به لحظه تعین کننده در تاریخ مدرن ترکیه نزدیک شده ایم: انتخابات زودهنگام ترکیه که برای امروز 24 ژوئن 2018 برنامه ریزی شده است، نه تنها سیستم اداره این کشور را از پارلمانی به ریاست جمهوری تغییر می دهد بلکه پیامدهای مهمی بر روابط ترکیه با غرب خواهد داشت.علی رغم ارتباطات تاریخی و سازمانی ترکیه با غرب، امروزه این ارتباطات با دو واژه تعریف می شود: بی اعتمادی و بحران.

«ائتلاف جمهور» رییس جمهور رجب طیب اردوغان متشکل از حزب عدالت و توسعه و حزب MHP با ائتلاف ملت و حزب دموکراتیک خلق ها که از هر دو ائتلاف کنار گذاشته شده رقابت خواهد کرد. سه سناریو که به ترتیب از احتمال وقوع بیشتری برخوردار است برای این انتخابات وجود دارد:

رجب طیب اردوغان دوباره انتخاب می شود و ائتلاف جمهور نیز اکثریت را در پارلمان کسب می کند. در این حالت، انتظار می رود وضعیت شبیه به حالت کنونی در ترکیه باشد. در این حالت، علیرغم وجود بی اعتمادی، رویکرد غالب بر روابط دو طرف بر پایه منافع شکل خواهد گرفت. غرب اهمیت ژئواستراتژیک ترکیه را قربانی نمی کند و ترکیه نیز منافع اقتصادی (اتحادیه اروپا بزرگترین سرمایه گذار در ترکیه و بزرگترین شریک تجاری آن است) و امنیتی (ناتو) خود را با غرب به خطر نخواهد انداخت. ساختار مشکل دار پیش بینی شده در سیستم ریاست جمهوری جدید ترکیه که احتمال عقبگرد ترکیه را در زمینه دموکراسی و تضعیف سیستم مهار و موازنه قدرت را باعث خواهد شد اجازه هر گونه پیشرفت را در روند ورود ترکیه به اتحادیه اروپا می گیرد. اگر وضعیت فوق العاده بر داشته شود این مسئله می تواند باعث ایجاد اعتدال در روابط میان ترکیه و اتحادیه اروپا شده و می تواند اتحادیه اروپا را به سمت برداشتن موانع بر سر به روز کردن اتحادیه گمرکی سوق دهد. در ارتباط با روابط با ایالات متحده آمریکا، چندین مسئله از جمله: همکاری آمریکا با نیروهای یگان های مدافع خلق یا (YPG )، استرداد فتح الله گولن، حکم معاون مدیر هالک بانک، بازداشت کشیش آمریکایی برانسون و خرید سامانه اس 400 از روسیه وجود دارد. از طرف دیگر، علیرغم پیش زمینه ذهنی منفی حلقه آک پارتی درباره عضویت ترکیه در ناتو، آنها می دانند که عضویت در ناتو اهرم های ترکیه را در مقابل روسیه و برخی دیگر کشورهای منطقه افزایش می دهد. با این حال، روابط با روسیه باعث ایجاد عدم توازن بیشتر با روابط دشوار ترکیه با غرب خواهد شد. مشکلات ساختاری(عقبگرد دموکراسی)، ارجحیت ها در روابط خارجی و رویکردهای مختلف مسائل منطقه ای مانند روسیه و ایران نه تنها از بین نخواهد رفت بلکه به منبع اصلی بحران دامه دار میان ترکیه و غرب ادامه خواهند داشت.

اردوغان برنده انتخابات می شود اما ائتلاف جمهور اکثریت را در پارلمان از دست می دهد. در این حالت، ما به سناریوی انتخابات ترکیه در سال 2015 بازخواهیم گشت که در آن اردوغان اکثریت را در پارلمان از دست داد و دوباره خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد. در چنین حالتی بوجود آمدن عدم ثبات سیاسی دور از انتظار نیست. در واقع، اگر چه سیستم جدید ریاست جمهوری قدرت اجرایی زیادی را در اختیار رییس جمهور منتخب قرار می دهد اما همچنان تا حدی مسائل قانونی و وتوی حکم های ریاست جمهوری در اختیار پارلمان خواهد ماند. اکثریت پارلمانی در دست اپوزیسیون که با هدف شکست اردوغان تشکیل می شود زندگی را برای وی به عنوان رییس جمهور سخت خواهد کرد. این ترکیب شانس بقا نخواهد داشت. چنین وضعیتی به معنی بوجود آمدن عدم اطمینان سیاسی، غیرقابل پیشی بینی بودن وضعیت بوده و صبر و انتظار غالب خواهد شد. احتمال افزایش تقابل را در روابط ترکیه با غرب افزایش می دهد.

محرم اینجه، نامزد اپوزیسیون از حزب جمهوریخواه خلق ترکیه به عنوان رییس جمهور ترکیه انتخاب می شود و ائتلاف ملت نیز اکثریت پارلمان را کسب می کند. این دولت جدید ممکن است به رویکرد سنتی (تمایل به غرب) در زمینه سیاست خارجی و رویکرد فاصله گرفتن از مسائل منطقه ای روی بیاورد. برنامه های انتخاباتی و اعلامیه های احزابی که ائتلاف ملت را تشکیل داده وعده لغو وضعیت اضطراری و بازگشت به سیستم پارلمانی را داده است. احتمالا پارلمان جدید پس از انتخابات در اولین اقدام وضعیت اضطراری را لغو می کند. با توجه به انتقاد نهادهای مختلف اروپایی از سیستم ریاست جمهوری و وضعیت اضطراری، این اقدام، نشانه ای محکم و مثبت خواهد بود و احتمالا آغاز روندی طولانی برای عادی سازی روابط با اتحادیه اروپا را نیز رقم می زند.

حتی اگر بحران سوریه رویکرد اصلی وزارت خارجه ترکیه باشد تغییر در سیاست خارجی درباره سوریه اتفاق خواهد افتاد و دولت جدید پرونده ای کوچکتر برای آن ایجاد می کند. با این حال، تغییرات به چند دلیل محدود خواهد بود: درگیر بودن عمیق در بحران سوریه و روابط توسعه یافته با عوامل غیردولتی خارجی و روابط شکننده با روسیه. در زمینه روابط با آمریکا، ممکن است آزادی کشیش برانسون خوشبینی به همراه داشته باشد اما دیگر سرچشمه های تقابل که ذکر شد همچنان برای مدتی ادامه خواهد یافت. موضع محرم اینجه درباره خرید سامانه اس- 400 از روسیه و روابط با مسکو در حال حاضر زیاد روشن نیست اما می توانیم انتظار داشته باشیم که در این زمینه ها نیز چرخش و تغییر رخ دهد•

منبع: انستیتوی سیاست بین الملل ایتالیا

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101