گوشه خیابان ها پر است از جنس های رنگارنگی که چشم ها را نوازش می دهد.اغلب بساط های دستفروشان از اجناس تزیینی درجه چندم و البسه ارزانقیمت تشکیل شده است که رهگذران را وسوسه می کند تا حتی برای نگاهی کوتاه هم که شده،چند دقیقه ای را به تماشای کاسبی دست فروش ها اختصاص دهد.
خدا برکت بده به مالتون،حاجییی ارزونیه،نصف قیمت بازار.....!
تهران شهر رویاها و قبله دستفروشان،سال هاست پذیرای جمعیتی چند برابر نیاز خود شده که روز به روز به دلیل نبود سیاست گذاری درست برای رسیدن به توسعه متوازن در کشور،با مشکلات متعددی از قبیل حاشیه نشینی،کارتن خوابی،گورخوابی،تاکسی های شهرستانی،دستفروشی و....روبروست.شاید گفته شود یکی از خصوصیات کلان شهرها رجوع جمعیت از مناطق و شهرهای کوچکتر برای رسیدن به فرصت های شغلی به نقاط دارای جمعیت بیشتر باشد و آن را یکی از شقوق ناگزیر مدرنیته بدانند اما اگر در حوزه مدیریت توسعه شهری و توسعه روستایی نتوان فرصت های برابر برای رشد شهر و روستاها را، همزمان فراهم کرد،رابطه بین جمعیت روستا و شهر و همچنین مناسبات بین شهرهای کوچک و شهرهای بزرگ و تحرک بین کشوری بهم خورده و به سمتی افزایش می یابد.در کشور ما هم با توجه به مفاهیم "تئوری قطبی شدن"در تشریح وضعیت نقطه ای شدن توسعه،این پدیده یعنی (هجوم به کلان شهرها)،روز به روز در حال فزونی است و چند شهر بزرگ کشور تبدیل به قطب تحرک و مهاجرت های اجباری شده است.در این میان تهران به عنوان کلانشهری که بالغ بر یک هشتم جمعیت کشور را در خود جای داده به کانون این نقل و انتقالات و همچنین محل مناسبی برای کاسبی،کاسبان بدون مغازه شده است.کاسبانی که در گوشه خیابان ها،پارک ها،مغازه ها،مترو،بی آرتی و مراکز تفریحی و تجاری بساطی را راه انداخته اند تا کاسبی بی مجوزی را تجربه کنند.
به بهانه دستفروشی های این روزهای تهران،خبرنگار کردپرس سری به محله ها و مکان های مختلف شهر زده و گزارشی از وضعیت دستفروشی در این کلانشهر آماده کرده که به شرح زیر است:
دستفروشی بعنوان یک پدیده
روزگاری دستفروشی به معنی فروش یک کالای بی کیفیت در کنار خیابان بود، اما امروزه دست فروشی پدیده ای محسوب می شود که دامنه فعالان آن از کالاهای بی کیفیت به سمت کالاهای گران قیمت در نقاط و مکان های مختلف تغییر پیدا کرده است.دستفروشی در کلانشهرهای کشور از کنار خیابان به پارک ها و سپس اتوبوس ها و متروها کشیده شده و با توجه به عدم پرداخت مالیات و هزینه های مکان کسب و کار از جمله هزینه های آب و برق و ... قدرت مانور در قیمت خرید و فروش، منجر به فزونی این شغل شده است.شغلی که برخی از فعالان آن از بی
بضاعتی و از سر ناچاری دست به آن نزده اند بلکه دلایل مختلفی از قبیل نبود شغل،کار دوم،ترجیح داده اند به کسب و کار انفرادی و... این شغل را برای خود برگزینند، اگر چه هنوز بخش اندکی از دست فروشان را لحاظ ظاهری بی بضاعت به نظر میرسند.
علت دستفروشی
علت ایجاد مشاغل غیر رسمی همانند دستفروشیها شبکه نامتناسب توزیع است که با توجه به اینکه مردم درآمد متفاوت دارند، قدرت خرید آنها نیز تغییر میکند.نکته قابل توجه اینجاست که دستفروشی شغلی است که نه مالیات ، عوارض و نه پول مکان کاسبی می پردازد و با این شیوه اقدام به توزیع محصول میکنند؛ که با این وجود ایجاد مکان هایی در همانند بازارچهها میتواند از حجم عظیم دستفروشان در مکانهای مختلف شهر بکاهد.براین اساس،مشکلات شبکه توزیع کالا یکی از دلایل اصلی رونق شغل دستفروشی است که بخشی از توزیع کالای قاچاق، توسط واحدهای غیرمجاز، پنهان و دست فروشان صورت می گیرد.از اینرو از دست فروشان می توان به عنوان صنف غیرمجاز توزیع کالا نام برد؛ صنفی که نه مالیات می دهند و نه نظارتی بر کالاهای توزیعی آنها صورت می گیرد.
دستفروشان شهرستانی
نزدیک ساعت 8 صبح است ، به ایستگاه متروی امام خمینی می روم.باور کردنی نیست،کارناوالی از دستفروشان با اجناس مختلف و رنگارنگ را می بینید که هر کدام با دسته بندی های مختلف قطارها را بین یکدیگر تقسیم کرده اند که کی و با چه جنسی به کدام قطار برود که مزاحم کسب و کار دیگری نشود.از صحبت ها و زبان هایشان متوجه میشوم که اکثرا اهل غرب کشور هستند!
یکی از دستفروشان که نامش محمد است و در خط صادقیه مشغول به کار است و از یکی از شهرستان های استان کرمانشاه به تهران آمده ،می گوید:دیگر از بی کاری و بی عاری خسته شده بودم.جوان 25 ساله ای هستم که نه کاری و نه پولی دارم با پیشنهاد یکی از بستگان برای دستفروشی به تهران آمدم و الان در مترو وسایل مختلفی را می فروشم.
وی می گوید:حداقل الان دیگر بیکار نیستم و پولی در می آورم.این شغل برای جوان های شهر ما تنها راه نجات است و صدها نفر از منطقه ما برای دستفروشی در مترو و خیابان به تهران آمده اند.
جوان دیگری که علی نام دارد و سنگینی اجناسی که در دستش گرفته عاصی اش کرده، می گوید:واقعیت این است که کار ما آسان نیست و از صبح تا شب هر روز چندین کیلو بار را حمل می کنیم تا در آخر شب 50 تومان،100 تومان به خانه ببریم.البته خانه چه عرض کنم اتاق مجردی در پایین شهر نزدیک مترو شوش با 5 نفر دیگر از همشهری ها اجاره کردیم و شب ها به آنجا می رویم.
وی ادامه می دهد:دستفروشان نه بیمه دارند و نه آینده ای ما دوست داریم شهرداری ما را ساماندهی کند تا لااقل بتوانیم در گوشه ای بنشینیم و بساط خود را پهن کنیم و از این سردرگمی در آییم.
به بازار تهران می روم،ساعت نزدیک به 11 ظهر است و خیابان پانزده خرداد محل ورودی بازار تهران مملو از جمعیت دستفروشان و خریداران شده تا جایی که صدای فریادهای دستفروشان برای تبلیغ اجناس خود درهم تنیده شده و هر کس تلاش می کند برای فروش اجناس خود فریاد بزند.
در کنار یکی از دستفروشان می ایستم و خودم را معرفی می کنم.نادر اهل هرسین است و در بازار تهران بساط می کند.او می گوید:من به امید نانی به تهران آمده ام.بارها ماموران شهرداری اجناسم را گرفته و با خود به شهرداری برده اند و من با مراجعه به آنجا و پرداخت 40 هزار یا 50 هزار تومان و دادن چند وسیله ای به آنها موفق شده ام وسایلم را پس بگیرم.
به سمت یکی دیگر از دستفروشان که لباس زنانه می فروخت رفتم همین که شروع به سوال پرسیدن کردم یکی از ماموران شهرداری از راه رسید و وی و بقیه دستفروشان با سرعت اجناس شان را جمع کردند و پا به فرار گذاشتند و به مشتریان گفتند که 10 دقیقه دیگر بیایید گویا به این وضع عادت کرده اند.
روزهای تعطیل و پایان سال رونق بازار دستفروشان
ناصر که 35 سال سن دارد و از طریق یکی از بستگانش در تهران با چک کارمندی تعدادی لباس بچه گانه و زنانه از یکی از تولیدی ها گرفته،توضیح می دهد:من هر سال روزهای تعطیل و اعیاد به تهران می آیم و و هر روز در گوشه ای از بازار بساط می کنم و جنس هایم را می فروشم.
وی ادامه می دهد:نبود کار و درآمد مناسب در شهرستان باعث شده که در مواقع عید به تهران بیاییم. اگر زرنگ باشید درآمد خوبی از دستفروشی به دست می آورید.
وی با اذعان بر اینکه زمانی که ماموران شهرداری به بازار می آیند ما بساط خود را جمع می کنیم و از دست آنها فرار می کنیم گفت:اگر ماموران شهرداری ما را اذیت نکنند در این یک ماه کاسبی خوبی خواهیم داشت اما زمانی که ماموران شهرداری اجناس ما را می گیرند و با خود به شهرداری می برند سه ماه تا چهار ماه طول می کشد تا اجناس را به ما پس دهند به همین دلیل یک جورایی با ماموران راه می آییم تا از بردن اجناسمان جلوگیری شود.
یکی دیگر از دستفروشان که خودش را نیما معرفی می کند،این گونه گفت: من با مدرک لیسانس دستفروشی می کنم.از چند سال پیش تا قبل از این که مدرکم را بگیرم،هر سال دم عید برای کاسبی به تهران آمده ام تا برای تعطیلات پولی به دست بیاورم.
دستفروشی برای پول بیشتر
سری به خیابان ولیعصر می زنم.عصر روزپنجشنبه است و دستفروشان از نقاط مختلف شهر به اینجا آمده اند.ولیعصر یکی از خیابان های شلوغ تهران است که به گفته دستفروشان،کاسبی خوبی دارد.از یکی از دستفروشان که اسمش اکبر است و در کنار خیابان ولیعصر بساط کرده در مورد، درآمدش میپرسم،با اکراه و اصرار من جواب می دهد:به بازار بستگی دارد اما اگر در ایام عید کاسبی کنید در روزهای آخر هفته تا یک میلیون تومان هم خواهید فروخت.
وی می گوید من در شهرستان مغازه دارم،برادرم در ایام عید مغازه را می چرخاند و من به تهران می آیم. این مسیر به علت رفت و آمد بسیاری از مردم و به خصوص کارمندان مکان مناسبی برای بساط و دستفروشی است.
از او میپرسم که چرا در مغازه اش نمی ماند، جواب می دهد:که اگر در مغازه باشم نصف این مبلغ را نمیفروشم به علاوه اینکه باید اجاره مغازه نیز پرداخت کنم و مالیات بدهم ولی در حال حاضر نه از مالیات خبری هست و نه از اجاره و درآمدی دوبرابری را نسبت به مغازه در می اورم و نگهی که الان دو تا مغازه را می چرخانم.یکی مغازه در شهرستان و دیگری این مغازه سیاری که شما می بینید.
شدت گرفتن تب دستفروشی در تهران
با وجود بازار گرم دستفروشی در کنار خیابان و نبود دغدغههای مثل اجاره و مالیات، با نزدیک شدن به ایام عید،شاهد افزایش این شغل در گوشه و کنار خیابانهای تهران هستیم و این در حالی است که یک کارمند باید در زمان دریافت حقوق ماهیانه خود مالیات پرداخت کند و این مشاغل بادرآمد روزانه مختلف و متغیر ، هیچگونه مالیاتی پرداخت نمیکنند.
برخورد شهرداری
مجتبی عبداللهی معاون خدمات شهرداری شهرداری تهران درباره معضل دستفروشی به خبرنگاران می گوید:مسئله دستفروشی یک ناهنجاری اجتماعی است که نشات گرفته از عوانل متعددی است.عوامل متعدد اقتصادی، بیکاری و مسایل مختلفب که دست به دست هم داده تا شاهد افزایش دستفروشی در معابر و خیابانها باشیم.
وی ادامه می دهد:شهرداری تهران موضوع دستفروشی را هم مرتبا دنبال می کند و مبارزه با این مسئله در دستور کار ما هم است. در این زمینه تمام تلاشمان را می کنیم تا بتوانیم تهران را در یک ضابطه مرتب و منظم مدیریت و کنترل کنیم و نظم اجتماعی برای آن ایجاد کنیم. هر چند برخی مواقع خودمان نیز دچار مشکل می شویم و اجرای قانون باعث درگیری های فیزیکی بین ماموران شهرداری و دستفروشان می شود.
دستفروشی به خاطر نبود کار
پرویز کاظمی کارشناس اقتصادی و رئیس هیات مدیره بانک سرمایه درباره معضل دستفروشی فرمولی اقتصادی دارد.کاظمی می گوید: تا وقتی دولت نتواند در استانها و شهرستانها شغل ایجاد کند معضل دستفروشی ودر کل شغل های کاذب گسترش می یابد.
وی با اشاره به توافقات هسته ای و گره خوردن آن به وضعیت اقتصادی کشور می افزاید: امروز کشور ما بیمار اقتصادی است و درمان این بیماری لغو تحریم ها است. کاظمی با اشاره به اینکه تولید در کشور متوقف شده و به تبع ان اشتغالزایی از بین رفته است توضیح می دهد: زمانی که جوانان شغلی برای انجام دادن و کسب درآمد نداشته باشند طبیعی است که به کلانشهرها مهاجرت می کنند و دست به مشاغل کاذب می زنند.معضل دستفروشی ضعف دولت در ایجاد شغل را نشان می دهد و زنگ خطری است که برای اقتصاد کشور به صدا درآمده است.
ساماندهی دستفروشان
ساماندهی دستفروشان به شرکت شهربان واگذار شده است .معاون هماهنگی امور مناطق شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر در خصوص ساماندهی دستفروشان می گوید: ساماندهی دستفروشان به نیروهای شرکت شهربان شهرداری تهران واگذار شده است.
بهنام یزدانی با بیان اینکه برای اجرایی شدن طرح انضباط شهری، شرکت شهربان کار شناسایی و برنامه ریزی برای دستفروشان را انجام داده افزود: این شرکت باید با نیروی انتظامی هماهنگی های لازم را انجام دهد تا طرح ساماندهی دستفروشان انجام شود.از مدت ها پیش با تشکیل تیم های کارشناسی و برگزاری جلسات مستمر سعی کردیم که با به کارگیری بهترین راهکار در موضوع ساماندهی بازار تهران و تقاط دیگر ورود کنیم.
وی با بیان این مطلب که شهربانان و معبربانان شهر تهران آموزش می بینند، گفت: در این راستا اصلی ترین مقوله برای چگونگی برخورد با پدیده دستفروشی، آموزش ویژه می بینند،تصریح کرد: توجه ویژه به کرامت انسان ها، حقوق شهروندی و مقابله جدی و قاطعانه با پدیده تخلف باید دو اصل مهم برای هر شهربان و معبربان باشد و برای تحقق حداکثری این مقوله توجه به امر آموزش را در دستور کار خود قرار داده ایم.
نظر شما