اگر چه بشار اسد رئیس جمهور سوریه در نشست تهران میان رؤسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه حاضر نبود، اما سایۀ سنگین وی در این نشست احساس می شد.
ترکیه که مدت ها از گروه های مسلحی حمایت کرده است که برای سرنگون کردن اسد سوگند خورده بودند، اینک نهایت تلاش خود را به کار گرفته است تا روابط خود را با اصلی ترین حامیان اسد، یعنی روسیه و ایران، گسترش دهد. بنابراین، در دیدارهای فراوان این کشورها، ترکیه با اسد مذاکره کرده است، البته به صورتی غیر مستقیم و از طریق روسیه و ایران.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در نشست تهران برای جلوگیری از حملۀ حکومت سوریه به استان ادلب واقع در شمال غربی این کشور که آخرین قلمرو تحت کنترل شورشیان سوری است، درخواست آتش بس کرد. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه این پیشنهاد را رد کرد. اگر اسد نیز در جلسه حضور داشت، پاسخ وی با پاسخ پوتین تفاوتی نمی داشت.
ترکیه که به شیوۀ دیپلماتیک در جلوگیری از عملیات ادلب ناکام مانده است، اینک با مشکلی بغرنج در سیاست خارجی خود روبرو است. ترکیه جدا از هزینه هایی که کمک های بشر دوستانه به پناه جویان برایش خواهد داشت، به شدت دربارۀ سرنوشت گروه های مسلح متعدد در ادلب نگران است.
از آنجا که ترکیه با حکومت سوریه و کردها که بخش اعظم مناطق شمال شرقی سوریه را کنترل می کنند، روابط خوبی ندارد، به همکاری بسیاری از گروه های مسلح حاضر در ادلب نیاز دارد.
اما همکاری ترکیه با این همه گروه مسلح که اغلب آنها افراط گرا هستند، دو هزینۀ عمده دارد.
نخست، خود ترکیه در معرض تهدیدات امنیتی ناشی از گروه های مسلح حاضر در منطقه قرار می گیرد. احتمال می رود این گروه ها ترکیه را دچار بی ثباتی کنند.
دوم، ترکیه در سطح جهان به عنوان حامی و حافظ گروه های تروریستی شناخته خواهد شد.
ترکیه احتمالاً برای فرار از خطر دوم، اخیراً گروه هیأت تحریر الشام را که پیشتر جبهه النصره نامیده می شد و از شعب القاعده است، به عنوان گروه تروریستی اعلام کرد. اما ترکیه نمی تواند از همکاری با گروه های مسلح متعدد در ترکیه دست بردارد، بدون این که از رؤیای تغییر رژیم در سوریه منصرف شود.
اما حکومت سوریه همچنان به حیات خود ادامه می دهد و مسألۀ کردها نیز برای ترکیه پیچیده تر شده است.
اینک که دیگر تغییر رژیم در سوریه ممکن نیست، آنکارا باید با پلان B روی بیاورد و تلاش کند با به خدمت گرفتن گروه های مسلح متعدد در این کشور نفوذ دراز مدتی در سوریه برای خود فراهم کند.
بخش دیگری از استراتژی ترکیه تسخیر دل ها و ذهن های مردم در مناطق تحت کنترل خود در شمال سوریه است، به عنوان مثال با تأسیس مدارس. اما مشخص نیست که آیا ترکیه از چنان قدرت نرمی در سوریه برخوردار است که بتواند یک جمعیت طرفدار ترکیه در سوریه ایجاد کند.
این روش ها نه تنها زمان زیادی تا به نتیجه رسیدن طول می کشند، بلکه بسیار هزینه بر نیز هستند. هزینه های مالی نقش بزرگی در اقتصاد کشورهایی که عمیقاً در بحران سوریه درگیر شده اند، داشته است: یعنی روسیه، ترکیه و ایران.
نقشۀ ترکیه برای ایجاد نفوذ دراز مدت در سوریه احتمالاً منبع نگرانی برای روسیه و ایران است و همین موضوع می تواند در آینده هزینۀ این کار را برای ترکیه بیشتر کند.
برای ترکیه بهتر بود که موضع عمل گرایانه و واقع گرایانۀ ایالات متحده در خصوص سوریه را، که به سوریۀ پس از جنگ چشم دوخته است، مشاهده کند. روسیه و ایران در سوریۀ پس از جنگ بیشتری تأثیر را خواهند داشت و ایالات متحده همچنان بر استراتژی سنتی خود تمرکز کرده است، که عبارت است از حمایت از کردها، تنها گروهی که به منافع ایالات متحده خدمت می کنند. ایالات متحده علی رغم هشدارهای مکرر ترکیه، همچنان از کردها حمایت کرده و آنها را مسلح می کند. اخیراً یک ژنرال آمریکایی با یکی از رهبران کرد سوریه دیدار کرد که در فهرست قرمز افراد تحت تعقیب ترکیه جای دارد.
سیاست حمایت ایالات متحده از کردها در عراق نیز همواره ثابت بوده است. ترکیه باید از این واقعیت درس بگیرد. کشورهای خارجی باید با گروه های بزرگ قومی، سیاسی و مذهبی کشورهای دیگر متحد شوند تا بتوانند در آن کشورها نفوذ داشته باشند. تعقیب این استراتژی از طریق جماعات یا گروه های متخاصم کوچک و متفرق ممکن نیست.
* گوکهان باجیک استاد علوم سیاسی دانشگاه پالاتسکی شهر اولوموتس در جمهوری چک است. وی در خصوص خاورمیانۀ مدرن، اسلام و سیاست و سیاست ترکیه تحقیق می کند.
منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه
بیشتر بخوانید:
عملیات ادلب و کاهش نفوذ ترکیه در سوریه / امبرین زمان
عنصر اطلاعاتی داعش اسیرYPG: دستگاه اطلاعاتی ترکیه همۀ کارها را تسهیل می کرد
اردوغان: آمریکا با استخراج نفت دیرالزور از YPG حمایت می کند
چرا پوتین شریک ترک خود را نادیده می گیرد؟/ چنگیز چاندار
روزنامه نگار ترک: کودتای ترکیه عملیات پرچم دروغین اردوغان و شرکایش بود
کشتار یونانی ها را به یاد بیاورید، کشتار عفرینی ها را فراموش نکنید / گوکجان آیدوغان
فاکتور عفرین در روابط ترکیه – امارات متحدۀ عربی / جورجیو کافیرو
ترکیۀ خسته: تخته پاره ای بر امواج دریا / یاووز بایدار
ترکیۀ اردوغان؛ گرفتار بر سر دو دوراهی / یحیی مادرا
نظر شما