بعد از نشست تهران میان 3 کشور ایران – ترکیه – روسیه و طرح موضوع عملیات نظامی ادلب، ترکیه وارد یک دیپلماسی فعال برای جلوگیری از این عملیات شد که چندی پیش در یادداشتی که در خبرگزاری کردپرس منتشر کردم آن را ادلب؛ آزمونی بزرگ برای دیپلماسی ترکیه معرفی کرده و تاکید کرده بودم اگر ترکیه بتواند در ادلب مانع از یک عملیات گسترده نظامی شده و اقدام به یک عملیات مشترک پلیسی با روسیه و ایران به منظور پاکسازی تروریست ها از ادلب کند به معنی یک پیروزی بزرگ برای ترکیه در عرصه دیپلماسی خواهد بود؛ که نه تنها موضوع ادلب را خواهد توانست آن گونه که می خواهد مدیریت کند بلکه در عرصه جهانی نیز وزن دیپلماسی خود را به شکل کاملا بارزی بالا خواهد برد.

دو روز پیش رجب طیب اردوغان در راستای تلاش های خود برای جلوگیری از عملیات نظامی در ادلب در صدر هیئت بلند پایه به شهر سوچی در روسیه سفر کرده و در آنجا با هیئت روسی و ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه دیدار کرد که در نهایت دیدار دوجانبه که نزدیک به 2 ساعت به طول انجامید؛ میان اردوغان – پوتین توافقی به وجود آمد که از موفقیت دیپلماسی ترکیه در راستای جلوگیری از عملیات نظامی در ادلب حکایت داشت.

اردوغان بعد از دیدار با ولادمیر پوتین در مصاحبه مطبوعاتی مشترک شرکت کرده و در اظهاراتی از طرحی برای ادلب رونمایی کرد که در واقع چیزی بود که چندی پیش در یادداشتی به نام « ادلب؛ آزمونی بزرگی برای دیپلماسی ترکیه» در خبرگزاری کردپرس منتشر کردیم. اردوغان در این مصاحبه مطبوعاتی عنوان کرد: «در راستای توافق به دست آمده با ولادمیر پوتین در میان مناطق تحت کنترل دولت مرکزی و مناطق تحت کنترل گروه های مسلح مخالف یک منطقه عاری از سلاح تشکیل خواهیم داد. مخالفان در مناطقی که اکنون حضور دارند؛ حضور خواهند داشت و گروه های رادیکالی که به همراه روسیه تعیین خواهیم کرد برای جلوگیری از فعالیت آنان اقدام صورت خواهد گرفت. روسیه برای جلوگیری از حمله نظامی به منطقه عاری از درگیری در ادلب تدابیر لازم را اتخاذ خواهد کرد. در این راستا نیروهای روسیه و ترکیه در مناطقی که تحت عنوان مناطق عاری از سلاح تعیین شده است گشت زنی های مشترک انجام خواهند داد. ترکیه همچنان به تحکیم مناطق عاری از درگیری در ادلب ادامه خواهد داد. با چنین اقداماتی تصورمان بر این است که مانع یک فاجعه انسانی بزرگ خواهیم شد. ترکیه در مسئله ادلب نیز به مانند بحران سوریه آماده انجام تمام مسئولیت های خود است». در واقع این همان طرحی بود که اردوغان در نشست تهران آن را مطرح کرده و با مخالفت ایران و روسیه روبه رو شده بود. ترکیه بعد از آن یک دیپلماسی فعال را در دستور کار قرار داده و از یک طرف تلاش کرد تا در وهله اول روسیه و در وهله دوم ایران را بر آن متقاعد کند و از طرف دیگر نیز غرب و آمریکا را با نشان دادن ابعاد فاجعه انسانی محتمل در ادلب تلاش کرد تا در راه با خود همراه کند. روندی که در نهایت موفقیتی هر چند نسبی و موقت را برای ترکیه به ارمغان آورده است که یک آزمونی دیگر برای این کشور در گام بعدی طرح می کند.

حال ترکیه تا 15 اکتبر 2018 که مهلت قانونی این توافق است زمان دارد بتواند مسئولیت بزرگی را در ادلب بر عهده گرفته است به انجام رسانده و گام دوم را در راستای دیپلماسی موفق خود بردارد. در واقع ترکیه در این مدت زمانی که ولادمیر پوتین اعلام کرده است چند مسئولیت حساس و مهم در ادلب خواهد داشت. قبل از هر چیزی منطقه عاری از سلاح را به وجود آورده و میان گروه های مسلح حاضر در ادلب با نیروهای دولت مرکزی سوریه یک خط حائل ایجاد خواهد کرد. در پی این اقدام دست به یک عملیات پلیسی به همراه روسیه زده و گروه های رادیکال مسلح را از گروه های مخالف سوری تفکیک خواهد کرد. طرحی که از چند هفته پیش با وادر کردن گروه تحریر الشام به لیست گروه های تروریستی ترکیه آغاز شده است در واقع مقدمه چینی برای این توافق بود. توافقی که در حال حاضر از سوی بسیاری از کشورهای منطقه و جهان نیز حمایت شده و گام اول پیروزی ترکیه در دیپلماسی ادلب بود.

چیزی که در این میان ترکیه را در موضع ضعف قرار می دهد وضعیت نابه سامان گروه های مسلح در ادلب است. گروه های رادیکال مسلح در ادلب وابسته به یک مرکز مشترک نیستند که به راحتی بتوان آنان را کنترل کرد و نفوذی که ترکیه بر روی این گروه های دارد آن اندازه نیست که بتواند تمامی این گروه ها در ادلب را مدیریت کند. در واقع از این به بعد هر گونه حمله و اقدام مسلحانه در ادلب به طور مستقیم ترکیه را مسئول جلوه خواهد داد. هزینه ای که ترکیه برای کنترل و پاکسازی گروه های رادیکال در ادلب خواهد داشت بسیار سنگین و بسیار دشوار خواهد بود.

در نتیجه ترکیه اگر چه در عرضه دیپلماسی ترکیه پیروزی موقتی موضوع ادلب است ولی این پیروزی برای ترکیه می تواند همیشگی و ثابت نباشد. اول از همه این روند یک روندی با مدت زمان محدود است و ترکیه تنها تا 15 اکتبر فرصت دارد بتواند گروه های رادیکال را از ادلب خارج کرده و یا تسویه کند. مسئله دوم که می تواند برای ترکیه دردسر ساز شود حضور گسترده گروه تحریر الشام در ادلب است، در حال حاضر کنترل 60 درصد از ادلب تحت گروه تحریر الشامی است که ترکیه آن را به عنوان گروه تروریستی معرفی کرده و مجبور به مبارزه با این گروه است. ترکیه اگر نتواند در این مدتی که از سوی روسیه مهلت داده شده است ثبات در ادلب را مهیا کرده و گروه های رادیکال را از آن خارج کند عملیات نظامی بار دیگر در دستور کار روس ها قرار خواهد گرفت که این برای ترکیه به عقبگرد بد در عرصه دیپلماسی خواهد بود.

موضوع دیگری که سعی خواهیم کرد در مقاله های آتی به صورت گسترده به آن بپردازیم موضوع خارج کردن گروه های رادیکال از ادلب خواهد بود. موضوعی که در حال حاضر به نگرانی مهم کردهای سوریه در عفرین، الباب، اعزاز و جرابلس تبدیل شده است، زیرا در صورت توافق ترکیه با گروه های رادیکال در ادلب و خروج آنان از ادلب این تروریست ها را در شهرهایی مستقر خواهند کرد که طی عملیات های سپر فرات و شاخه زیتون توانسته اند آنان را به کنترل خود درآورند.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه/ محمد شریفی کرجان

اخبار مرتبط:

http://www.kurdpress.com/details.aspx?id=41964