به گزارش خبرنگار کردپرس، کشت دوم رویداد جدیدی در کشاورزی قروه نبوده و تا همین دیروز به عنوان یکی از افتخارات این حوزه بود چرا که در واقع تعبیری از حاصلخیزی خاک و توانمندیهای کشاورزی محسوب می شد و می توانست سود اقتصادی ناشی از تولید محصول کشاورزی را نه یک بار که دو بار تضمین کند.

با این وجود بی توجهی به چگونگی ابعاد اجرای این مهم، کشت دوم را به یک چالش در کشاورزی این شهرستان تبدیل کرده است. بهره کشی بی رویه و چندباره از خاک و آبیاریهای سنتی بدون توجه به اصول علمی موجب شده نفس خاک دشت قروه در کشت دوم به شماره بیفتد و از طرف دیگر منابع آبی هم در بحران خشکسالی دهان به گلایه بگشاید.

هر چند کشت دوم مزیت سودآفرینی برای کشاورز را همچنان داراست با این وجود این روزها متولیان امر و پژوهشگران صدای ناتوانی زمین را به مراتب رساتر از سکه های جیب کشاورز می شنوند و تأکید دارند که همین کشت دوم حتی کشت اول کشاورزی قروه را با بحران مواجه خواهد ساخت.

حذف کشت دوم ضرورت پایداری کشاورزی

یکی از پژوهشگران حوزه کشاورزی اخیراً در تحقیقی به این نتیجه رسیده که حذف کشت دوم ضرورت پایدار شدن کشاورزی در منطقه قروه است و در هر دوره کاشت، خاک ورزی انجام می شود و بخشی از بافت خاک از بین می رود.

«سعید نوری» در گفت و گو با خبرنگار کردپرس متذکر شد که در عین حال آبیاری چند باره موجب می شود نمک خاک افزایش یابد و در ادامه برای تنظیم نمک خاک باید از طریق زهکشی اقدام به شست و شوی خاک شود.

به گفته او این دو معضل در منطقه به شدت مشاهده می شود و با کشت دوم و حتی اقدام به کشت سوم نمی توان از منابع آبی و خاکی حفاظت کرد.

استفاده از بذر مقاوم به خشکسالی

در واقع تأکید محققان و پژوهشگران توقف کشاورزی نیست، بلکه بیشتر بازنگری در شیوه های کشاورزی است که به اعتقاد «نوری» در وضعیت فعلی افت آب دشت قروه و از بین رفتن بافت خاک باید به صورت جدی مورد توجه باشد.

تا جایی که این پژوهشگر تأکید دارد تغییر الگوی کشت از محصولات پر مصرف به کم مصرف راهکار قابل تأملی است. علاوه بر این استفاده از بذور مقاوم به خشکسالی به عنوان نیازمندی احیای منابع طبیعی توصیه می شود.

نکته اینجاست که نه تنها پیشنهاد کارشناسان در بازنگری محصولات زراعی مورد توجه نیست، حتی شیوه های کشاورزی هم خود به از بین رفتن منابع طبیعی دامن زده است.

به طوری که یکی از راه ‌های ممکن، ارزان و قابل اجرا برای افزایش مواد آلی در اراضی کشاورزی، برگرداندن بقایای محصولات زراعی به خاک است که به دلیل قیمت بالای آن در اغلب مواقع توسط کشاورز به فروش می رسد.

کمبود منابع آبی کشت دوم

بهره کشی بی رویه از خاک تنها دلیل نگرانی کارشناسان از انجام کشت دوم نیست. در واقع به گفته اکثر کارشناسان منابع آبی مورد نیاز برای کشت دوم در قروه وجود ندارد و کشت دوم در طراحی شبکه قروه فقط برای 6 درصد شبکه تدارک دیده شده و این در حالی است که عملاً کشت در ۱۰۰ درصد شبکه انجام می شود.

مطابق اطلاعات به دست آمده در این طراحی حتی استراحت زمین زراعی «آیش» با تناوب دو سال یک بار در نظر گرفته شده اما عملاً مورد غفلت واقع می شود.

«سعید نوری» با بیان اینکه تناوب زراعی به بافت خاک و منابع آبی ضربه می زند از جمله تأکیدات شورای عالی آب را اولویت دادن آب شرب عنوان کرد و گفت: در حال حاضر تأمین آب کشت دوم نه تنها به کشت اول بلکه به شرب هم صدمه می زند.

تولیدات کشت دوم شاخص است

کشاورزی شهرستان به دلیل تولیدات شاخص در کشت دوم یک نیاز است و با وجود اینکه به تمامی ایرادات و اشکالات کشت دوم معتقدیم نمی توان به رقم محصولات تولیدی در کشت دوم بی توجه بود. «سهیل عابدی» از کارشناسان حوزه کشاورزی ضمن بیان این مطلب، افزود:«در صورتی که برخی دستگاه ها خواستار توقف کشت دوم هستند باید تمامی ابعاد آن را بررسی کنند و به جای توقف کشت دوم، آب موجود از ابتدا باید به صورت بهنیه مدیریت شود تا به مشکل کم آبی در کشت اول و دوم برنخوریم.»

او تأکید دارد که کاهش سطح سفره های آبی تقصیر جهاد کشاورزی نیست و باید بررسی شود کلید‌ آب در دست چه کسی است و چه کسی آب را تخصیص می دهد.

«عابدی» معتقد است آبیاری در کشاورزی به ویژه در دشت های قروه به دلیل کاهش حجم سفره های آبی باید با مدیریت بهینه همراه باشد و از شیوه های جدید در این خصوص استفاده شود.

شیوه های جدیدی که این کارشناس به آن تأکید دارد امروز البته از سوی همان دستگاه های منتقد کشت دوم پیشنهاد می شود. به طوری که تأکیدات مکرر در سال های اخیر موجب شد تا طرح‌ آبیاری قطره ای و تحت فشار مورد توجه قرار گیرد و برای اولین بار نگاه کشاورز از زمین زراعی خود به بحران کم ‌آبی معطوف شود.

با این وجود آموزش و مجاب کردن کشاورزان برای اجرای ایده های بهینه سازی کشاورزی بیش از همه از دستگاه متولی آن انتظار می رود.

از سویی به عقیده کارشناسان به دلیل واردات مواد غذایی در وضعیت فعلی نیاز نداریم یک زمین را دوبار در سال بکاریم.

«عابدی» با تأکید به کاهش درآمد کشاورز با توقف کشت دوم اضافه کرد: در عین حال باید به تبعات کشت دوم به دلیل از بین بردن منابع توجه شود و با در نظر گرفتن معیشت کشاورز اقدامات مناسب صورت گیرد.

نیازی برای احیای منابع طبیعی

افت بیش از حد سطح سفره های زیر زمینی قروه در حالی گزارش می شود که این شهرستان در نوسانات بارندگی قرار دارد و این تغییرات همچنان به حال خود باقی است و در واقع مطابق اظهارات مراکز هواشناسی در حال کمتر شدن هم می رود.

در کنار استفاده بی رویه از آب، استفاده از کود شیمیایی، ادوات کشاورزی که به بافت خاک صدمه می زند و به کار بستن شیوه های اشتباه در کشاورزی موجب شده توقف کشت دوم این روز ها به عنوان نیاز جدی کشاورزی قروه تلقی شود. نیازی که بر احیای منابع طبیعی که نسل های آینده هم در آن سهیم اند تأکید دارد./

^* گزارش: زیبا امیدی فر