ترکیه از نشست تهران در خصوص مسئله ادلب انتظارات بزرگی داشت که هیچ کدام از آنان برآورده نشد. ایران – ترکیه – روسیه بازیگران اصلی مذاکرات آستانه که آتش بس و صلح در سوریه را هدف قرار داده اند نتوانسته اند در اجلاس تهران به یک اجماع کلی در خصوص وضعیت ادلب دست پیدا کنند و این موضوع حاکی از آن که که گره کور سوریه و به خصوص ادلب ادامه خواهد داشت. مسئله ادلب که یکی از مهمترین موضوعات مذاکرات 3 جانبه تهران بود با نگاه به بیانیه مشترک پایانی تنها در بند 3 به آن اشاره جزئی و مبهمی شده است که نمی تواند به نتیجه صریح و آشکاری از آن دریافت کرد. در بیانیه مشترک پایانی چیزی بیشتر از آن چه که تا کنون همواره به آن تاکید شده و همه از آن اطلاع دارند؛ نبود.
شاید مهمترین بند و دستاوردی که ترکیه از این نشست داشت همین چند خط آخر بند 2 بیانیه پایانی باشد. هر چند در آن نیز همانگونه که میل ترکیه بود به نام PYD/YPG اشاره نمی کند ولی با تاکید بر این که «طرفین ایستادگی در برابر مقاصد تجزیه طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین امنیت ملی کشورهای همسایه را ابراز نمودند» یک دستاورد جزئی و کم رنگ برای ترکیه در مقوله شمال سوریه به حساب می آید که می تواند در روزهای آینده بر این ماده تکیه کند. به غیر این چند خط در بیانیه ای که به عنوان بیانیه پایانی منتشر شده است هیچ سخن قاطع و ماده ای که نتیجه ای روشن به همراه داشته باشد وجود ندارد.

اگر بخواهیم یک حقیقت روشن و بی پرده از این نشست ارائه بدهیم باید بگوییم که اجلاس تهران ناموفق بود. زیرا در خصوص اصلی ترین موضوع این نشست که با هدف توافق در خصوص مسئله ادلب به وجود آمده بود هیچ توافقی حاصل نشد. اختلاف نظرات و دیدگاه های متناقض در این خصوص از همان مصاحبه مطبوعاتی مشترک روسای جمهور خود را نمایان کرده بود. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برای جلوگیری از کشتار شهروندان عادی و جلوگیری از آغاز موج جدیدی از پناهندگان درخواست اعلام یک آتش بس می کند. پوتین در مقابل این خواسته با طرح «خلع سلاح معارضان» بسیار محترمانه درخواست آتش بس اردوغان را رد می کند. رئیس جمهور ترکیه تاکید می کند: «از اینجا باید به دنیا می گوییم که اجازه نخواهیم داد که در ادلب قتل عام به راه افتد» رئیس جمهور روسیه خاطرنشان می کند: « به اردوغان گفتم شمار جمعیت غیرنظامی در ادلب بسیار زیاد است و الان درباره عملیات غیرسازنده در ادلب صحبت کردند. گفته ام که تروریستها با پهپادها بمباران انجام می دهند. همانطور که رئیس جمهور ترکیه گفتند باید درباره تمام ابعاد این بحران فکر کنیم. باید با در نظر گرفتن دولت قانونی سوریه آنها حق دارند تمام سرزمین خود را تحت پوشش و حاکمیت خود قرار دهند»، رئیس جمهور روسیه با این اظهارات در واقع این پیام را می رساند که عملیات های نظامی در روزهای آینده برخلاف میل ترکیه ادامه خواهد داشت و روسیه مصمم است که کنترل ادلب را به دولت مرکزی سوریه واگذار کند. مواضعی که حسن روحانی رئیس جمهور ایران نیز در این اجلاس داشته است حمایت آشکار از روسیه – سوریه است. روحانی در سخنان خود می گوید: «برای ایجاد صلح پایدار چاره ای جز مبارزه با تروریسم نیست».

در واقع تابلویی که از اجلاس تهران برای روزهای آینده ترسیم می شود به این صورت است: تحت حمایت های پشت جبهه ایران و با حملات هوایی روسیه به ادلب، دیر یا زود ارتش سوریه برای پاکسازی گروه های مخالف خود در ادلب اقدام کرده و برای کنترل کامل ادلب یک عملیات نظامی را آغاز خواهد کرد. مسکو می گوید: «منطقه را از تروریست ها پاکسازی خواهیم کرد»؛ دمشق می گوید: «منطقه سرزمین های سوریه و متعلق به ما است»، تهران می گوید: «حق با مسکو و دمشق است» و آنکارا می گوید: «ادلب از تروریست ها پاکسازی شود ولی موضعیت عدم درگیری در ادلب ادامه داشته باشد». با این تفاسیر، دستاورد ترکیه در خصوص مسئله ادلب از نشست 3 جانبه تهران یک هیچ بزرگ است.

از طرف دیگر موضوعی که در عملیات نظامی ادلب وجود داشته و باعث نگرانی های بیش از پیش ترکیه می شود نیاز ارتش مرکزی سوریه به نیروهای PYD/YPG در این عملیات ها و احتمال همکاری این دو نیرو در عملیات ادلب است که این موضوع نیز نتوانست در اجلاس تهران برای ترکیه حل و فصل شود.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه/محمد شریفی کرجان

کد خبرنگار: 30102