به گزارش کردپرس؛ در حالی که هر ساله شاخص های توسعه فرهنگی در جهان با شتاب و سرعت در حال تغییر است به نظر می رسد ما همچنان در تحقق بخشی به یکی از شاخص های توسعه فرهنگی که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحدد (یونسکو) در چند سال گذشته تدوین و ارائه شد، جا مانده ایم، شاخصی به نام " تعداد عناوین و نسخه های کتاب به ازای هر صد نفر در جامعه".

شهر دهگلان به عنوان مرکز یک شهرستان با جمعیتی بالغ بر 65 هزار نفر، تنها با دو کتابفروشی پذیرای حجم زیادی از تقاضاهاست اما نکته قابل تامل اینجاست که این تقاضاها نه برای خرید کتاب که عمدتا برای خرید لوازم التحریر است.

پیله سخت کتابهای کمک درسی به دور دانش آموزان

سری به یکی از این کتابفروشی ها می زنم، در بدو ورود حجم زیادی از انواع کتاب ها با رنگ ها و اندازه های مختلف، چشم را می نوازد اما با کمی دقت به نام کتاب ها آنچه که قابل مشاهده است تنها تعداد زیادی کتاب آموزشی با رنگ و لعاب های مختلف است که این روزها از اولین روزهای تحصیل در مدرسه تا فارغ التحصیلی و ورود به دانشگاه به تار و پود زندگی دانش آموزان به سختی تنیده است و قصد رها کردن نیز ندارد.

"عمده کتاب هایی که در اینجا به فروش می رسد کتاب های آموزشی و کمک درسی است، مردم رغبت زیادی به خرید و خواندن کتاب ندارند"، اینها گفته های "ناصر امیری" است که 19 سال است به عنوان کتابفروش فعالیت دارد.

کتاب "تعبیر خواب" و "آشپزی" در صدر فروش!

عناوین کتاب های مورد تقاضا به خوبی می تواند تفکر یک جامعه را هویدا کند، به گفته "امیری"، عمده کتاب هایی که مردم برای خریدن آن مراجعه می کنند کتاب "تعبیر خواب" و "آشپزی" است!

چرا فرهنگ گریز شده ایم؟

به نظر می رسد جامعه ما یک جامعه فرهنگ گریز شده است چرا که در گذشته به دلایل مختلف کتاب در دسترس همگان نبود اما امروزه با وجود دسترسی، باز هم جماعت بی کتابی هستیم، اما به واقع دلیل آن چه می تواند باشد؟

"ناصر امیری" متهم ردیف اول برای کتاب نخواندن را "فضای مجازی" می داند، وی معتقد است: فضای مجازی همه چیز را سلب کرده است، بیشترین زمان از زندگی مردم به ویژه جوانان را به خود اختصاص داده است و فرصتی برای مطالعه باقی نمی گذارد.

وی همچنین وجود دغدغه های مختلف فکری و شغلی را نیز عامل دیگری برای بی رغبتی مردم به کتابخوانی عنوان می کند.

مردمی بدون اعتقاد به مطالعه

وی در پاسخ به این نقد که چرا اکثر قریب به اتفاق کتاب های موجود در این کتابفروشی، کتابهای درسی و کمک درسی است، می گوید: واقعیت این است که مردم با وجود تخفیفات 15 تا 30 درصدی کتاب رغبتی به خرید کتاب ندارند و حقیقت امر این است که کتابخوانی در دهگلان شاید نزدیک به صفر باشد.

این کتابفروش برای تایید سخنان خود گریزی به گذشته می زند و می گوید: علاوه بر این شعبه، شعبه دیگری به نام "کیهان" داشتیم که تمام انواع کتاب ها ارائه می کرد اما بالاخره با وجود 30 سال سابقه فعالیت، به دلیل بی رغبتی مردم به کتابخوانی مجبور به جمع کردن آن شدیم.

به اعتقاد "امیری" کسانی نیز که برای خرید کتاب مراجعه می کنند به دنبال کتاب هایی در حیطه کاری و شغلی خود هستند و تنها می خواهند اطلاعات خود را در شغلی که در آن فعالیت دارند بالا ببرند اما دیگر حوزه ها به فراموشی سپرده شده است.

وی از مطالعه اکثر کتاب هایی که به فروش رسانده است می گوید چرا که وی معتقد است برای اینکه بتوانی کتابی را تبلیغ کنی باید آن را مطالعه کرده باشی. مطالعه کتاب پیش از فروش می تواند راهکاری مناسب باشد که در بسیاری مواقع می توان از آن پاسخی مثبت دریافت کرد.

"امیری" از بهانه تراشی های افراد فراری از مطالعه کتاب سخن به میان می آورد: بهانه برخی ها برای نخواندن کتاب این است که کتاب گران شده است، اما واقعیت این است که در سال های گذشته که کاغذ گران نشده بود نیز وضعیت به همین منوال بود.

غفلت والدین از تشویق فرزندان به کتابخوانی

این کتابفروش معتقد به تاثیر رفتار والدین به جهت تشویق کودکان به سمت کتابخوانی است: والدین می توانند با خریدن کتاب های مناسب سن کودکان آنها را به سمت کتابخوانی ترغیب کنند اما متاسفانه بعضاً مشاهده می کنم زمانی که در کتاب فروشی کودکی بهانه خرید کتاب را می گیرد با رفتار تند والدین مواجه شده است.

در راستای گفته های این کتابفروش ذکر این نکته لازم است که به گفته محققان والدین برای تشویق کودکان به کتابخوانی بهتر است همه جای خانه کتاب قرار دهند، قفسه کتاب ها را قفل نکنند، اجازه دهند کودکان کتاب را لمس کنند و هر جا که می خواهند ببرند. فرهنگی که البته هنوز در میان خانواده ها جا نیفتاده است و هنوز نیاز به کار دارد.

در ادامه به دومین کتابفروشی شهر دهگلان سری می زنم، در و دیوار این کتابفروشی نیز همچون کتابفروشی اول پر شده است از لوازم التحریر، کتاب های درسی و کمک درسی و البته کمی کتاب هایی غیر درسی با چاشنی مذهبی.

"امین سلیمی" 18 سال است که در این حرفه فعالیت دارد، وی نیز از عدم گرایش مردم به سمت کتابخوانی می گوید.

عدم رغبت جامعه فرهنگی به سمت کتابخوانی

به اعتقاد وی، زمانی که جامعه فرهنگی، خود رغبتی برای کتاب خواندن ندارند سایر افراد نیز به این سمت هدایت نمی شوند.

این کتابفروش گله مند از معلمین و قشر فرهنگی دهگلان است و می گوید: تابحال حتی یک نفر از معلمین برای خرید کتاب به این کتابفروشی مراجعه نکرده است.

"سلیمی" نیز همچون دیگر همکار خود از بهانه ها برای نخواندن می گوید: برخی از مردم می گویند ما کشاورزیم و فرصت مطالعه نداریم، اما من معتقدم اینها بهانه است چرا که خود من با وجود مشغولیات زیاد، در اوقات بیکاری مطالعه می کنم.

معلمانی که معلمی را تنها، شغل می دانند

"صدیق ملاولی" یکی دیگر از کتابفروش ها در دهگلان است که مغازه ای برای برای عرضه کتاب هایش ندارد و فقط چند روز در ماه آن هم با دستفروشی، کتاب هایش را در معرض دید مردم قرار می دهد.

او نیز تیزی پیکان نخواندن کتاب را به سمت معلمان می گیرد و می گوید: حقیقت این است که معلمان وظیفه فرهنگی خود را به جا نیاورده اند و تنها به عنوان شغل به معلمی نگاه کرده اند.

به اعتقاد "ملاولی" دانشگاه ها نیز به جهت عدم ایجاد رغبت در میان جوانان برای کتابخوانی مقصر است چرا که دانشجویان را به سمت کتابخوانی سوق نمی دهند.

غفلت مسئولین از حوزه فرهنگی

وی همچنین مسئولین را نیز بی تقصیر نمی داند و می گوید: مسئولین هیچ بودجه فرهنگی در زمینه فرهنگی در این شهرستان صرف نکرده اند و تابحال هیچ نمایشگاه کتابی که با تخفیف همراه باشد در این شهر برگزار نشده است.

به اعتقاد وی اگر نمایشگاه کتابی در این شهرستان با کمک حوزه های فرهنگی برگزار شود و هم از سوی کتابفروش و هم از سوی مسئولین فرهنگی، تخفیف اعمال شود قطعا رغبت مردم برای خرید کتاب بیشتر خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا عدم تنوع کتاب دلیل عدم استقبال مردم برای خرید کتاب نیست، آن را رد کرده و می گوید: من تمام کتاب های روز و معروف را از نویسندگان معتبر دنیا همچون، پل سارتر، فروید و ... برای فروش ارائه می دهم اما استقبال نمی شود چرا که اصلا تمایلی برای خواندن وجود ندارد.

نسلی گم شده در میان واقعیت و مجاز

ما نسلی هستیم که مشغول تر از تمام نسل های گذشته ایم، اما این مشغولیت نباید با گم شدن در فضای مجازی و توهم همه چیز دانی به اشتباه گرفته شود، حقیقت این است که مردم شهرستان دهگلان به ویژه قشر جوان تمام هم و غم خود را بر روی گرفتن مدرک و کسب نمره های ممتاز متمرکز کرده اند اما از دیگر ابعاد اصلی زندگی غافل شده اند، غفلتی که البته والدین در آن نقش بسیار پررنگی دارند و مسئولین حوزه فرهنگی نیز به جهت آماده نکردن بسترهای لازم توسعه فرهنگی مقصرند.

موضوعی نخ نما شده

کمبود سرانه فضای مطالعه در شهرستان دهگلان موضوع نخ نمایی است که بارها و بارها در رثای آن سخن ها گفته شده، عدم وجود فضایی مناسب برای برگزاری نمایشگاه کتاب در هفته های کتابخوانی و پژوهش ایراد بزرگی است که بر پیکره بخش فرهنگی این شهرستان وارد است. پس از پیگیری های فراوان بالاخره آخرین نتیجه آن شد که پروژه نیمه کاره کتابخانه این شهرستان به بخش خصوصی واگذار شود اما سوال اینجاست که با وجود عدم رغبت مردم به کتابخوانی آیا هیچ فرد سرمایه گذاری، شهامت ورود به این حوزه در دهگلان را خواهد داشت؟

من حیث المجموع، باید اذعان کرد توهم دانستن و اعراض از خواندن کتاب می تواند برای یک جامعه بسیار خطرناک باشد، به گفته "کارل گرینفلد" ، روزنامه نگار ژاپنی، نظرات ما از پرسه زدن در شبکه های اجتماعی سرچشمه می گیرد نه تحقیق و مطالعه کتاب ها، این نوع تقلید از دانایی در واقع الگوی جدید نادانی است.

*گزارش: ظریفه احمدی