رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه موفق شد با ولادیمیر پوتین همتای روس خود دربارۀ آیندۀ استان ادلب، که در کنترل شورشیان است، به توافق دست یابد. به جای حملۀ نظامی گستردۀ نیروهای حکومت سوریه با حمایت روسیه به این استان، آنکارا و مسکو توافق کردند یک منطقۀ حائل عاری از فعالیت های نظامی گرد این منطقه ایجاد شود. اگر این توافق اجرایی شود، ترکیه در ادلب، که در قالب توافق سه جانبۀ آستانه 12 پست نظارتی نظامی در آن تأسیس کرده است، در منطقۀ کردنشین عفرین در همسایگی ادلب که آنکارا در ماه مارس امسال به اشغال خود در آورد، و همچنین در مناطق شمالی استان حلب که ترکیه در قالب عملیات سپر فرات از کنترل دولت اسلامی عراق و شام (داعش) خارج کرد، حضور نظامی خود را تضمین کرده است.

تیمور آخماتوف تحلیل گر مسائل خاورمیانه در شورای امور بین المللی روسیه در این باره گفت: «حضور ترکیه در مناطق شمالی سوریه و مسألۀ ادلب به هم وابسته اند.»

وی گفت: «تا زمانی که دمشق نتواند ادلب را، ولو به صورت نمادین، به کنترل خود در آورد، قادر نخواهد بود به ترکیه فشار بیاورد که از عفرین و مناطق سپر فرات خارج شود.»

آخماتوف همچنین خاطرنشان کرد که اگرچه آنکارا در نشست سوچی در خصوص ادلب متیازاتی گرفته اما «برخی ریسک ها را نیز پذیرفته است، به ویژه با پذیرش مسئولیت حل مسألۀ تروریست ها در این منطقه.»

وی گفت: «اینک که تروریست ها تا آخر سال جاری در این منطقه خواهند ماند، برنامۀ حمله نیز همچنان روی میز خواهد بود و علاوه بر این، بحث دربارۀ آیندۀ حضور ترکیه در شمال سوریه نیز از دستور کار خارج نخواهد شد.»

عبدالله حاوز تحلیل گر مستقل مسائل خاورمیانه گفت اینک که وضع موجود در سوریه حفظ می شود، «دیگر مشخص نیست که در ماه های آینده چه اتفاقاتی روی خواهد داد.»

وی افزود: «اما من فکر می کنم عفرین و مناطق سپر فرات تقریباً از دستور کار گفتگوها خارج شده اند.»

حاوز ضمن اشاره به این که آنکارا جادۀ جدیدی احداث کرده که شهر سوی الباب را به شهر البیلی ترکیه متصل می کند و حتی دفتر پست باز کرده است، گفت: «به نظر می رسد، دست کم فعلاً، روسیه این مناطق را به ترکیه واگذار کرده و ترکیه نیز ظاهراً می خواهد مدتی طولانی در این مناطق بماند.» وی این اقدامات را نشانۀ تلاش ترکیه برای «ضمیمه کردن عملی عفرین و مناطق سپر فرات به این کشور است، اگر چه به صورت رسمی نمی تواند چنین کند.»

حاوز گفت: «ادلب موضوعی تقریباً متمایز است. به نظر می رسد فعلاً حملۀ حکومت سوریه منتفی شده است، در حالی که حکومت می داند بدون باز پس گرفتن ادلب پیروزیش هرگز کامل نخواهد شد. واقعیت این است، همچنان که در چند هفتۀ گذشته دیدیم، حمله به ادلب بسیار پیچیده تر از حمله به سایر مناطق خواههد بود، و دلایل عمدۀ این امر عبارتند از تعداد غیرنظامیان، ترکیه و ترس از این که ترکیه مرزهای خود را به روی سیل پناه جویانی که به سمت اروپا می روند باز کند.»

آخماتوف گفت انتظار می رود توافق روسیه – ترکیه حملۀ نهایی به ادلب را به تعویق بیاندازد، اما لزوماً آن را برای همیشه منتفی نخواهد کرد. اگر در ماه های پیش رو ثابت شود که ترکیه قادر نیست با تهدید ناشی از حدود 10 هزار شبه نظامی هیأت تحریرالشام در این استان مقابله کند، آنگاه حملۀ حکومت سوریه به ادلب محتمل تر خواهد بود.

اگر چه این واقعیت بار سنگینی بر دوش آنکارا می گذارد، اما لزوماً به این معنا نیست که این توافق برای ترکیه توافق بدی است.

آرون استین عضو ارشد شورای آتلانتیک در مرکز رفیق حریری برای خاورمیانه گفت: «من فکر نمی کنم ترکیه توافق بدی کرده باشد. ترکیه تنها توافقی را که برایش ممکن بوده به عمل آورده است.»

استین گفت: «ترکیه روی کاغذ توافق کرده است معیارهای مشخصی تعریف کند که به واسطۀ آنها بتواند ماهرانه عناصر نا آرامی های سوریه را مدیریت کند. از ترکیه خواسته شده متحدان خود را در داخل منطقۀ حائل عاری از فعالیت های نظامی خلع سلاح کند و، از این مهم تر، خروج هیأت تحریرالشام از این مناطق را تضمین کند.»

وی گفت این کار بسیار دشواری است و علاوه بر این، «واقعاً این پرسش کلی تر را پاسخ نمی دهد که ترکیه قصد دارد موضع خود را در آیندۀ سوریه چگونه مدیریت کند.»

استین با اشاره به عفرین و مناطق سپر فرات گفت: «حکومت سوریه می خواهد کنترل مناطقی را که اینک تحت ادارۀ ترکیه است، مجدداً به دست بگیرد. پاسخ به آن پرسش نیز پس از این که مسألۀ ادلب حل شد، ضرورت می یابد.»

پیش از سفر اردوغان به سوچی گفته می شد کردهای سوریه در حملۀ حکومت سوریه به ادلب مشارکت خواهند کرد و در مقابل می خواهند دمشق در عفرین در مقابل ترکیه به آنها کمک کند. حتی مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجۀ ترکیه نیز گفت این احتمال وجود دارد.

اگر چه گروه کرد سوری یگان های مدافع خلق (YPG) این گمانه زنی ها را تکذیب کرده است، اما آلدار خلیل از رهبران کرد سوریه روز 7 سپتامبر به گاردین گفت نیروهای کرد با اسد همکاری می کنند، به شرطی که فرصت باز پس گرفتن عفرین را برای آنها فراهم کند. وی توضیح داد که اگر چه هنوز نیرویی به منطقه اعزام نشده است، اما کردها «آمادگی خود را برای مذاکره با حکومت سوریه دربارۀ پاک سازی همۀ بخش های این کشور از داعش، افراط گرایان و گروه های تروریستی تحت حمایت ترکیه نشان داده اند.»

لاوک غفوری تحلیل گر مستقل مسائل کردها معتقد است این تمایل YPG نشانۀ «خوش بینی مفرط» آنها است. وی گفت: «دلیل این امر این است که روسیه با باز کردن راه ورود نظامیان ترکیه به عفرین، این منطقه را به ترکیه واگذار کرد.»

غفوری افزود: «ترکیه اهمیتی نمی دهد اگر نیروهای روسی یا سوری وارد ادلب شوند، به شرطی که با این نیروها مرزهای ادلب را در مقابل گسترش قلمرو کردها محافظت کنند.»

وی گفت: «YPG می داند که متحد شدن با سوریه / روسیه اشتباه است، اما در عین حال من فکر می کنم YPG چاره ای ندارد جز این که با خواست این دو همسو شود. در نهایت این توافق تأثیری ندارد جز این که شکست ترکیه در سوریه را به تعویق می اندازد.»

حاوز نیز تردید دارد که YPG بتواند کار زیادی برای تغییر سرنوشت عفرین از پیش ببرد.

وی گفت: «حتی اگر عملیات نظامی در ادلب انجام شود و YPG نیز در آن مشارکت کند، من تردید دارم که اقدامی جدی برای عفرین صورت گیرد. عفرین و مناطق سپر فرات مستقیماً توسط ارتش ترکیه اداره می شوند و هیچ کس آشکارا چنین ریسکی نمی کند که برای کنترل مجدد این منطقه به YPG کمک کند.»

وی همچنین استدلال کرد که برنامۀ YPG برای مشارکت احتمالی در حملۀ حکومت روسیه به ادلب بیشتر برای امتیاز گیری از دمشق «در خصوص آیندۀ دیگر مناطق کردستان سوریه در شمال این کشور است.»

اما این گروه اینک «از موضع خود در مذاکرات با حکومت اندکی عقب کشیده است و دلیل آن تصمیم ایالات متحده مبنی بر ماندن در سوریه به مدت نامحدود و تا زمانی است که راه حلی سیاسی برای بحران این کشور پیدا شود.»

اعزام نمایندگان کردها به دمشق در ابتدای سال جاری واکنش به خروج احتمالی نیروهای نظامی ایالات متحده از سوریه بود. این نیروها در مقابل داعش از YPG حمایت می کنند.

حاوز گفت: «مذاکرۀ کردها با حکومت سوریه به تشویق نیروهای ائتلاف بود، اما اینک که ایالات متحده در سوریه می ماند، YPG در موضع قوی تری است.»

احتمال کمی وجود دارد که YPG بتواند در مقابل اشغال عفرین توسط ترکیه دست به اقدام قابل توجهی بزند، اما عملیات ها در مقیاس کوچک ادامه خواهند یافت و به نظر نمی رسد YPG از باز پس گیری این منطقه نا امید شود.

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

سرنوشت اوجالان در ترکیۀ گریزان از صلح / امبرین زمان

سخنگوی YPG در مصاحبه با ریجن: نخستین اولویت YPG بیرون راندن ارتش ترکیه از سوریه است

ادلب: آخرین نبرد / چنگیز آکتار

اردوغان؛ تزار بی رقیب اقتصاد ترکیه / فهیم تاشتکین

سکوت عجیب آنکارا در قبال سرکوب مسلمانان اویغور توسط چین / متین گورجان

زندانیان بیمار ترکیه رها شده اند تا بمیرند / نورجان بایسل

رئیس جمهور ترکیه به برلین سفر می کند / مارک پیرینی

پیشنهاد جدید ترکیه به روسیه دربارۀ ادلب / مراد یتکین

شکست تدریجی سیاست خارجی ترکیه در سوریه / گوکهان باجیک

عملیات ادلب و کاهش نفوذ ترکیه در سوریه / امبرین زمان

چرا پوتین شریک ترک خود را نادیده می گیرد؟/ چنگیز چاندار

فاکتور عفرین در روابط ترکیه – امارات متحدۀ عربی / جورجیو کافیرو