به گزارش خبرگزاری کردپرس، در این نشست که جمعی از شاعران پیشکسوت و جوان استان ایلام حضور داشتند، جلیل صفربیگی، رباعی‌سرای مطرح کشور به عنوان منتقد در ضمن بیان تاریخچه‌‌ای از رباعی، این قالب را قالبی مردمی دانست که در طول تاریخ برای برای بیان مباحث انتقادی و اجتماعی به کار رفته است.
وی افزود: رباعی در بین بسیاری از اقوام به ویژه در بین کردها قداست داشته و محمل ابراز عقاید صوفیانه و عارفانه نیز بوده است.
او یکی از دلایل این اقبال را وزن رباعی (لا حول و لا قوه الا بالله) دانست که از قرآن گرفته شده است و توضیح داد: مهستی گنجوی، شاعر قرن پنجم، به عنوان نخستین شاعر جدی زن در قالب رباعی است و بیشترین اقبال به رباعی در دوره سلجوقیان بوده است.
سراینده مجموعه شعر ربایی گفت: مجموعه شعر مختارنامه عطار نیشابوری اولین مجموعه‌ی مستقل رباعی است و پس از سبک هندی و دوره‌ی صفویه، رباعی دچار رکود شد تا دوره معاصر که نیما نگاهی جدی به رباعی داشته و بیش از هزار و هفتصد رباعی سروده است.
شاعر برجسته ایلامی افزود: البته رباعی‌های نیما کارهای قابل توجهی نیستند و بعد از نیما نیز افرادی به شکل تفننی رباعی سرودند تا اینکه منصور اوجی دو مجموعه‌ی مستقل رباعی منتشر کرد که زبان نو، فرم نو و اجرای تازه‌ای داشت و باعث تغییر در رباعی گردید.
صفربیگی سپس به بررسی جریان رباعی ایران بعد از انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: بعد از انقلاب و در دوره جنگ نیز رباعی به خاطر کوتاه بودن، به عنوان قالبی برای تشویق و تهییج مردم به کار گرفته شد و پس از آن نیز به شکل حرفه‌ای‌تری دنبال شده است.
سمیه فلاحی و جریان یک زن در پشت رباعی‌ها
این شاعر و منتقد ادبی درباره‌ی مجموعه‌ی «من تلخ ترین قهوه‌ی عمرت بودم» عنوان داشت: خوشبختانه خانم سمیه فلاحی قالب رباعی را خیلی خوب می شناسد و با وزن رباعی آشناست و به طور صحیح آن را به کار می‌گیرد.
وی افزود: در رباعی ایجاد صمیمیت با استفاده از وزن از شگردهای شاعر است که خانم فلاحی این تبحر را در این مجموعه شعر داشته است.
صفربیگی یادآور شد: رباعی دو وزن اصلی و تا بیست و چهار زحاف دارد که گوش‌نوازترین آن‌ها همان وزن لاحول ولا قوه الا بالله است که خوشبختانه تقریبا صددرصد رباعی‌های این مجموعه در این وزن هستند که به نظر من کار شایسته‌ای است.
سپیدخوانی در اشعار و مشارکت دادن مخاطب
شاعر سونات بلوط‌ها گفت: در این کتاب تلاش‌هایی برای نوآوری صورت گرفته که در برخی موارد موفق هم بوده یکی از این نوآوری‌ها این است که شاعر حرفش را تمام نکرده است. قالب رباعی این ایراد را دارد که به شکل تک گویی است و شاعر به مخاطب اجازه دخالت در محتوا را نمی‌دهد و نظر خود را بر خواننده تحمیل می‌کند اما در دو سه دهه‌ی اخیر تلاش شده مخاطب هم در محتوا دخالت داده شود و نوعی سپیدخوانی صورت پذیرد.
وی افزود: رباعی پشت جلد نمونه‌ای از این تلاش است و نمونه‌های متعددی نیز در کتاب دیده می‌شود.
صفربیگی ضمن بیان این که قالب رباعی به واسطه‌ی سهل و ممتنع بودن شاعر را به ورطه‌ی تکلف می‌انداز، عنوان کرد: خانم فلاحی در این مجموعه خودش بوده و صمیمی است و نیازی به تکلف در کارش نداشته است و حرفش را بدون تکلف و لکنت زده و خیلی اوقات به گونه‌ای بر وزن چیره شده که اصلا متوجه سلطه‌ی وزن نمی‌شویم. گویی شاعر شعر سپید سروده است.
جزیی نگری و زنانگی «من» شاعر در کتاب
وی جزیی نگری فلاحی را از حسن‌های دیگر این کتاب برشمرد و توضیح داد: اشیا و اشخاص حضوری پر رونق در این مجموعه شعر دارند و از بین اشخاص، «منِ» شاعر برجسته‌تر است که باید هم اینگونه باشد. این «من» در بیشتر اوقات، زنانگی دارد که این زنانگی می‌تواند قابل اشتراک باشد و این که یک زن در پشت این رباعی‌ها حضور و جریان دارد، از نقاط قوت این مجموعه است.
رباعی سرای برجسته کشور بیان داشت: در حالی که ضعف عمومی قالب رباعی استنتاجی بودن آن است، از محاسن کار خانم فلاحی این است که خطی سرا نیست و خیلی وقت‌ها مصراع آخر او را نمی توان حدس زد.
وی افزود: نکته‌ی مثبت دیگر کتاب مذکور، این است که رباعی‌ها از آخر به اول سروده نشده‌اند. در حالی که متاسفانه امروزه خیلی از شاعران ابتدا مصراع آخر را می‌سرایند و بعد سه مصراع به عنوان مقدمه‌ی آن می‌آورند.
صفربیگی یادآور شد: از دیگر نکات مثبت کتاب این است که قافیه محور و ردیف محور نیست. اگر چه استفاده از ردیف هنر است و در رباعی خیلی سخت‌تر، چون تمام بار محتوا بر دوش ردیف است اما یکی از معضلات رباعی امروز قافیه و ردیف محور بودن آن است. در این مجموعه اگر چه اکثر رباعی ها ردیف دارند اما خوشبختانه ردیف محور نیست و به قافیه نیز برجستگی داده نشده است.
مضامین متعدد مانع نشان دادن هندسه ذهنی فلاحی شده است
شاعر انجیل به روایت جلیل یکی از معایب مجموعه شعر «من تلخ‌ترین قهوه عمرت بودم» را در حوزه تصویر و ترکیب‌سازی دانست و همچنین فقدان جهان بینی منسجم را نیز ایرادی دانست که برای یک مجموعه کم حجم، منجر به حضور مضامین متعدد شده که نمی‌تواند هندسه‌ی ذهنی شاعر را نشان دهد و خواننده نیز نمی‌تواند با این موضوعات متعدد ارتباط برقرار کند.
وی با اشاره به رباعی های خیام عنوان کرد: خیام در واقع یک مضمون واحد را با اجراهای مختلف نمایش می‌دهد.
به گزارش کردپرس، پس از جلیل صفربیگی آقایان ظاهر سارایی، نعمت‌الله داودیان و محمدرضا رستم پور نیز به بیان نکاتی در خصوص مجموعه مذکور پرداختند و شعرخوانی سمیه فلاحی و برخی از شاعران استان پایان بخش این مراسم بود.
نظر شما