کردپرس: مناطق مرزی اقلیم کردستان عراق به میدان منازعه میان پ.ک.ک و ارتش ترکیه تبدیل شده اند. پس از تحرکات ارتش ترکیه در خاک سوریه و کنترل مناطق استراتژیکی در شمال این کشور، مقامات نظامی و سیاسی آنکارا همزمان با تبلیغات انتخاباتی، بر طبل تداوم جنگ با پ.ک.ک و سازمان های اقماری آن در خارج از مرزهای خود به ویژه در عراق کوبیدند و در این راستا گزارش های رسانه ای و اظهارات مقامات تُرک از ورود ارتش ترکیه به عمق 30 کیلومتری خاک اقلیم کردستان حکایت دارند. با توجه به تحولات داخلی ترکیه در مقطع کنونی و تغییر معادلات در شمال سوریه به عنوان عمق استراتژیک آنکارا در مسائل کُردی و مقابله با پ.ک.ک و سازمان های اقماری آن که یکی از اصلی ترین تهدیدات امنیتی برای حکومت ترکیه به شمار می آیند، تداوم و افزایش تنش های نظامی در اقلیم کردستان و کوهستان قندیل که پایگاه اصلی پ.ک.ک محسوب می شود، دور از انتظار نیست. خبرگزاری کردپرس مصاحبه ای تفصیلی با سرلشکر جبار یاور دبیر کل وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق در خصوص آخرین تحرکات ارتش ترکیه در خاک اقلیم و مواضع بغداد و اربیل در این مسئله و تبعات آن انجام داده است که در ادامه می خوانید:

کردپرس: آخرین تحولات در خصوص تحرکات و عملیات نظامی ارتش ترکیه در خاک اقلیم کردستان عراق چیست؟

جبار یاور: تحرکات و عملیات های ارتش ترکیه به صورت زمینی و هوایی در مرزهای مشترک اقلیم کردستان عراق و کشور ترکیه سابقه ای طولانی دارد. این روند از سال 2007 بدون وقفه تاکنون ادامه داشته است، به ویژه بمباران منطقه توسط هواپیماهای جنگی ارتش ترکیه و توپباران منطقه از طریق یگان توپخانه ای دور برد ارتش این کشور‌. وضعیت مورد اشاره موجب تخلیه بیش از‌ 400 روستا در امتداد مرزها شده است. این حملات ویران شدن بیمارستان ها، مدارس و منازل مسکونی، از میان رفتن زیرساخت های ارتباطی از جمله راه های مواصلاتی و همچنین شهادت و مجروح شدن شهروندان را نیز به دنبال داشته است. عملیات های چند روز اخیر هم تداوم نقض حاکمیت ملی عراق از سوی ترکیه به بهانه حضور نیروهای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در امتداد مرزها می باشد.

همگان از این امر اطلاع دارند که نیروهای پ.ک.ک از سال 1984 در مثلث مرزی میان ایران، عراق و ترکیه به ویژه در کوهستان قندیل مستقر هستند و درگیری نظامی میان این حزب سیاسی و ترکیه آغاز و تاکنون ادامه داشته است.

پیش تر شاهد توافق هایی میان کشورهای منطقه از جمله ترکیه، عراق، برای انجام عملیات های برون مرزی علیه گروههای مسلح مخالف بوده ایم. تاکید می کنم که این عملیات ها موفقیت آمیز نبوده اند.

هم اکنون نیز رجب طییب اردوغان رئیس جمهور، بینالی ییلدرم نخست وزیر و نورالدین جانیکلی، وزیر دفاع ترکیه تهدید به اشغال و کنترل کوهستان قندیل می کنند و در اکثر موارد نیز از اشغال شنگال و مخمور نیز سخن می گویند. استحضار دارید که حفظ و دفاع از مرزها و آسمان یک کشور، مسئله ای حاکمیتی و در حوزه وظایف و اختیارات دولت مرکزی است و در این مورد مشخص نیز بر اساس قانون اساسی، جزو وظایف دولت فدرال عراق محسوب می شود. اما متاسفانه شاهدیم که به جز برخی اظهارنظرهای غیر جدی و یا رد نقض حاکمیت عراق به شیوه ای منفعلانه آن هم به صورت مقطعی، تاکنون هیچ واکنش جدی از جمله شکایت رسمی به نهادهای بین المللی یا احضار سفیر ترکیه در عراق، درخواست رسمی از آنکارا برای خروج این نیروها از عراق و یا مقابله نظامی از سوی بغداد صورت نگرفته است.

کردپرس: به عقیده شما توافق پنهانی میان بغداد و آنکارا برای ورود نیروهای ارتش ترکیه به اقلیم کردستان و انجام دادن عملیات نظامی چقدر محتمل است؟

جبار یاور: چندین بار مقامات نظامی و امنیتی عراق و ترکیه در بغداد و آنکارا نشست های مشترکی درباره این موضوع داشته اند، اما مقامات عالی رتبه عراقی در رسانه ها علام کرده اند که بغداد هیچ توافقی با ترکیه برای ورود ارتش این کشور به خاک عراق نداشته و در این باره هیچ قول و تعهدی نداده اند، اما مقامات ترکیه تاکید دارند که مقامات عراقی از انجام دادن این عملیات های نظامی اطلاع دارند و میان طرفین در این باره توافق صورت گرفته است و این نیز وجود توافق رسمی میان دو کشور را محتمل کرده است.

در برخی مواقع مقامات ترکیه اعلام کرده اند که با جمهوری اسلامی ایران نیز برای نابودی نیروهای مسلح پ.ک.ک در مناطق استقرار آن ها توافق کرده اند، اما مقامات جمهوری اسلامی این موضوع را تکذیب و اعلام کرده اند که در هیچ یک از عملیات های ترکیه برای مقابله با پ.ک.ک مشارکت نخواهند کرد.

تاکید دارم که سکوت موجود در نهادهای حاکمیتی دولت فدرال عراق از جمله نهاد نخست وزیری، ریاست و کمیسیون امنیت در مجلس نمایندگان عراق، وزرات دفاع و وزارت خارجه عراق در قبال 11 سال نقض حاکمیت ملی عراق و نقض مرزهای زمینی و هوایی این کشور از سوی نیروی زمینی و جنگنده های ارتش ترکیه که به صورت مداوم مناطق مرزی را توپباران و بمباران می کنند و این مناطق را وایران کرده اند و روستاها، مدارس، بیمارستان ها و مزارع مردم و راه های مواصلاتی را نابود کرده اند و خیلی از اوقات شهروندان غیرنظامی در این حملات جان باخته اند، بی دلیل و قابل توجیه نیست.

بدون شک، سکوت بغداد در مقابل نقض حاکمیت عراق از سوی ارتش ترکیه در حالی است که گزارش های این تحرکات به صورت روزانه تقدیم دولت فدرال عراق خواهد شد. دولت عراق دارای نیروهای مرزبانی در سراسر نوار مرزی است و به صورت روزانه گزارش های حملات ترکیه به خاک عراق از طریق جنگنده ها و یا توپخانه های دور برد و یا عبور از مرز و ورود نیروهای نظامی به خاک عراق، به دولت مرکزی منتقل می شوند.

به عنوان اقلیم کردستان هیچ نیروی رسمی در این مناطق نداریم. همان گونه که اشاره کردم این مناطق از سال 1984 تحت کنترل نیروهای مسلح حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) است. به جز نیروهای این حزب هیچ نیروی دیگری در این مناطق حضور ندارند. نیروهای ارتش ترکیه هم در نوار مرزی مستقر شده و یا در برخی نقاط وارد خاک اقلیم کردستان شده اند. به دلیل وضعیت موجود به عنوان اقلیم کردستان و وزارت پیشمرگ هیچ اطلاع دقیقی از وضعیت نداریم و این اطلاعات در اختیار دولت مرکزی عراق می باشد.

کردپرس: گزارش ها حاکی از وجود شمار زیادی از پایگاه های نظامی ارتش ترکیه در خاک اقلیم کردستان به ویژه در منطقه بادینان است. آیا چنین پایگاه هایی وجود دارند و اگر پاسخ آری است تعداد آن ها چقدر و ایجاد آن ها بر چه اساسی بوده است، آیا توافقی میان آنکارا و بغداد در این باره وجود دارد؟

جبار یاور: این مسئله ای مخفی نیست. مقامات عالی رتبه سیاسی و نظامی ترکیه از جمله ریاست جمهوری، نخست وزیر، وزرای دفاع و امور خارجه و دیگر مقامات ترکیه آشکار اعلام کرده اند که 13 یا 14 پایگاه نظامی در خاک عراق دارند. این چیزی است که مقامات سیاسی و نظامی آنکارا به آن اذعان دارند و این کشور دارای پایگاه و نیروی نظامی و اطلاعاتی در خاک عراق است. به همین دلیل نیز عراق به صورت دقیق از شمار پایگاه ها و نظامیان ارتش ترکیه در خاک این کشور اطلاع دارد. دولت ترکیه هیچ گاه وجود پایگاه و نیروی نظامی در عراق را تکذیب نکرده ،‌ بلکه به صورت صریح آن را اعلام کرده است. وجود پایگاه و نیروی نظامی ترکیه در خاک اقلیم کردستان هم به دولت مرکزی عراق مرتبط است و اقلیم کردستان در این موضوع بر اساس قانون اساسی عراق فاقد هر گونه اختیارات قانونی است. اقلیم کردستان بر اساس قانون اساسی، نه می تواند در خصوص وجود پایگاه ها و نیروهای ارتش ترکیه در خاک اقلیم کردستان با این کشور به توافق برسد و نه می تواند بر اساس قانون از دولت ترکیه درخواست خروج از اقلیم کردستان و توقف عملیات ها را مطرح کند. موضوع مورد بحث بر اساس قانون اساسی به دو دولت عراق و ترکیه مربوط است. زیرا موضوع دفاع از مرزهای زمینی و هوایی، مسئله ای حاکمیتی است و این نیز در اختیار دولت فدرال می باشد.

کردپرس: طی ماه های اخیر گزارش هایی از عبور ارتش ترکیه از مرزها و ورود به عمق 30 کیلومتری خاک اقلیم کردستان منتشر شد و این در حالی است که مقامات دولت مرکزی عراق از این موضوع ابراز بی اطلاعی کرده و یا آن را تکذیب کرده اند، وزارت پیشمرگ اطلاعی از این امر دارد و این موضوع را تایید می کند؟

جبار یاور: همان گونه که اشاره کردم هیچ یک از نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان در مناطق مرزی به ویژه در مثلث مرزی میان عراق، ایران و ترکیه و مناطقی که در آن ها درگیری و عملیات های نظامی در جریان است، حضور ندارند. تنها نیروی نظامی که در این مناطق به ویژه "خواکورک تا قندیل" حضور دارد، شاخه نظامی حزب کارگران کردستان و نیروهایی از ارتش ترکیه هستند که به این مناطق اعزام شده اند. به همین دلیل، ما در وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان هیچ اطلاعات دقیقی از میزان نقض حاکمیت ملی و میزان ورود نیروهای ارتش ترکیه به خاک عراق نداریم، اما در بسیاری از موارد، اظهارنظرها به ورود ارتش ترکیه از مرزهای عراق اشاره دارند. اظهارات رسمی رئیس جمهور، نخست وزیر، وزرای خارجه ودفاع ترکیه حاکی از ورود نیروهای نظامی این کشور به عمق 20 یا 30 کیلومتری خاک عراق در مرزهای اقلیم کردستان است. در بسیاری از موارد اعلام می کنند که ارتش ترکیه به فاصله 25 تا 30 کیلومتری قندیل و مواضع و پایگاه های پ.ک.ک در این منطقه رسیده اند.

از سوی دیگر، مقامات اداری این مناطق هستند که باید میزان ورود ارتش ترکیه به خاک عراق را اعلام و تایید کنند. تاکید دارم که این مسئله که ارتش ترکیه چه میزان و از چه مناطقی وارد خاک عراق شده است برای دولت مرکزی کار دشواری نیست. زیرا این دولت می تواند به سادگی از طریق همه انواع پهبادها و هواپیمای شناسایی که در اختیار دارد از میزان نقض مرزهای عراق از سوی ارتش ترکیه اطلاع یابد.

کردپرس: به عنوان یک مقام مسئول و کارشناس مسائل نظامی و استراتژیک، پیش بینی شما از تحولات آینده چیست؟ آیا ترکیه بر کنترل قندیل پافشاری خواهد کرد و چنین چیزی روی خواهد داد یا این که تحولات داخلی ترکیه به ویژه انتخابات و تغییرات در منطقه بر این مسئله تاثیرگذار خواهد بود؟

جبار یاور: بخش بزرگی از تحرکات نظامی ارتش ترکیه در مرزهای عراق با انتخابات در ترکیه ارتباط تنگاتنگی دارد. شاهد کشمکش بزرگی میان احزاب سیاسی ترکیه هستیم و مهم ترین بازیگر در تحولات سیاسی ترکیه حزب عدالت و توسعه حاکم است. به همین دلیل، طی ماه های اخیر بخش بزرگی از اظهارات و تبلیغات در خصوص عملیات نظامی ارتش ترکیه در شمال عراق و به ویژه کوهستان قندیل به عنوان پایگاه اصلی پ.ک.ک به انتخابات ترکیه ربط داشت.

به عنوان شخصیتی آگاه به مسائل نظامی و امنیتی تاکید می کنم مناطقی که پایگاه ها و مواضع پ.ک.ک را در خود گرفته در مثلث مرزی ایران، عراق و ترکیه واقع شده اند، به ویژه "خواکورک تا قندیل" و این مناطق صعب العبور هستند و بسیار دشوار خواهد بود که یک نیروی نظامی بتواند به این مناطق دست یابد، به ویژه به دلیل نبود راه های مواصلاتی، انتقال خودروهای نظامی و تانک و توپ و سلاح های سنگین به این مناطق به محال نزدیک است. نیروهای پ.ک.ک بیشتر از سه دهه است که در این مناطق کوهستانی صعب العبور مستقر شده اند و قبلا هم چندین بار ارتش ترکیه به صورت یکجانبه یا با همکاری ارتش کشورهای دیگر از جمله عراق دوران دیکتاتوری بعث وارد عمق 15 کیلومتری خاک عراق شده اند و علیرغم همکاری و هماهنگی میان دو کشور، اما نتوانسته اند به این مناطق دست یابند. در اظهارات تبلیغاتی شاید کنترل قندیل و دیگر مناطقی که در دست پ.ک.ک است آسان به نظر آید، اما در عمل اشغال نظامی این مناطق بسیار دشوار خواهد بود .

از سوی دیگر، بسیاری از احزاب اپوزیسیون دارای شاخه نظامی به ویژه مخالفین دولت ترکیه هر چند دارای پایگاه های مستقر و دائمی در قندیل و مناطق مرزی هستند، اما به عنوان نیروهای میلیشیایی به آسانی می توانند جابجا شوند و به مناطق دیگر روی آورند. به همین دلیل این مناطق؛ محل استقرار دائمی این نیروهای شبه نظامی نیست.

باید تاکید کنم که مشکل کنونی میان پ.ک.ک و دولت ترکیه به شیوه کنونی و حتی با اشغال نظامی کامل قندیل که بسیار دشوار است، به پایان نخواهد رسید. ما بر این عقیده ایم که این مشکل از طریق گفتگو، صلح طلبانه و روی آوردن به میز مذاکرات بدون پناه بردن به توپ و تانک و هواپیما قابل حل است. 30 سال گذشته این را به اثبات رسانیده است که به کار گیری سلاح، هم از سوی ترکیه و هم از سوی پ.ک.ک، مشکل موجود میان طرفین را حل و فصل نخواهد کرد.

کردپرس: شما چه کسی را مسئول وضعیت موجود در مرزها به ویژه تخلیه 400 روستا و آوارگی و قربانی شدن شهروندان غیر نظامی می دانید؟

جبار یاور: وضعیت موجود و بی ثباتی در مرزها به دلیل اختلاف و نزاع میان پ.ک.ک و ترکیه است. ما هیچ کس را متهم نمی کنیم و نمی گوییم یک طرف خاص مسئول این وضعیت است. بدون شک بمباران و توپباران منطقه توسط ارتش ترکیه عامل خالی از سکنه شدن 400 روستای مرزی و شهادت و مجروح شدن ساکنان و ویرانی بیمارستان و مدارس منطقه است، اما عامل اصلی، کشمکش نظامی میان پ.ک.ک و ارتش ترکیه است. اگر طرفین به راه های صلح آمیز و مذاکره روی آورند، مشکلات پایان می یابند. طی چند سال شاهد روند صلح در ترکیه میان پ.ک.ک و دولت‌ با نقش آفرینی اقلیم کردستان به ویژه مرحوم مام جلال در نزدیک کردن طرفین منازعه به هم در راستای پایان دادن به این مسئله به صورتی صلح آمیز بودیم. نتیجه این تلاش ها توقف درگیری ها برای چند سال و به نتیجه رسیدن تلاش ها برای صلح بود. راه حل این مسائل در پیش گرفتن راه های مسالمت آمیز و دوری جستن از سلاح و در پیش گرفتن مذاکرات و میز مذاکره است. در نهایت نیز طرفین باید راه صلح آمیز را در پیش بگیرند.

کردپرس: در مقطع کنونی آیا از سوی اقلیم کردستان تلاشی برای نزدیک کردن ترکیه و پ.ک.ک به هم و آغاز دوباره مذاکرات صلح در جریان است؟

جبار یاور: هم اکنون در جریان تلاشی این چنینی نیستم. اما همیشه مقامات عالی رتبه دولتی و همه احزاب اقلیم کردستان آمادگی خود را برای میانجگری در صورتی که هر دو طرف یعنی دولت ترکیه و پ.ک.ک حاضر به پذیرش مذاکره و پایان دادن به اختلافات از طریق مسالمت آمیز باشند، اعلام کرده اند. تاکید می کنم که اقلیم کردستان به عنوان حاکمیت و طرف سیاسی از هیچ یک از طرف های درگیر در راستای پایان دادن به نزاع، حمایت و پشتیبانی نظامی نخواهد کرد.

کردپرس: به عنوان وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان آیا تاکنون به صورت رسمی از پ.ک.ک درخواست کرده اید که خاک اقلیم کردستان را ترک کند؟

جبار یاور: شخصا اختیار طرح چنین درخواست هایی را نداشته و اطلاعی از ارائه چنین درخواستی ندارم، زیرا این موضوع جزو اختیارات حاکمیت اقلیم کردستان است. طی چند روز اخیر و آن گونه که اطلاع یافتیم سخنگوی هیئت وزیران اقلیم کردستان درخواست کرد که این نزاع و درگیری از خاک اقلیم کردستان دور شود و اگر هم درگیری ها ادامه دارد، به داخل خاک ترکیه منتقل گردد و این نزاع در خاک این کشور نهایی شود. ما معتقد به پایان دادن به این مسئله از طرق نظامی نیستیم، اما دور کردن آتش این جنگ از خاک اقلیم کردستان درخواست شده است.

* مصاحبه: حسن صالحی

سرویس عراق و اقلیم کردستان

خبرگزاری کردپرس