به گزارش خبرگزاری کردپرس، سومین کارگاه تخصصی روایت‌پژوهی در دفاع مقدس با تأکید بر استفاده از مدارک شخصی در روایت‌پژوهی با حضور جمعی از نویسندگان و پژوهشگران دفاع مقدس در ایلام برگزار شد.

جهش محسوس کیفیت کتاب‌های تاریخ شفاهی ایلام در 2 سال گذشته

رییس حوزه هنری ایلام در این جلسه گفت: بررسی کتاب‌های 10 سال گذشته نشان می‌دهد که حوزه تاریخ شفاهی در ایلام طی سال‌های گذشته به شیوه‌ای علمی مدنظر قرار نمی‌گرفت لذا در حوزه هنری ایلام بر آن شدیم که در این زمینه کارگاه‌هایی را برگزار کنیم تا نویسندگان و پژوهشگران این حوزه بتوانند عالمانه‌تر به این مقوله ورود کنند.

محمدعلی قاسمی افزود: نتیجه آن‌که کتاب‌های منتشرشده تاریخ شفاهی ایلام در 2 سال اخیر نسبت به ادوار مختلف از شاخص‌های کیفی بیشتری برخوردارند و جهشی محسوس و غیر قابل مقایسه با گذشته یافته‌اند.

با نقص منابع در تاریخ شفاهی و مکتوب ایلام مواجهیم

دکتر سیدمحمد طاهری مقدم، استادیار دانشگاه در رشته تاریخ، مدرس این کارگاه بود. وی با ذکر مقدمه‌ای از مفهوم تاریخ‌نگری و رابطه آن با تاریخ‌نگاری، عنوان کرد: متأسفانه در ایلام با نقص و ضعف منابع در تاریخ شفاهی و مکتوب مواجهیم.

وی افزود: این نقص شاید یک دلیلش نبود دستگاه‌های متولی جمع‌آوری روایت‌ها بوده و دلیل دیگر، عدم مصاحبه بسیاری از افرادی که از حوادث تاریخی و اجتماعی ایلام مطلع بوده‌اند و اکنون با مرگشان، اطلاعات خود را نیز به زیر خاک برده‌اند.

این پژوهشگر ایلامی تأکید کرد: در مورد تاریخ ایلام پیش از دوران پهلوی تقریباً هیچ منبعی نداریم و این کار را برای مورخ ما بسیار سخت می‌کند.

او گفت: هر سند و داده‌ای را تا زمانی که از نقد درونی و بیرونی ما خارج نشده است، نمی‌توانیم منبع و شاهد تاریخی بدانیم و از آن در روایت تاریخی خود استفاده کنیم و همیشه باید اسنادی را که به حقیقت نزدیک‌تر هستند با نقد علمی بیرون بکشیم.

تاریخ شفاهی منبع دست اول برای آیندگان است

طاهری مقدم به دسته بندی منابع پرداخت و گفت: مصاحبه تاریخ شفاهی اگر درست و علمی انجام گرفته باشد، یک منبع دست اول برای آیندگان حساب می‌شود.

وی به کاربرد سند در متقن کردن تاریخ شفاهی اشاره کرد و گفت: اسناد و مصاحبه تاریخ شفاهی ارزش برابری دارند و هر 2 منبع تاریخی به هم مرتبط بوده و بسیار به هم کمک می‌کنند.

وی تسلط مصاحبه کننده به موضوع را یکی از ملزومات اصلی دانست و خاطرنشان کرد: باید نویسنده نسبت به موضوع اشراف نسبی داشته و از قبل در مورد آن مطالعه کرده باشد و از این رهگذر سؤالاتی برایش ایجاد شده باشد تا با دست پر به سراغ مصاحبه شونده برود و موضوع خود را تکمیل کند.

استاد تاریخ ایلامی در مورد سند گفت: برای راستی‌آزمایی مصاحبه‌ها و حوادث، خصوصاً زمانی که مصاحبه‌شونده زمان حادثه و اسامی افراد را در خاطر ندارد، سند به کمک تاریخ شفاهی می‌آید. سند در حین مصاحبه بر کیفیت کار می‌افزاید و در فصل‌بندی کتاب به نویسنده کمک خواهد کرد.

هر حادثه‌ای تاریخ نیست

طاهری مقدم افزود: باید توجه کنیم که هر برگه‌ای سند نیست و هر حادثه‌ای که پیامد نداشته باشد، تاریخ به حساب نمی‌آید لذا مورخ باید دست به گزینش زده و از بین داده‌های تاریخی، حوادثی را انتخاب کند و این‌جاست که تاریخ‌نگری می‌تواند بر تاریخ‌نگاری اثر بگذارد و خوب است که نویسنده در این شرایط تا آن‌جا که می‌تواند حب و بغض و نظر شخصی خود را نسبت به وقایعی که روایت می‌کند کنار بگذارد.

وی با انتقاد از شیوه عمل مورخان اجیر، تأکید کرد: نباید منافع شخصی و گروهی را در کار تاریخ نویسی دخالت داد. مورخ می‌خواهد یک مجهل را به یک معلوم تبدیل کند نه این‌که با یک ذهنیت از پیش تعیین شده و معلوم سراغ تاریخ برود.

استادیار دانشگاه در رشته تاریخ اعلام کرد: اگر با ذهنیت شکل گرفته در مورد یک تاریخ، اثری بنویسیم، هر چه آن ذهنیت پررنگ‌تر باشد اثر ما به‌دردنخورتر بوده و مخاطبان کمتری خواهد داشت.