به گزارش کردپرس، ادبیات کودک تلاشی هنرمندانه در قالب کلام با زبان و شیوه ای مناسب و در خور فهم برای هدایت کودک به سمت رشد است متاسفانه در سرزمین ما با وجود داستان ها و افسانه های زیبا و آموزنده پدر و مادرها بیشترین وقت خود را صرف مسائل آموزشی کودکان و یادگیری های غیر فعال می کنند.

در کردستان قصه های که برای کودکان تکرار می شد سینه به سینه و با احساسی مادرانه منتقل شده است که امروزه این نوع قصه گویی کمرنگ شده و نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان نتوانسته اند بخوبی این قصه ها را بازنویسی و در قالب امروزی بیان کنند.

ادبیات کودکان شامل قصه، شعر، نمایش، افسانه و داستان است. ادبیات کودکان عبارت است از تلاشی هنرمندانه در قالب کلام، برای هدایت کودک به سوی رشد، با زبان و شیوه ای مناسب و در خور فهم او. چگونگی تعبیر و بیان احساسات، عواطف و افکار به وسیله ی کلمات در اشکال و صورت های گوناگون تعریفی دیگر از ادبیات است. داستان و قصه نقش بسیار مهمی در تکوین شخصیت کودک دارد. از طریق قصه ها و داستان های خوب، کودک به بسیاری از ارزش های اخلاقی پی می برد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی، بنابر پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی ۱۸ تیر را به عنوان روز رسمی ادبیات کودک و نوجوان در کشور اعلام کرده است. روزی که مقارن بود با روز درگذشت مهدی آذریزدی نویسنده و بازنویس خوب کشورمان در سال ۱۳۸۸و این روز از سال ۱۳۹۲در تقویم رسمی کشوربه عنوان "روز ادبیات کودک و نوجوان" ثبت شد.

نام گذاری این روز بهترین بهانه برای پرداختن و نقد حوزه ادبیات کودک و نوجوان است و با برگزاری همایش ها و جشنواره ها و فوق برنامه ها کودکان و نوجوانان را به سمت و سوی ادبیات متناسب به خود آنها سوق دهیم. متاسفانه در حال حاضر هم تعدادی از کتابخانه های عمومی بخش مجزای برای مطالعه کودکان و نوجوانان ندارند.

ادبیات کودک و نوجوان در ایران

جنبش ادبیات کودکان در ایران به مفهوم تازه اش مدیون گروهی است که به انتشار مجله سودمند سپیده فردا در دانشسرای عالی سابق تهران همت گماشتند ضمن آشنا ساختن معلمان و مربیان با اصول آموزش و پرورش جدید مسئله مهم ادبیات کودکان را برای نخستین بار مطرح کردند و راهنمایی هایی در این مورد به عمل آوردند

به همت و کوشش گروه مذکور ادبیات کودکان به صورت یک ماده درسی به برنامه درسی مراکز تربیت معلم یک ساله افزوده شد و به طور رسمی آن را تدوین کردند نخستین کتاب درسی متون به نام اصول ادبیات کودکان در سال ۱۳۴۰ تالیف و منتشر شد کتاب گذری بر ادبیات کودکاندر سال ۱۳۵۵ از طرف شورای کتاب کودک چاپ و منتشر شد

از دیگر عوامل بسیار فعال و موثر در ترویج ادبیات کودکان به مفهوم امروزیش شورای کتاب کودک را می توان نام بردکه در زمستان ۱۳۴۱ با شرکت و همکاری عده ای از مربیان علاقمندان متخصص آغاز به کار کرد.

یکی دیگر از عوامل اشاعه ادبیات کودکان به مفهوم جدیدش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که در سال ۱۳۴۵ تاسیس شد کتاب های مختلف و متعددی برای کودکان و نوجوانان انتشارات چند کتابخانه عمومی در نقاط مختلف کشور بنیان گذاشت

ادبیات کودک و نوجوان در جهان

تعیین تاریخ دقیق ادبیات کودکان به معنای عام آن کار چندان ساده ای نیست. ولی شاید بتوان گفت قرن هفدهم را می توان آغاز تالیف کتاب کودک دانست. از جمله کتاب های این دوره کتاب «جهان در تصویر» در سال 1654 توسط « آموس کمینوس» به چاپ رسید و در آن کودک را به عنوان فردی مستقل مورد بررسی قرار داد.

اما ادبیات کودکان به مفهومی که امروز به آن معتقدیم وجود نداشت تا این که در قرن نوزدهم کسی که او را پدر ادبیات کودکان می توان نامید، یعنی« هانس کریستن اندرسن» داستان هایی نوشت و این مفهوم را پایه گذاری کرد. نام او اینک زینت بخش بزرگ ترین جایزه ی ادبیات کودکان جهان است.

مسئله انتخاب قصه ها

داستان و قصه نقش بسیار مهمی در تکوین شخصیت کودک دارد. از طریق قصه ها و داستان های خوب، کودک به بسیاری از ارزش های اخلاقی پی می برد. پایداری، شجاعت، نوع دوستی، امیدواری، آزادگی، جوانمردی، طرفداری از حق و حقیقت و استقامت در مقابل زور و ستم ارزش هایی هستند که هسته ی مرکزی بسیاری از قصه ها و داستآنها را تشکیل می دهند.

مسئله ی انتخاب کردن قصه، با توجه به انبوه موادی که در اختیار قصه گوست، به ویژه برای قصه گوهای تازه کار و مبتدی، مشکلی اساسی است. حتی بهترین و برجسته ترین قصه گوهای حرفه ای هم قادر به گفتن هر داستانی نیستند. قصه گو، قهرمانان خود را از قصه هایی می سازد که با شخصیت خاص و سبک او متناسب باشند.

به گفته عباس جلیلیان نویسنده و پژوهشگر، نوشتن در باب ادبیات کودک کاری ساده نیست و نیاز به تحقیق و تفحص بسیاری دارد و از آنجا که ادبیات کودک با گرایش به زبان کردی مقوله ای است کاملا هدفمند و اساسی و ریشه در پرورش افراد کارآمد با گرایشات ادبی ملی دارد سخت تر به نظر می رسد.

وی معتقد است، از آنجا که سخن گفتن و اندیشیدن در مقیاس یک کودک برای فراد بزرگسال دشوار و گاه ناممکن می نماید این جنبه ی ادبیات در میان کردان صورتی کاملا شفاهی با گفتاری به خود گرفته است و کارهایی که در این زمینه ارائه شده اند به دلیل نقص بیان و تصویر مباحث ساده گویی نتیجه ناتوانی شاعر یا نویسنده است آن را در قالب ادبیات کودک ارائه می کنند که ضعف خود را سرپوش بگذارند در حالیکه هر شعر آبکی و ساده یا هر ایما و اشاره ای بی محتوا و خالی از تصویر خیالی گاه واقعی نمی‌تواند نماد ادبیات کودک باشد.

ادبیات کودک و نوجوان هم مانند ادبیات بزرگسالان قبل از هر چیز ادبیات، با موضوع آن ادبیت است روایت، شخصیت، کشمکش، صحنه، گفتار، نماد و... عناصری هستند که فرم داستان را می سازد و انسجام این عناصر مضمون مشخصی پدید می آید که داستان کودک و نوجوان را به مثابه رسانه ای در اختیار کودک و نوجوان قرار می‌دهد.

در عین حال بسته به تصاویری که هرکس از کودک و نوجوان دارد و بسته به قصد و نیت دیگر از ادبیات کودک و نوجوان دارد تعریف متفاوتی از آن می کند مثلاً اگر تفاوتی میان کودک و نوجوان با اشخاص بزرگسال قائل نباشد هر نوع کتابی را ممکن است برای خواندن در اختیارشان بگذارد در این صورت ادبیات کودک و نوجوان از نظر او تفاوتی با ادبیات بزرگسالان ندارد و هر نوع ژانری را از حادثه ای گرفته تا فانتزی یا ترسناک کمیک با همان ویژگی‌های ادبیات بزرگسالان شامل می‌شود اما اگر کودکی و نوجوانی را دوران خاصی بدانند و بزرگسالی را ادامه فرآیند رشد کودک و نوجوان در نظر بگیرند و به نیازهای عاطفی و روحی آنان توجه کند مواد خواندنی و داستان های غیر از کتاب های بزرگسالان در اختیارشان قرار می دهد یا دست‌کم باز نوشته و تلخیصی از ادبیات بزرگسالان را برای مطالعه آنان فراهم می کند در این رویکرد ادبیات کودک و نوجوان رشد می کند با شکل و درون مایه خود را می یابد ادبیات کودک و نوجوان دارای اهمیت در خور توجه حمایت و ترویج می شود.

ادبیات کودک نیازمند پوست اندازی

به گفته شکوه حاجی‌نصرالله عضو شورای کتاب کودک، ادبیات کودک و نوجوان ایران تا زمانی که به دنبال مخاطب خاص است، ماهیت آموزشی دارد. این ادبیات تحت سلطه بزرگسالان قرار دارد و کودک را به سوی قالب‌های تعریف‌شده در هر نظام و سیستمی سوق می‌دهد. لازم است ادبیات کودک پوست بیندازد و چهره دیگری از خود به کودکان نشان دهد که واقعی‌تر، ملموس‌تر، صمیمی‌تر، از شعار، پند و اندرز به دور باشد و در این مسیر بیش از هر عنصری لازم است بر ادبیات استوار باشد. تا زمانی که نویسنده ادبیات کودک و نوجوان پوسته‌ای را که در سراسر زندگی از کودکی تا امروز بر اساس رویکرد رفتارنگری برایش بافته شده، سوراخ نکند و به‌تدریج از آن رها نشوند، رشد نمی‌کند.