ناشی از تیراندازی، بمباران مستقیم و یا حوادث مرتبط با تخریب زیرساخت‌های رسانه‌ای بوده است.[5] علاوه بر این، شماری از خبرنگاران همچنان مفقود هستند. به گفته CPJ، برخی از مفقودین ممکن است در بازداشتگاه‌ها نگهداری شوند، اما اطلاعات رسمی درباره آن‌ها موجود نیست. خانواده‌های این خبرنگاران و همکارانشان خواستار اقدام سریع نهادهای بین‌المللی برای یافتن آن‌ها شده‌اند​.

جنگ غزه، با آمار بالای تلفات و محدودیت‌های شدید بر رسانه‌ها، تصویری از نقض گسترده حقوق بشر و تلاش برای خاموش کردن صدای حقیقت ارائه می‌دهد. خبرنگاران به عنوان صدای مردم، در خط مقدم این بحران قرار داشته و بارها قربانی خشونت هدفمند شده‌اند. سازمان‌های بین‌المللی همچنان به مستندسازی و پیگیری این موارد ادامه می‌دهند، اما تاکنون اقدام موثری برای حفاظت از آن‌ها صورت نگرفته است.