به گزارش خبرنگار کردپرس، «فروش ویژه شب یلدا به همراه قرعه کشی»، «تم ویژه یلدا رسید»، «هدیه برای یلدا». این ها بخشی از هیاهوی بازار در آستانه فرارسیدن طولانی ترین شب سال است.

اینجا میان بازاریان قروه ای همهمه ای به پاست. دو روز مانده به شب یلدا و تب و تاب خرید میان مردم قروه بالا گرفته. در این بین میوه فروشی ها، شیرینی فروشی ها و خشکبار فروشی ها شلوغ تر از همیشه هستند.

در همین رابطه یکی از فروشنده های خشکبار که شاخص در شهرستان قروه است و معمولاً در مناسبت های مختلف فروشگاهش مملو از مشتری می شود از گرانی اجناس نسبت به سال قبل می گوید.

به گفته «شهرام ورمقانی» قیمت بیشتر اجناس چندین برابر بالا رفته، به عنوان مثال آجیل 3.5 برابر شده، شکلات هم 2 برابر افزایش قیمت داشته، برنج هم به 6 برابر قیمت خود رسیده و برخلاف وعده های مسئولان نرخ روز به روز بالاتر می رود.

بنا به اظهارات او آن زمان که نرخ ارز بالا رفت قیمت ها یکدفعه چندین برابر شد و حالا که نوسانات ارز تقریباً ثابت مانده و پایین آمده اما قیمت ها تغییر چندانی نکرده بلکه بیشتر هم می شود.

این افزایش قیمت به میوه هم رسیده. میوه های نوبرانه شب یلدا قیمت های بالایی دارند و در واقع هر فروشنده ای برای فروش بیشتر قیمت های مختلفی را زده است.

با وجود این گرانی و وضعیت بازار و از طرفی پایین آمدن قدرت خرید مردم، گویا انداختن سفره های رنگین در این شب عادت شده و به جای نقل داستان، شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ و دیگر سنت های مرسوم به یکسری شیوه های فانتزی پناه برده می شود.

کارشناسان اجتماعی معتقدند مناسبت های مختلف هرکدام برای انتقال پیام هایی به وجود آمده اند و این در حالی است که این روزها نه تنها پیامی به مردم نمی رسد بلکه مناسبت هایی همچون شب یلدا، عید نوروز، چهارشنبه آخر سال و ... با تنفس مصنوعی در حال عبور از این روزگار هستند.

خانواده ‌های قروه ای در حالی به پیشواز مراسم طولانی ‌ترین شب سال می ‌روند که به دلیل فاصله گرفتن از سنت‌ها و رسوم بی غل و غش، شیرینی این مراسم به ‌ندرت تجربه می ‌شود.

گرچه یلدا تنها بخشی از سنت دیرینه ایرانیان است که این روزها به ‌مانند یک جشن ملی برگزار می‌ شود اما با این‌ وجود هرقدر به سن و سال آن اضافه‌ شده با شنیدن نامش ابروها بیشتر در هم می‌ رود.

تمام دغدغه یلدا را می‌توان از سنت‌ها و رسوم نشانی گرفت به طوری که دوری از این رسوم که براساس اخلاقیات، همسویی با طبیعت، قناعت و خردورزی بوده، یلدای جوان و شاداب را به پیرزنی غرغرو بدل ساخته که کسی تمایلی به هم‌ صحبتی با آن ندارد.

گرانی و اضطراب جایگزین «یلدا»

با نگاهی به رسوم به جای مانده از قدیم می توان پی برد برخلاف امروز که در آن شب هندوانه می‌ خورند قبلاً بیشتر سبزه و نخودچی‌ کشمش می‌ خوردند و در برخی خانواده ‌ها گندم بو داده و کنجد هم تهیه می‌ کردند. از این مشخص می شود بسیاری از نشانه شناسی هایی امروز «یلدا» در واقع بعدها به آن ضمیمه شده است؛ بی‌ آنکه محلی از اعراب داشته باشد.

اینکه باید آجیل چهارمغز یا هندوانه یا میوه‌ های خوش آب و رنگ گرمسیری داشت و یک دیوان حافظ نفیسی روی میز گذاشت تا اینکه بتوان در مقابل مهمانان آبروداری کرد، همین ضمیمه‌ هایی است که اصل «یلدا» را به حاشیه کشانده است.

در روزهای نزدیک به شب یلدا مؤلفه‌ هایی که بی‌ اصل و حساب وارد «یلدا» شده خود به دل‌ نگرانی مردم تبدیل می‌ شود و اگر گشتی به بازار بزنید پدر و مادرها به دنبال قیمت کردن آجیل‌ هایی که ناگهان سر به فلک کشیده، هستند.

در این میان مراسم هدیه شب یلدا برای نامزدها هم تب‌وتاب خارج از قاعده خود را دارد و به یکی از رسومات تحمیلی پرهزینه در ازدواج اضافه کرده است.

از آن طرف میهمانی دادن های فانتزی با ریتم شبکه های ماهواره ای هم یکی دیگر از افزوده هایی است که نابجا به رسوم کهن در این شب پای نهاده و در طولانی ترین شب سال با دغدغه خانواده ها همراهی می کند.

هدف شادی است یا آبروداری؟

صحبت با کهن‌ سالان نشان می‌ دهد «یلدا» در گذشته صرفاً با هدف شادی و نشاط برگزار می‌ شده و به‌ واسطه همین هدفی که در بطن خود داشته مورد استقبال بوده و کوچک و بزرگ از آن استقبال می‌ کردند.

طرح این دغدغه که باید «یلدا» را به شکل مناسبی به نسل آینده آموزش داد، مسئله ای است که بارها کارشناسان و پژوهشگران اجتماعی و تاریخی نسبت به آن تأکید داشته اند. مطاق اظهارات «یوسف کاکاوند» یکی از پژوهشگران تاریخی، خانواده‌ ها در این روز همه به دنبال آبروداری هستند؛ اینکه وسایل پذیرایی مناسب داشته باشند و در مقابل دیگران کم نگذارند.

او با یادآوری اینکه درگذشته خانواده‌ ها هر چه داشتند بی‌ توجه به اینکه به‌ اندازه مهمانان هست یا نه تعارف می‌ کردند و همه شاد و راضی بودند، معتقد است امروز در تمامی مهمانی‌ های «یلدا» رقابت بر روی کالاهای مصرفی موج می‌ زند و فرجام آن نمی‌ تواند آموزش مناسبی برای کودک باشد.

گفته می‌ شود که شب یلدا در سال یک ‌بار ظهور می‌ کند و شاید پیام «یلدا» در همین نکته نهفته که در همهمه روزمرگی کسالت بر و فریبنده فراموش شده است.

باهم بودن

اصل شب «یلدا» به باهم بودن می رسد. جدایی از کینه ها و پیوستن به دوستی ها. این که در آخرین روز فصل پاییز یک دقیقه شب طولانی تر می شود به این معنی است که باید بیشتر به یاد هم بود و کنار هم.

هرچند این روزها شب «یلدا» دست در دنیای مجازی نهاده و دیگر چهره شاداب گذشته را ندارد و اسیر ذهن های فانتزی شده، اما می توان با کمی تأمل و خلق اندیشه های ناب، دوباره پیام مهربانی «یلدا» را خواند و تکرار کرد./

^*گزارش: زیبا امیدی فر