به گزارش کردپرس، مسجد جامع مهاباد (مزگه وتی سور)، قدیمی‌ترین مسجد این شهرستان و از زیباترین آثار معماری دوره صفوی در شمال‌غرب کشور به شمار می‌رود که در تاریخ 25 آبان 1348 با شمارهٔ ثبت 882 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این مسجد اما این روزها حال و روز خوشی ندارد. فرسودگی بخش الحاقی مسجد جامع مهاباد و خطر ریزش آن، ایزوبام سقف گنبدی و تاریخی مسجد و فرسودگی بنای اصلی حیات این اثر تاریخی را تهدید می کند.

بخش زنانه چهار دهه پیش به بنای اصلی مسجد جامع مهاباد اضافه شد اما در این مدت با فرسودگی و تخریب روبه رو بوده و اداره اوقاف مهاباد علیرغم اینکه متولی این مکان است بارها به دلیل نبود اعتبار کافی از مرمت این بخش خودداری کرده در حالی که عملا این مکان بدون استفاده بوده و هر لحظه امکان ریزش و تخریب و حتی تهدید بنای اصلی مسجد را هم وجود دارد.

در این میان وظیفه اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مهاباد بود که اداره اوقاف را که متولی مساجد است نسبت به بازسازی مکلف کند، چرا که طبق ماده 98 قانون برنامه ششم توسعه تامین هزینه‌های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیرمنقول ثبت شده در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذی‌ربط آثار در اختیار و در حیطه وظایف تخصصی همان دستگاه و از محل اعتبارات خود آنها بوده که این هزینه‌ها نیز در چهارچوب ضوابط قانونی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی صرف می‌شود.

همچنین مالکین بناهای تاریخی و اداره‌کل میراث فرهنگی استان طبق قانون موظف به حفاظت از بناهای تاریخی هستند و در صورت کوتاهی در انجام این وظیفه به دادگاه معرفی می‌شوند. از آنجایی که وظیفه نگهداری و حفاظت از بناهای تاریخی برعهده مالک بوده مسئولیت هرگونه کوتاهی در نگهداری از بناهای تاریخی نیز برعهده آنها است.

با این حال اوایل سال جاری رییس اداره اوقاف مهاباد با اشاره به آخرین وضعیت مسجد جامع سور مهاباد و حوض خانه ها به کردپرس گفته بود: «هنوز اعتباری برای بهسازی و نوسازی این اماکن تاریخی دریافت نشده است اما در نظر داریم که حتماً از محل اعتبارات دولتی به بهسازی حوض خانه ها و مسجد اقدام کنیم».

به گفته سيدحسين مقتدر؛ «بخشی از قسمت زنانه مسجد جامع در حال حاضر تخریب است و سال گذشته ۲۵۰ میلیون تومان اعتبار برای تعمیر و بهسازی این بخش دریافت کردیم و امسال نیز در نظر داریم با دریافت از اعتبارات دولتی تعمیر مسجد جامع و حوضخانه را با همکاری میراث فرهنگی انجام دهیم».

البته مبلغ ٢٥٠ میلیون تومان اعتبار هم از محل اعتبارات وزارت میراث فرهنگی برای مرمت شبستان مسجد جامع مهاباد مصوب شده و متاسفانه علیرغم بارها درخواست میراث فرهنگی از اداره اوقاف هنوز مالک این اثر تاریخی نسبت به تامین اعتبار آن اقدامی نکرده است!

تا کنون بهسازی و مرمت کاملی در این باره انجام نشده و خطر ریزش و تهدید بنا وجود دارد از سوی دیگر مرمت های غیر کارشناسی در بنای اصلی مسجد هم این اثر تاریخی ثبت ملی را همچنان تهدید می کند.

روز گذشته جلسه ایی جهت بررسی مقاوم سازی مسجد جامع مهاباد با حضور معاون اداره کل حفظ و احیاء بناها و محوطه های تاریخی وزارت میراث فرهنگی کشور، نماینده فرمانداری مهاباد و هیات امنا مسجد در این شهرستان برگزار شد.

معاون اداره کل حفظ و احیای بناها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی گفت: فرسودگی بخش الحاقی مسجد جامع مهاباد باید هرچه سریعتر تعیین تکلیف شود. هیات امنا خواستار تخریب و نوسازی بخش الحاقی این مسجد هستند اما خارج از ضوابط و مقررات ملی ساختمان، مجوزی برای آن صادر نمی‌شود.

صادقی افزود: این بنا دارای ارزش تاریخی بسیار ارزشمندی است که نمونه آن در سطح کشور کم نظیر است. همزمان با انجام مرمت یا نوسازی بخش الحاقی در اعتبارات سال 1402 تزریق اعتبار به مسجد جامع نیز پیش‌بینی شده است.

همچنین در این جلسه ابعاد مختلف احیا، مرمت، بهسازی و مقاوم سازی این بنای تاریخی بررسی و در نهایت مقرر شد در مرحله نخست مقاوم سازی مسجد با ضوابط قانونی پیگیری و برای سال های آتی هم از محل منابع ملی نسبت به مرمت آن اقدام شود.

به گزارش کردپرس، مسجد جامع مهاباد 353 سال است که پا برجاست و اولین بنایی است که بعد از سیل مهاباد در سال ۱۰۸۹ هجری قمری در مهاباد احداث شد.

محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله در کتاب مرآت‌البلدان درباره مسجد جامع ساوجبلاغ چنین نوشته است؛ «مسجد جامع ساوجبلاغ از بناهای بداق سلطان‌بن‌ شیرخان‌بن‌ شیخ‌حیدرخان‌ مکری است که حکومت مکری و ساوجبلاغ و غیرها این مسجد را مشارالیه در سنه 1089 بنا کرده و بعضی موقوفات را بر آن قرار داده است».

مسجد جامع مهاباد در دو بخش احداث شده است که شامل مسجد و مدرسه است، از این مجموعه یک کتیبه بسیار زیبا بر سردر آن باقی است که هم کارکرد مجموعه و هم تاریخ بنای آن را نشان می‌دهد. فرم طاق‌های به‌کار رفته در معماری مسجد از نوع جناغی و پوشش حجرات چشمه طاقی است.

مسجد در کنار رودخانه مهاباد با مصالحی چون سنگ، چوب، آجر، گل و گچ در زمینی با زیربنای ۳۰۰ متر و به پهنای ۱۵۰ متر و توسط ۱۰ ستون سنگی و ۱۸ گنبد آجری بنا شده است. پلان اولیه مسجد جامع مهاباد با الگوی مساجد شبستانی با پوشش گنبدی با حجمی بسته طراحی شده است. مسجد در زمینی به مساحت ۱۵۹۳ متر مربع و با زیربنای ۱۳۶۳ متر مربع ساخته شده و شبستان مسجد تقلیدی از مسجد وکیل شیراز است.

در کردپرس بیشتر بخوانید؛

ایزوبام، نفس بناهای تاریخی مهاباد را به شماره انداخت!