به گزارش خبرگزاری کردپرس، «محمدعلی قاسمی» اظهار کرد: به نظر بنده پیشینه و جریان‌شناسی شعر استان ایلام به دو دوره قبل از انقلاب و بعد از انقلاب قابل تقسیم است. ادبیات ایلام در دوره قبل از انقلاب به سرآمدان و سردمداران شعر قبل از انقلاب استان ایلام به دوره افشاریه بازمی‌گردد، زمانی که شاعرانی مثل شاه منصور و خان منصور با خلق آثاری با موضوع غنایی و طبیعت گرایی آثار گرانقدری را بر جای گذاشته اند که زمان به زمان و سینه به سینه روایت شد تا زمانی که این آثار الان در دست ما است.

مناجات و طبیعت گرایی، اساس ادبیات شعری ایلام قبل از انقلاب

وی گفت: بعد از این عزیزان به مرحوم غلامرضا خان ارکوازی می‌رسیم که ایشان با منظومه هایی که در موضوع هجویات و مناجات داشتند خدمات ارزشمندی را در حوزه زبان و در حوزه ادبیات بر جای گذاشتند.

شاعر مجموعه «برانگیخته با عشق» تصریح کرد: ادبیات آن زمان بیشتر مبتنی بر شعرهای هجایی یا منظومه هایی که بعضا در قالب داستان یا در قالب دل‌مشغولی هایی که سراینده نسبت به خود و طبیعت داشته اند سروده‌ شده اند ، بر این اساس ادبیات شعری دوران قبل از انقلاب دو موضوع اساسی داشت که بخشی از آن را مناجات و بخشی از آن را طبیعت‌گرایی بود.

این شاعر ایلامی ادامه داد: از این منظر ما شاهد تحرک و تحول چندانی در حوزه شعری بر اساس معیارهای ادبیات کلاسیک نبوده ایم حتی می‌توانیم بگوییم که شاعران ایلامی یا شاعران حوزه زبان کردی جنوب یا کردی ایلامی قبل از انقلاب نسبت به قالبهای شعری یا موضوعات شعری آگاهی و یا تبحر چندانی نداشته‌اند و بیشتر قالب های شعری آن دوران قالب مثنوی بود.

از غلامرضاخان ارکوازی تا غلامعلی باوانه و میرنوروز

قاسمی تصریح کرد: اما هرچه که از نظر زمانی جلوتر می آییم می‌بینیم که تلنگرهایی در رابطه با شعر کردی ایلامی شنیده می‌شود. حتی هم گفته می شود که همزمان یا هم دوره با مرحوم «غلامرضا خان ارکوازی» آقای «غلامعلی باوانه» بود که تاکنون تنها موفق به جمع آوری آثار این شاعر شده ایم اما متاسفانه فعلا چاپ نشده است.

شاعر مجموعه شعر «فراگاه» تصریح کرد: «میر نوروز» که از شعرای استان بوده در حوزه جنوب فعالیت داشته و هم بر زبان لری و هم فارسی تسلط داشته و دیوان ایشان هم توسط علاقمندان به حوزه شعر و ادبیات جمع‌آوری شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است و شاعران دیگری هم داریم که متاسفانه آثار آنها فعلا به صورت مجموعه یا مکتوب درنیامده است.

بنیانگذاران شعر کلاسیک در ایلام

شاعر مجموعه‌ی «نام تمام کشتگان یحیی است» تصریح کرد: ما در دوره پهلوی شعرایی را داشتیم که سرودهای آنها تک صدایی بوده و تحول چندانی نداشته اند که علت آن عدم پیگیری از سوی خود شاعران و عدم زمینه سازی مناسب برای ورود به بحث ادبیات نوین کلاسیک بوده است. از شعرایی که آثار آن‌ها در نشریات معروف آن زمان چاپ شده است می توان به دکتر دکتر ایرج خالصی و آقای خسروی پور اشاره کرد اما تحول ادبیات نوین استان به دوران بعد از انقلاب بر می گردد که با ظهور آقای عبدالجبار کاکایی با راه اندازی شعر انجمن شعر فارسی نمایان می شود خود این امر باعث می‌شود آقای کاکایی در جریان شناسی ادبیات استان یک پویایی را به نمایش گذاشت و در آن مقطع حضور ظاهر سارایی، بهروز یاسمی، عبدالحمید یعقوبیان ، حبیب الله بخشوده ، سیروس اسدی ، هوشنگ کاکایی و آفاق شوهانی باعث بنیانگذاری شعر آکادمیک در استان شدند.

وی ادامه داد: این افراد در قالب های غزل رباعی مثنوی اشعار خود را می سرودند و ما شاهد پویایی شعر فارسی در استان بودیم کم کم نفرات دیگر هم اضافه می شوند و این انجمن پویایی خاصی به خودش گرفت.

قاسمی گفت: جلیل صفربیگی ، عبدالحسین رحمتی، علی ادیب، علیرضا خانی، داریوش همتی، مهرداد محمدی، علی محمد محمدی و در حوزه جنوب، نبی احمدی، هوشنگ کاکی و بعدها آقای محمد ناصری و مرادی در این حوزه طبع آزمایی کردند.

جلیل صفربیگی، محمدرضا رستم پور و حسین شکربیگی تاثیرگذار در جریان سازی شعر ایلام

وی ادامه داد: ما در این نسل چهره هایی مانند جلیل صفربیگی ، حسین شکربیگی و محمدرضا رستم پور در پویایی شعر ایلام با در جریان سازی شعر ایلام تاثیر گذار بودند و توانستند با موفقیت در جشنواره ها و مسابقات استانی و کشوری جریان شعر ایلام را به کشور بشناسانند.

شعر ایلام در دهه ۷۰ به عنوان شعر غرب کشور شناخته شد

این شاعر ایلامی تصریح کرد: در دهه هفتاد شعر ایلام در جریان سازی ادبیات کشور تحت عنوان شعر غرب کشور شناخته شد و درون مایه شعری در آن زمان بیشتر ادبیات جنگ بود و بعضاً تغزلات عاشقانه یا موضوعات اجتماعی هم به ندرت در این اشعار دیده می‌شد و در این حوزه پویایی شعر ایلام روز به روز بیشتر می شد و خیلی از صاحب نظران و شاعران معاصر نسبت به توانمندی شعرای ایلامی اذعان داشتند و در مصاحبه ها، مقالات و نوشته های خود به قدرتمندی شعر شعرای ایلام مهر تایید زدند، که مکتوب این اظهار نظرها در رسانه های آن زمان ثبت و ضبط شده است.

ادبیات ایلام در دهه ۸۰ متوقف شد؟

شاعر مجموعه «برانگیخته با عشق» ادامه داد: نظر شخصی بنده این است که در دهه ۸۰ دچار یک توقف در حوزه ادبیات شده‌ایم که ریشه این توقف به اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ برمیگردد که استان ایلام هم به نوبه خود از آن متاثر شد موضوعات سیاسی ، قضیه انتخابات،فضای باز سیاسی دهه ۷۰ از سال ۷۶ به بعد باعث شد که ذائقه مردم ایران نسبت به ادبیات تغیبر کند و بیشتر به سوی آثار منتشر شده در حوزه ادبیات سیاسی، موضوعات روز بروند که احساس می کردند فضا باز شده است و بخشی از خواسته هایشان را در متون ادبیات سیاسی بیشتر می توانند پیدا کنند در این زمان آقای جلیل صفربیگی توانست در قالب رباعی به پویایی شعر استان کمک شایان توجهی داشته باشد .

از ابتکار جلیل صفربیگی در قالب رباعی تا تولد هانا و شعر سپید

وی گفت: جلیل صفربیگی با هنجارشکنی که در درون مایه قالب رباعی انجام داد رویه ای را پایه گذاری کرد که درون مایه قالب رباعی را از ساحت خاص فلسفی و یا حوزه جهانشمولی به موضوعات احساسی ، عاشقانه، اجتماعی و طنز تغییر داد.

قاسمی با بیان اینکه افرادی مانند داودیان، در اوایل دهه ۶۰ از طریق حضور در انجمن‌های شعری، گام های موثری را برداشتند، تصریح کرد: شعر کردی کلاسیک یا نزدیک به مدرن در دوران ما، شامل چهره های شاخص ،مانند عبدالجبار کاکایی بعدها ظاهر سارایی ، عبدالحمید یعقوبیان و حبیب الله بخشوده است که این افراد در یک زمان اما به ترتیب نسبت به پویایی شعر کردی تلاش انجام دادند و بعدها تشکیل انجمن شعر کردی هانا باعث شد که این حرکت به یک جریان تبدیل شود و این جریان در اعتلای زبان کردی جنوبی گام های موفقی را در پی داشت. رهاورد و محصول انجمن ها نا تربیت شاعران و تولید آثار که جزء سرمایه های معنوی ما در حوزه ادبیات زبان کردی هستند است.

وی تصریح کرد: در دهه هفتاد چهره هایی مانند فرهاد شاهمرادیان و بعدها محمدرضا رستم پور در حوزه ادبیات کردی کلاسیک با نگاه تازه و بدیع وارد عرصه شدند و آثار ارزشمندی را تولید کردند،همزمان که رو به جلو میرویم با تبلور شعر فارسی ، شعر کردی هم شاهد تحولات شد شعر سپید که در آن مقطع زمانی بنا بر تجربیات اولیه که دوستان داشتند از جمله علی فیلی ، مصطفی بیگی توانستند به صورت حرفه ای در این زمینه کار کنند می توان به محمد مرادی و حسین شکربیگی اشاره کرد و این حرکت باعث شد که این عزیزان نسبت به تحول آفرینی یا تحرک بخشی در شعرهای سپید کردی آثار ارزشمندی را خلق کنند.

سارایی، بخشوده و محمدرحیمی در پیک ایلام

قاسمی در ادامه گفت: در صحفه ادبی «پیک ایلام» افرادی مانند سارایی ، بخشوده و کامران محمد رحیمی در تقویت زبان کردی ایلامی تلاش‌های خوب و مثبتی داشتند و واقعیت این است که زبان کردی ما تا قبل از شکل گیری انجمن در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی زبان هزلیات و هجویات بود و در واقع قدر زبان مادری خود را نمی دانستیم در قبل از انقلاب زمان زبان مادری ما مورد تمسخر قرار می گرفت که این یک اتفاق بسیار تلخ بود که با تقویت انجمن شعر و تقویت رسانه در این حوزه ما توانستیم قابلیت های زبان کردی ایلامی را بیشتر از هر زمان و هر مکانی درک بکنیم .

قابلیت های زبان کردی خود را نشان داد/ ضرورت توجه به رسم الخط کردی

وی گفت: بعد از این قابلیت هایی زبان کردی خود را نشان داد و موجب شد تا اولاً زبان‌شناسان به بررسی این قابلیت‌ها بپردازند و دوم اینکه قابلیت‌های زبان کردی ایلامی به ندرت در دیگر زبان ها دیده می شود و بنده امیدوارم زمانی فرا رسد که رسم‌الخط آن در میان جامعه فراگیر شود عموم جامعه ایلام و حوزه زبان کردی با این رسم الخط کردی ارتباط برقرار کنند و ارزشمندی این رسم الخط را درک کنند و به عنوان یک میراث گرانبها به آن توجه شود.

گفتگو و تنظیم: مجید کیان