به گزارش کُرد پرس، روز چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400 سمینار نقد و بررسی کتاب افسانەهای دیار ما با مشارکت نویسندگان، دانشگاهیان و علاقمندان بە فرهنگ و زبان کردی در دانشگاه کردستان و با همکاری دانشگاه حلبچه در گروە زبان و ادبیات کردی دانشگاه کردستان برگزار شد.

طبقه‌بندی افسانه‌ها در کتاب افسانه‌های دیار ما

سینا امانی دانشجوی دکتری دانشگاه جرج آکوست گتنگن آلمان با انتقاد از عنوان و زبان کتاب گفت: هورامی یکی از لهجه‌های زبان کردی است و شایسته‌تر آن بود که به جای ارجاع دادن به منابع فارسی، کارهای نویسندگان کرد را به عنوان پیشینه و منبع مورد استفاده قرار دهد.

امانی افزود: متاسفانه به صراحت از "زبان هورامی" نام برده و آن را از زبان و ادبیات کردی تفکیک کرده است.

وی با اشاره به تاریخ طبقه‌بندی افسانه‌ها و اعمال کردن متغیرهای جغرافیایی و فرهنگی نقش این مؤلفه‌ها در طبقه‌بندی و روایت افسانه‌ها را مهم ارزیابی کرد و به عنوان نمونه به افسانه "تیتیل و بیبیل" در زبان کرد اشاره کرد.

وی با انتقاد از نویسنده کتاب در خصوص سبک طبقه‌بندی افسانه‌ها، افزود: نویسنده تنها به سبک مازلف در طبقه‌بندی افسانه‌ها بسنده کرده و شایسته‌تر آن بود که تئوری‌های بهتری در طبقه‌بندی افسانه‌ها به کار گرفته شود.

امانی افزود در کتاب به متل و ترانه و ضرب المثل‌ها اشاره شده که ارتباطی با افسانه ندارند و پراکندگی مطالب از مشکلات کتاب است.

خوانش زبان‌شناسانه بر روی کتاب افسانه‌های دیار ما

دکتر مهاباد کامل عبدالله رئیس دانشگاه حلبچه با رویکردی زبان‌شناسانه در خصوص کتاب افسانه‌های دیار ما سخن گفت این کتاب را گنجینه‌ای معرفتی برای نسل آینده کردها دانست چرا که ادب شفاهی تا زمانی که به نوشتار تبدیل نشود با خطر کم و زیاد شدن یا نابود شدن مواجه است.

رئیس دانشگاه حلبچه افزود: در متن افسانه‌ها بیشتر نام‌ها عربی است و اگرچه تا حدودی بوم‌سازی شده‌اند اما با برشمردن نام‌ها می‌توان نتیجه گرفت که بیشتر این افسانه‌ها از نظر تاریخی به دوران پس از امدن اسلام به منطقه مربوط می‌شوند.

وی افزود خوانش‌های متنوع با رویکردهای روان‌شناختی، جغرافیایی و دیگر حوزه‌ها موجب غنای این اثر خواهد شد اما از نظر زبانی، کتاب افسانه‌های دیار ما ویژگی سبکی خاص خود را داراست و کلام روان و به‌کارگیری مفردات و اصطلاحات خاص هورامی به این اثر تشخص سبکی بخشیده است.

مخاطب کتاب افسانه‌های دیار ما کیست؟ هورامی بر اساس کدام معیار، زبان محسوب می‌شود؟

دکتر نجم‌الدین جباری مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان در خصوص کتاب افسانه‌های دیار ما، این اثر را بسیار مهم و گرانسنگ وصف کرد و دقت نویسنده را درخصوص صحافی، انتخاب اندازه، انتخاب فونت و موارد ظاهری ستایش کرد و گفت اگر نویسنده تا پایان عمرش به همین یک اثر اکتفا کند دین خود را به کتابخانه کردی ادا کرده و نامش ماندگار خواهد شد.

دکتر جباری با انتقاد از عنوان کتاب و زبان مورد استفاده در جلد نخست کتاب گفت: جلد اول کتاب و عنوان آن به زبان فارسی و جلدهای دوم و سوم با زبان کردی اورامی نوشته شده است. یکدست نبودن زبان اثر نوعی پراکندگی زبانی ایجادکرده و مشخص نیست که نویسنده چرا زبان فارسی را بر کردی ترجیح داده است؟ چرا سه جلد کتاب با زبان واحد نوشته نشده است؟

مدیر گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه کردستان افزود نویسنده در جلد اول سخن تازه‌ای ندارد و تمام آن‌چه در خصوص تعریف افسانه، ضرورت توجه به افسانه‌ها و این دست موارد گفته پیشتر کسان دیگری آن را ذکر کرده‌اند بنابراین غیر از بخش متودلوژی و بیان مشکلات و روش انجام تحقیق، بقیه مطالب تکرار مکررات است و نویسنده می‌تواند با درج بخش پیشینه و روش انجام تحقیق در جلد دوم، کتاب را تنها در دو جلد به چاپ برساند.

دکتر جباری با اشاره به وجود اساطیر کردی، گفت: نویسنده در بخشی از کتاب پرسشی مطرح کرده که آیا کرد اسطوره دارد؟ بدیهی است که کردها صاحب اسطوره‌های خاص خود هستند و کاوه اهنگر به عنوان یکی از برجسته‌ترینِ این اسطوره‌ها متعلق به کرد است.

به اعتقاد دکتر جباری مهم‌ترین نکته در خصوص کتاب افسانه‌های دیار ما، مسأله‌ی زبان است. وی تأکید کرد: هورامی را نباید زبان مستقل و منفک از زبان کردی پنداشت. اگر کسی قادر است بر مبنای تئوری‌های زبان‌شناسانه، هورامی را زبان بداند میدان باز است تا اثبات کند. حتی اگر با استدلالی چون عدم فهم بخش اعظم کلام در بین کاربران زبان و گویش‌ها، هورامی را زبان فرض کنیم نمی‌توان آن را فرهنگ کردی جدا دانست.

آداب و رسوم، پوشش، جغرافیا، خواب‌ها، غم وشادی‌ها و تمام آنچه به فرهنگ انسان مربوط می‌شود مانع تفکیک هورامی از زبان کردی خواهد بود. تفکر تفکیک گویش‌های کردی و ایجاد اختلاف و اعلام برائت از کرد بودن، پیشتر در مورد زازاهای ترکیه و شبک‌های سوریه و ایزدیهای عراق و لکها هم مطرح شده بود اما همه این تلاش‌ها ناکام ماند واکنون این موضوع در مورد گویش هورامی قوت گرفته است. این یک خطر و هشدار جدی است. ما برای تاریخ می‌نویسیم و مبادا آیندگان به بدی از ما یاد کنند.

در پایان سمینار، کورش امینی نویسنده کتاب افسانه‌های دیار ما به توضیح پاره‌ای انتقادهای مطرح شده پرداخت و جلسه با پرسش و پاسخ کوتاهی پایان یافت.