در حالی که آنکارا – واشنگتن در یک دوران روابط پر فراز و نشیب سیر می کند؛ توافقنامه ای که با عنوان نقشه راه منبج میان وزاری خارجه ترکیه – آمریکا به امضا رسید می توانست یک دستاورد بسیار خوب برای ترکیه در این دوران پرتنش رابطه با آمریکا باشد ولی تحولاتی که چند ماه اخیر در منبج و حول محور این توافقنامه به وجود آمد چنین به نظر می رسد که نقشه راه منبج بیشتر از آن که یک دستاورد برای ترکیه باشد در حال تبدیل شدن به یک شکست دیپلماتیکی است.

نقشه راه منبج که با هیاهوهای بسیار زیادی از سوی مقامات ترکی و رسانه های دولتی این کشور آغاز شده بود دیری نپایید که معلوم شد آن گونه که اعلام شده است و در توافقنامه نیز آمده است پیش نخواهد رفت. اگرچه نقشه راه منبج تقویم زمانبندی خود را در همان مرحله اول از دست داده و گشت زنی مستقل نیروهای آمریکایی و ترکی در اطراف منبج تا تبدیل شدن به گشت زنی مشترک بسیار بیشتر از آن چه در متن توافق نامه به آن اشاره شده بود زمان برد ولی باز هم با این که گشت زنی های مشترک نیروهای آمریکایی – ترکی در اطراف مرکز منبج آغاز شده است، نمی توان از آن روزنه های امیدی برای تداوم این توافقنامه آن گونه که ترک ها در نظر دارند مشاهده کرد.

کارشکنی های آمریکا در اجرای توافقنامه نقشه راه منبج از همان روزهای اول خود را نشان داده بود به نوعی که چنین به نظر می رسید آمریکا در پی ایجاد یک زمان برای خود به منظور تحکیم وضعیتش و نیروهای وابسته به خود در منبج و شرق فرات است تا هم از یک عملیات نظامی ارتش ترکیه در منبج جلوگیری کند و هم بتواند وضعیت نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه در شرق فرات را که در آن روزها دیگر عملیات های سنگین با داعش در دیرالزور بود تثبیت ببخشد. تداوم ارسال سلاح ها و تجهیزات نظامی به منبج از سوی آمریکا در طول تقویم زمانبندی نقشه راه منبج؛ تصمیمات پنتاگون در ساخت مراکز دیده بانی در مرزهای جنوبی ترکیه، عمل نکردن به مفاد نقشه راه منبج، تداوم بازدیدها و مذاکرات مقامات نظامی آمریکا با مقامات سیاسی – نظامی منبج در این شهر و تاکید بر تداوم همکاری ها با نیروهای کرد و ارتش دموکراتیک سوریه از سوی آمریکا و در آخر نیز آغاز فعالیت های تاسیس مراکز دیده بانی در مرزهای جنوبی ترکیه (شمال سوریه) از سوی نیروهای آمریکایی با حمایت مالی امارات متحده عربی. تمامی این ها نشانگر آن است که نقشه راه منبج آن گونه که ترکیه نقشه کشیده بود پیش نمی رود.

گشت زنی مشترک نیروهای ارتش ترکیه – ارتش آمریکا که بعد از 3 هفته آموزش های مشترک در ماه نوامبر سال جاری با فشارها و اصرار شدید ترکیه آغاز شده بود علی رغم سرعت قابل توجهی که در روزهای اول داشت در این اواخر به حد بسیار بالایی از سرعت اولیه آن کاسته شده است. ترکیه آزردگی خود را از نحوه عمل آمریکا به نقشه راه منبج در هر فرصتی که به دست آورده اعلام کرده است. نقشه راهی که در چارچوب و زمانبندی مشخصی طراحی شده بود و قصد آن خروج نیروهای YPG از مرز منبج و تشکیل مدیریت محلی در این منطقه بود هنوز نتوانسته است حتی وارد مرکز منبج شود. هر چه تعلل در اجرای مفاد این توافقنامه بیشتر می شود تحکیم نیروهای حاضر در مرکز منبج نیز بیشتر شده و انسجام بیشتری پیدا می کنند؛ به عنوان مثال چیزی که در روزهای اخیر نیز به شدت در رسانه های ترکیه بازتاب پیدا کرده بحث خندق های اطراف منبج بود. نیروهای حاضر در منبج روندی را آغاز کرده اند که اقدام به حفر خندق و کانال هایی در اطراف منبج می کنند و اکنون نیز آمریکا با شرکای جدید خود یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سوریه در پی ایجاد مراکز دیده بانی در اطراف مرزهای ترکیه است.

بنابراین نقشه راهی که با تبلیغات بسیار زیادی از سوی ترکیه آغاز شده و حتی در آن بندی وجود داشت که از اقدامات مشابه منبج در شرق فرات نیز سخن گفته می شود نتوانست از مراحل اولیه خود عبور کرده و حتی وارد مرکز منبج شود. توافقنامه ای که هفته ها ترکیه از آن به عنوان یک دستاورد مهم یاد می کرد اکنون در حال تبدیل شدن به یک عدم موفقیت دیگر ترکیه در سیاست های خارجی در سوریه است.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه/محمد شریفی کرجان