به گزارش خبرنگار کردپرس، به دلیل کمبود آب شیرین برای آبیاری، فاضلاب به عنوان یک مکمل مهم و منبع آب جایگزین در دهه­ های اخیر در آبیاری زمین­های کشاورزی های استفاده شده است.

موضوع آبیاری مزارع کشاورزی با فاضلاب خام و پساب، تهدیدی جدی برای سلامت مردم محسوب می شود. در این روش آبیاری، آلودگی فلزات سنگین در خاک، محصولات کشاورزی و آب­های زیرزمینی شکل می گیرد و در نتیجه امنیت غذایی و سلامت مردم تهدید می‌شود. اکنون این موضوع با گسترش و تهدید بیماری "وبا" اهمیت بیشتری پیدا می کند.

وزارت بهداشت با توجه به خطر گسترش وبا از طریق میوه و سبزیجات آلوده اخیرا اعلام کرده که؛ «بیماری وبا یک بیماری میکروبی است و عامل آن در برابر بسیاری از عوامل گندزا و ضدعفونی کننده ضعیف بوده و به همین دلیل محصول صیفی‌جات و سبزیجات حتما باید ضدعفونی و انگل زدایی شوند».

محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم در این راستا می گوید: «در موضوع جلوگیری آبیاری مزارع، بوستان‌ها و جالیزها با فاضلاب و پس‌آب‌های تصفیه نشده شهری بسیاری از دستگاه‌ها درگیر هستند و بر اساس مصوبه دولت، استانداران به عنوان اولین مقام هر استان باید این موضوع را سامان دهند. ضمن اینکه شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، جهاد کشاورزی و .. در این حوزه وظایفی داشته و وزارت بهداشت نیز وظیفه نظارتی را برعهده دارد».

چهار سال پیش وزارت بهداشت و درمان با توجه به گزارش‌های دریافتی از دانشگاه‌های علوم پزشکی در ۱۱ استان کشور، اعلام کرد: بیش از ۱۵۰۰ هکتار از مزارع کشاورزی با آب‌های سطحی آلوده به فاضلاب آبیاری می‌شوند و استان‌های البرز، تهران و آذربایجان غربی نیز نسبت به استان‌های دیگر بیشترین سطح زیر کشت را دارند.

سال ها است این موضوع در آذربایجان غربی مورد انتقاد مسئولان قرار می گیرد، اما تا کنون اقدامی جدی در راستای برخورد با مسببان آن انجام نگرفته و هر بار یکی از مسئولان به انتقاد از این وضعیت می پردازد.

سال ٩٩، استاندار سابق آذربایجان غربی ضمن تاکید بر اینکه سلامت مردم خط قرمز است گفته بود: «آبیاری مزارع با فاضلاب خام به هیچ وجه قابل قبول نیست و روند فعلی گویای این است که دستگاه های متولی به وظایف شان عمل نکرده اند و دانشگاه علوم پزشکی باید به عنوان متولی سلامت علیه نهادهایی که به وظایف شان عمل نمی کنند، شکایت کند».

در آن زمان قرار بر این شد، کمیته ویژه ای متشکل از محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی، جهادکشاورزی هر چه سریعتر نسبت به بررسی و حل این معضل اقدام کنند و نتایج آن را در جلسه آتی کارگروه بیان کنند، اما با گذشت دو سال از آن زمان هنوز هم معضل آبیاری مزارع با فاضلاب ادامه دارد و مسئولان تنها به سخنرانی در این خصوص این موضوع بسنده می کنند!

این در حالی است که طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی؛ «اقداماتی از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم‌کننده در رودخانه، ریختن زباله در خیابان‌ها و کشتار غیرمجاز دام، استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پساب تصفیه خانه‌های فاضلاب برای مصارف کشاورزی تهدید علیه بهداشت عمومی و آلودگی محیط زیست شناخته می‌شوند». لذا به دلیل تهدید علیه سلامت عمومی و جهت حمایت از حقوق عامه امکان شناسایی اراضی کشاورزی که با فاضلاب یا آب‌های نامتعارف آبیاری می‌شوند و معرفی متخلفین به مراجع قضائی ممکن است، که تا کنون در این زمینه در آذربایجان غربی کاری انجام نشده یا بسیار کم بوده و کم کاری های جهاد کشاورزی آذربایجان غربی و دانشگاه علوم پزشکی، محیط زیست و شرکت آب و فاضلاب هم محرز است.

اخیرا سرپرست معاونت سیاسی، اجتماعی استانداری آذربایجان غربی با اشاره به شناسایی مزارع تغذیه شده با فاضلاب خام و پساب در سطح استان گفت: «آبیاری مزارع کشاورزی به ویژه مثمر با فاضلاب خام و پساب، یک تهدید جدی برای سلامت مردم محسوب می شود». معاون استاندار اما به تعداد مزارع شناسایی شده آلوده اشاره ایی نکرده و از جزییات بیشتر در این خصوص خودداری کرد.

پس از این واکنش معاون استاندار، مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی اظهار کرد: «با عنایت به دستور مقام عالی استان در مورد جلوگیری از عدم برداشت آب مخلوط پساب برای آبیاری اراضی کشاورزی در پایین دست تصفیه خانه فاضلاب ارومیه و با توجه به اینکه کشاورزان اراضی پایین از پساب مخلوط جهت آبیاری مزارع استفاده می کنند سازمان جهاد کشاورزی استان به وظایف قانونی خود در جلوگیری از ابیاری مزارع اقدام کرده و اداره کل حفاظت محیط زیست استان نیز از تمام ظرفیت های قانونی برای برخورد با مسببان این عمل استفاده خواهد کرد».

سعید شهند همچنین از سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی خواست تا نسبت به اجرای تکلیف خود در مورد جلوگیری از آبیاری مزارع با پساب های مخلوط عمل کند.

اکنون با ورود اداره کل حفاظت محیط زیست و جهاد کشاورزی استان باید منتظر اخبار شناسایی و حتی برخورد قانونی با تهدید کنندگان سلامت مردم باشیم. چرا که تا کنون دو مصوبه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در این زمینه وجود دارد که در مهر ماه سال ۸۶ تصویب شده و بر اساس آن هیئت وزیران استانداری‌های سراسر کشور و وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و بهداشت را مکلف کرده است که از آبیاری مزارع با فاضلاب تصفیه نشده، جلوگیری کنند.

مصوبه دیگری هم تصویب شده که طی آن هیات وزیران، وزارتخانه‌های جهاد کشارزی و نیرو را مکلف کرده که اقدامات لازم برای رفع مشکل آبیاری مزارع سبزی‌کاری با فاضلاب خام را انجام دهند. همچنین تاکید شده که موضوع توسط کارگروهی شامل وزرای بهداشت، جهاد کشاورزی، نیرو و دادگستری مورد کارشناسی قرار گرفته و راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و طولانی‌مدت تهیه و در شورای یادشده مطرح شد.

تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی و حمایت از جایگزینی محصولات، توسعه تاسیسات جمع آوری و تصفیه فاضلاب، تامین آب جایگزین، جلب مشارکت سازمان‌های مسئول، جلوگیری از آلودگی آبهای سطحی با فاضلاب و اجرای برنامه ایمنی فاضلاب از جمله راهکارهای حل این معضل هستند، اما تاخیر چندین ساله در اجرای این مصوبات در آذربایجان غربی انتقادهای فراوانی را به دنبال داشته، موضوعی که به صورت مستقیم با سلامت مردم و امنیت غذایی مرتبط است و کم کاری هیچ ارگانی در آن قابل قبول نیست.

در همین راستا واحد پیشگیری از وقوع جرم دادگستری می تواند با ورود به این موضوع در راستای احقاق حقوق عامه، هم با ارگان های کم کار برخورد کرده و هم اینکه مسببان تهدید امنیت غذایی و سلامت عمومی را به مراجع قضایی معرفی کند/.

گزارش/ تانیا شعفی