به گزارش کردپرس، اقلیم کردستان عراق و نیز رابطه آن با دولت مرکزی عراق همواره دارای حاشیه های زیادی بوده و این منطقه از جمله مناطق کردنشین خبرساز بوده است. اقلیم کردستان عراق که می رفت با پایان دادن به حضور داعش، کنترل خود را بر مناطق مورد مناقشه مانند کرکوک تثبیت کند و از طریق فروش مستقل نفت به اقتصاد برتر عراق تبدیل شود، با برگزاری رفراندوم مناقشه برانگیز در 25 سپتامبر 2017، دولت مرکزی عراق را تحریک کرد تا با استفاده از نیروی قهریه، کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه را که کردها با برگزاری رفراندوم قصد الحاق آنها به اقلیم کردستان را در آینده داشتند پس بگیرد و یه این ترتیب، کردها نزدیک به نیمی از قلمرو خود را از دست دادند. اقلیم کردستان از سال 2014 که با فروش مستقل نفت سیاست اقتصادی مستقل را در پیش گرفتن رابطه اش با بغداد دچار تنش شد و همچنان از رابطه ای شکننده با بغداد برخوردار است. رقابتهای حزبی در اقلیم کردستان و نیز اختلافات درون حزبی در داخل دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان یا پارتی نیز از جمله مسائل حل نشده بوده و باید به این مسائل تشدید حملات ترکیه به مواضع حزب کارگران کردستان ترکیه در داخل خاک اقلیم کردستان و نیز کشته شدن یکی از کارمندان کنسولگری ترکیه در اربیل، پایتخت اقلیم کردستان را نیز اضافه کرد.

مناطق مورد مناقشه و نفت

خبرگزاری کردپرس برای بررسی این موضوع ها با جوئل وینگ، ناظر مسائل عراق از 20 سال گذشته مصاحبه کرده و نظر وی را درباره مسائل فوق جویا شده است.از جمله موارد مورد اختلاف میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق، مناقشه بر سر صدور نفت و نیز مالکیت بر مناطق مورد مناقشه از جمله کرکوک است. جوئل وینگ درباره اختلاف اربیل و بغداد بر سر مناطق مورد مناقشه به کردپرس گفت: « سرنوشت مناطق مورد مناقشه بعد از برگزاری رفراندوم در سال 2017 تعیین شده است. حیدر العبادی، نخست وزیر وقت عراق همه مناطق مورد مناقشه از جمله کرکوک را که نیروهای پیشمرگ از سال 2014 و در جریان جنگ با داعش تصرف کرده بودند، باز پس گرفت. دلیلی وجود ندارد که بغداد بخواهد کنترل هر کدام از این مناطق را دوباره به کردها واگذار کند. کردها هم دیگر اهرم های لازم برای پس گرفتن این مناطق را در اختیار ندارند.

این پژوهشگر مسائل عراق درباره اختلاف اربیل و بغداد بر سر چگونگی تقسیم درآمدهای نفتی میان اربیل و بغداد افزود: « دولت مرکزی عراق بر سر صدور مستقل نفت دعواهایی را علیه دولت اقلیم کردستان عراق مطرح کرده است اما این دعواها همچنان بدون نتیجه تا مدتها در همان دادگاهها خاک خواهد خورد. این بدان معنی است که وضعیت کنونی دچار تغییر نخواهد شد. تحلیل من این است که حتی اگر این دادگاهها علیه دولت اقلیم کردتسان حکم دهند این مسئله اربیل را مجبور به تغییر سیاست نفتی اش نخواهد کرد.»

وی تنها عامل ایجاد تغییر در وضعیت فعلی را تصمیم عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق در قطع بودجه اقلیم کردستان دانست و گفت: اقلیم کردستان از نظر اقتصادی دچار مخمصه شده و و بدهی سنگینی به تجار خارجی نفت دارد. بدون داشتن سهم خود از بودجه عراق، اقلیم کردستان مجبور به اعمال سیاست ریاضت اقتصادی و عدم پرداخت حقوق کارمندان خود خواهد شد. اما اگر عادل عبدالمهدی دست به چنین تصمیمی هم بزند برای تغییر سیاست نفتی اربیل نخواهد بود بلکه برای مجبور کردن این منطقه به صدور نفت خود از طریق دولت مرکزی بر اساس قانون بودجه سال 2019 عراق خواهد بود.

واگذاری قدرت به نسل سوم بارزانی ها و اختلافات داخلی در حزب دموکرات کردستان( پارتی)

بعد از کناره گیری مسعود بارزانی از ریاست اقلیم کردستان در یک سال و اندی پیش، نچیروان بارزانی برادرزاده وی و نخست وزیر پیشین اقلیم کردستان به ریاست اقلیم کردستان انتخاب شد. مسرور بارزانی، پسر بزرگ مسعود بارزانی و پسر عموی نچیروان نیز به نخست وزیری اقلیم کردستان عراق رسید. اما مسعود بارزانی همچنان در مجموعه بزرگ وابسته به ریاست اقلیم کردستان ساکن است و گویا به « قرارگاه بارزانی» تبدیل شده است. این مسئله نشان می دهد که تلاش می شود مسعود بارزانی همچنان جایگاه برجسته ای در سیاست های اقلیم کردستان داشته باشد. جوئل وینگ در این باره به کردپرس گفت: بارزانی بزرگتر از نظر سن و سال، همچنان قدرت اول تصمیم گیرنده در حزب دموکرات کردستان و نیز حکومت اقلیم کردستان خواهد بود. نچیروان بارزانی می تواند امور روزمره ریاست اقلیم کردستان را انجام دهد اما تصمیم های بزرگ تر بدون مشورت با مسعود بارزانی گرفته نخواهند شد.

جوئل وینگ درباره تاثیر انتخاب نچیروان بارزانی بر رابطه میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق افزود: « عادل عبدالمهدی از دهه 1990 که مخالف سایسی دولت وقت عراق بود دوست کردها بوده است. نمایندگان شیعه عراق از این که عادل عبدالمهدی قانون بودجه عراق را که اقلیم کردستان را ملزوم به واگذاری روزانه صدور 250000 بشکه نفت به بغداد می کند، اجرا نکرده شکایت دارند. اقلیم کردستان باید این مقدار نفت را در برابر پرداخت سهم آن از بودجه عراق واگذار کند. عادل عبدالمهدی تلاش کرده است این انتقادها را نادیده بگیرد اما این امر مکن است با برگزاری دوباره اعتراضها در جنوب کشور در تابستان و نیز بدتر شدن وضعیت دولت وی تغییر کند. در غیر این صورت، وضعیت کنونی در رابطه میان اربیل و بغداد همچنان پا برجا خواهد بود.

ناظر مسائل عراق درباره این که اختلافات داخلی در حزب دموکرات کردستان علنی شده و اخیرا دو جبهه در داخل این حزب به رهبری مسرور بارزانی و نچیروان بارزانی علیه یکدیگر آشکارا مطلب منتشر کرده اند، گفت: گفته می شود که برخی از اعضای خاندان بارزانی موافق حفظ وضعیت موجود در اقلیم کردستان بوده اما برخی دیگر خواهان ایجاد اصلاحات در اقلیم کردستان هستند و این مسئله باعث ایجاد اختلاف شده است. گفته می شود که نچیروان بارزانی موافق انجام برخی اصلاحات است اما مسرور بارزانی با حفظ وضعیت موجود موافق است و دوست دارد وضعیت کنونی را همچنان حفظ کند. اختلافات در حزب دموکرات کردستان عراق، برخلاف حزب اتحادیه میهنی کمتر علنی می شود. حزب دموکرات عموما با یک صدا در برابر عموم ظاهر می شود. این مسئله با توجه به این که حزب دموکرات می خواهد تقسیم قدرت را با حزب اتحادیه میهنی بر هم بزند و به قدرت غالب در منطقه تبدیل شود اهمیت زیادی دارد.

اختلافات اتحادیه میهنی و حزب دموکرات

جوئل وینگ درباره به درازا کشیده شدن تشکیل دولت اقلیم کردستان بر اثر اختلافات میان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات به کردپرس گفت: دو طرف ناچار شدند در نهایت با هم به توافق برسد. مسئله این است که حزب دموکرات با توجه به این که در موقعیت برتر قرار دارد، تلاش کرد پست های اصلی حکومت مانند ریاست اقلیم و نخست وزیری را از آن خود کند. حزب دموکرات دیگر لازم نمی بیند مانند گذشته قدرت در اقلیم کردستان را به صورت 50-50 با حزب اتحادیه میهنی کردستان تقسیم کند. این مسئله در میان اعضای اتحادیه میهنی که هم اکنون هم حزب دچار چند دستگی است و با دیگر احزاب در سلیمانیه چالش دارد، نارضایتی ایجاد کرده است. این دو حزب سازش کردند زیرا اتحادیه میهنی بدون داشتن نقش در دولت قادر به ادامه حیات نیست.

حملات ترکیه به پ.ک.ک در قندیل و سکوت حزب دموکرات

ترکیه در ماه های اخیر دست به دو عملیات هوایی و زمینی علیه نیروهای حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک در کوهستان قندیل در شمال اقلیم کردستان زده است و این مسئله با وجود این که باعث کشته شدن چندین تن از شهروندان عادی در اقلیم کردستان و منطقه تحت کنترل حزب دموکرات شده اما این حزب اعتراضی علیه حملات ترکیه نکرده است. علاوه بر آن، ترکیه در این مناطق پایگاه های جدید نظامی احداث کرده است. جوئل وینگ در بیان علت سکوت حزب دموکرات و حکومت اقلیم کردستان در برابر حملات سنگین ترکیه علیه پ.ک.ک در این مناطق به خبرگزاری کردپرس گفت: « ترکیه از دهه 1990 در اقلیم کردستان حضور نظامی داشته و پایگاه نظامی ایجاد کرده است. حزب دموکرات در سال های اخیر رابطه بسیار نزدیکی با دولت ترکیه برقرار کرده است. ترکیه سرمایه گذار اصلی در اقلیم کردستان است و از بارزانی ها حمایت سیاسی می کند. آنها نیز نمی خواهند به دستی که از آن بهره مند می شوند آسیبی وارد کنند. علاوه بر آن، حزب دموکرات رابطه خوبی با پ.ک.ک ندارد. همه اینها بدان معنی است که در حالی که ترکیه در حال انجام عملیات نظامی در مناطق شمال عراق است، حزب دموکرات و حکومت اقلیم کردستان حرفشان این است که در این موارد باید حکومت مرکزی عراق به جای دولت محلی نسبت به این حملات اعتراض کند.

ساماندهی نیروهای پیشمرگ و تشکیل نیروی حرفه ای و غیر حزبی

نیروهای نظامی و امنیتی اقلیم کردستان که تعداد آنها حدود 250000 نفر است عمدتا وابسته به دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان یا پارتی هستند. از سالها پیش درخواست هایی برای تبدیل این نیرو به یک نیروی غیرحزبی مطرح شده است اما با توجه به این که این احزاب این مسئله را تهدیدی برای بقای خود دانسته اند به جز چند تیپ وابسته به وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق، سایر نیروهای نظامی و امنیتی در اقلیم کردستان وابسته به دو حزب حاکم هستند. جوئل وینگ بر این باور است که درخواست برای ایجاد اصلاحات در نیروهای پیشمرگ نتیجه ای به دنبال ندارد زیرا دو حزب حاکم در برابر آن مقاومت می کنند.

جوئل وینگ به کردپرس گفت: نیروهای پیشمرگ در حال حاضر آموزش های نظامی گسترده از سوی ائتلاف دریافت می کنند به این امید که به نیرویی حرفه ای تبدیل شوند و در خدمت وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق در بیایند. تبدیل برخی نیروهای پیشمرگ به یک نیروی حرفه ای و غیروابسته و تحت کنترل وزارت پیشمرگ عملی است اما بیشتر نیروها همچنان وابسته به دو حزب اصلی خواهند بود.

وی درباره علت مقاومت دو حزب در تبدیل نیروهای پیشمرگ به یک نیروی غیرحزبی افزود: وابستگی این نیروها به دو حزب، موقعیت دو حزب را تضمین می کند اما این نیروها همچنین به عنوان یک شبکه اشتغالزایی و وادار کردن مردم به وفادار ماندن به این احزاب نیز عمل می کنند. این سیستم به این زودی دچار تحول و تغییر نخواهد شد.

کد خبرنگار: 40101