کردپرس: طی ماه های اخیر دامنه تحرکات و عملیات نظامی ارتش ترکیه در خاک اقلیم کردستان علیه مواضع حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) گسترش چشمگیری داشته است و این نزاع داخلی ترکیه بیش از آن که در خاک این کشور باشد به شمال عراق انتقال یافته است و اربیل و بغداد را به انحا مختلف درگیر این مسئله کرده است.
در این میان، روابط و مناسبات گسترده و عمیق اقلیم کردستان با دولت ترکیه و همزمان تنش و نزاع با پ.ک.ک از یک سو و از سوی دیگر، سکوت معنادار بغداد در قبال نقض حاکمیت ملی عراق از سوی آنکارا بر پیچیدگی ابعاد این ماجرا افزوده است.
خبرگزاری کردپرس برای تحلیل ابعاد موضوع به سراغ دکتر مثنی امین عضو کمیسیون روابط خارجی مجلس نمایندگان عراق رفت و در مصاحبه ای که در ادامه می خوانید به بررسی عملیات ارتش ترکیه در خاک اقلیم کردستان، ابعاد این عملیات، موضع اربیل و بغداد و احتمال توافق با ترکیه بر سر این موضوع، آینده درگیری های میان طرفین در خاک اقلیم و اقداماتی که مجلس عراق برای پایان دادن به وضعیت موجود انجام داده است، پرداخت.
کردپرس: ارتش ترکیه به بهانه حضور نیروهای حزب کارگران کردستان از ماه مارس 2018 در عمق خاک اقلیم کردستان عراق عملیات گسترده ای را آغاز و طی این چند ماه با عملیات های چنگال 1 و 2 به حملات شدت بخشیده و به صورت مداوم اقدام به بمباران مناطق مرزی اقلیم کرده است، ارزیابی شما از وضعیت موجود و موضع دولت مرکزی عراق در قبال نقض حاکمیت ملی این کشور از سوی یک کشور خارجی، چیست؟
مثنی امین: عملیات نظامی ترکیه در خاک اقلیم کردستان، فارغ از روابط میان بغداد و آنکارا نقض حاکمیت ملی عراق است. موضع بغداد در این موضوع بسیار ضعیف است، این کشور قادر به حفاظت از مرزها و حاکمیت خود نیست. هم اکنون عراق با مشکلات و گرفتاری بسیاری دست و پنجه نرم می کند و همین موضوع هم عاملی شده است که آن‌گونه که انتظار می رود نمی تواند از حاکمیت خود دفاع کند و به این موضوع بپردازد و از شهروندان خود محافظت نماید تا در جریان میان ارتش ترکیه و حزب کارگران کردستان قربانی جنگ نشوند.
کردپرس: پیش تر توافق های امنیتی و نظامی میان حکومت بعث عراق و دولت وقت ترکیه وجود داشته است که بر اساس آن ترکیه مجوز ورود به خاک شمال عراق برای مقابله با پ.ک.ک را دریافت کرده بود، هم اکنون نیز گزارش ها حاکی از وجود توافق پنهانی میان بغداد و آنکارا برای انجام این عملیات ها است. آیا ترکیه بر اساس توافق های پیشین می تواند به عملیات های نظامی خود در خاک عراق وجهه قانونی بدهد و از سوی دیگر چقدر احتمال دارد که با حاکمیت کنونی عراق در مقطع کنونی چنین توافق انجام داده باشد؟
مثنی امین: بر اساس پیگیری هایی که در این باره داشته ام دولت عراق وجود هر گونه توافق با دولت ترکیه برای انجام دادن عملیات نظامی این کشور در خاک عراق را تکذیب و تأکید کرده که چنین توافقی در گذشته هم وجود نداشته است. احتمال وجود توافق شفاهی وجود دارد، توافق های سیاسی و امنیتی که به صورت نوشتاری ثبت نشده است و به عنوان توافق رسمی میان عراق و ترکیه موجود نیست و مشروعیت قانونی ندارد. بدون شک با توجه به تحرکات نظامی گسترده ای که ترکیه در مرزها و خاک اقلیم کردستان به عنوان بخشی از عراق انجام می دهد احتمال وجود نوعی از تفاهم یا توافق اعلام نشده میان دو دولت وجود دارد. بسیاری اوقات دولت ترکیه بدون اعتنا به تمامی حقوق بین المللی و حاکمیت عراق و علیرغم نبود هیچ توافقی اقدام به عبور از مرز و انجام عملیات نظامی در خاک اقلیم کردستان علیه دشمنانش کرده است و این را حق مشروع خود دانسته که در خاک ما دست به چنین اقداماتی بزند.
کردپرس: در این میان انتقادهایی هم از سکوت دولت اقلیم کردستان در مقابل تجاوزهای ترکیه وجود دارد، با توجه به روابط تنگاتنگ و گسترده میان اقلیم کردستان و ترکیه، ارزیابی شما از مواضع اربیل در مقابل آنکارا را چگونه ارزیابی می کنید؟
مثنی امین: ما با هر یک از دولت اقلیم کردستان و همچنین حزب کارگران کردستان دارای مشکل هستیم. لازم است پ.ک.ک به حاکمیت عراق و اقلیم کردستان احترام بگذارد. قانون اساسی عراق بر این تصریح دارد که هر گونه اقدام خصمانه ای علیه کشورهای همسایه از خاک عراق خلاف قانون و غیرقابل قبول است، به دلیل این که پ.ک.ک به صورت یک‌جانبه سیاست ها و رویکرد خود را تحمیل می کند و فقط منافع خود را در نظر می گیرند، اقلیم کردستان در شرایط بغرنجی قرار گرفته است و قادر به تعاملی متوازن با هر دو طرف درگیری نیست. همه طرف ها باید به این امر توجه کنند که باید منافع همگی به انحای دیگر و با در پیش گرفتن سیاست دیگری به جز گزینه جنگ و اعمال خشونت تأمین شوند.
در موضوع حفظ حاکمیت و دفاع در مقابل تجاوز زمینی و هوایی به عراق قبل از همه مسئولیت متوجه دولت مرکزی عراق می باشد، پس از آن که دولت فدرالی از انجام این مسئولیت ناکام بود مسئولیت متوجه دولت اقلیم کردستان است. با توجه به واقعیات موجود و روابط بسیار عمیق و گسترده اقلیم کردستان با دولت ترکیه، نمی توان انتظار واکنش تند اربیل در مقابل آنکارا را داشت.
روابط اقلیم کردستان با ترکیه به دهه نود سده پیشین و تولد حاکمیت سیاسی در اقلیم کردستان باز می گردد و همچنین نقش ترکیه به عنوان دروازه‌ای به جامعه جهانی برای کردها در عراق و کمک هایی که از جامعه جهانی طریق خاک این کشور برای کردها ارسال می شد و حتی باز شدن درهای دیپلماسی اقلیم کردستان به جهان از طریق ترکیه بوده است.
تصور کنید که ترکیه درهای خود را به روی اقلیم کردستان ببندد و اقدام به بستن مرزهای زمینی و آسمانی کند و اقلیم را از لحاظ سیاسی و دیپلماتیک بایکوت کند همان چیزی که طی چند سال اخیر تجربه آن را داشتیم، ضربه بزرگ و مهلکی به اقلیم کردستان و مردم کردستان خواهد بود و اقلیم و ساکنان آن قادر به تحمل تبعات چنین چیزی نخواهند بود.
تأکید دارم که در این موضوع باید اقلیم کردستان تلاش کند با درک شرایط موجود با حفظ توازن در روابط با طرفین درگیری که ترکیه و پ.ک.ک هستند، با لحاظ کردن منافع مردم، اقلیم را از آتش جنگ دور نگه دارد و اجازه ندهد که اقلیم کردستان تبدیل به میدان نبرد نظامی میان پ.ک.ک و دولت ترکیه تبدیل شود. هر دو طرف نیز باید به حاکمیت عراق و اقلیم کردستان احترام بگذارند و آن را نقض نکنند.
کردپرس: با توجه به تحلیلی که ارائه دادید و با در نظر گرفتن اظهارات مقامات ترکیه و در رأس آن ها رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور که بر ایجاد منطقه ای امن در خاک اقلیم کردستان و پایان دادن به تهدیدات پ.ک.ک برای همیشه تأکید دارند، آینده درگیری های میان طرفین در خاک اقلیم را چگونه می بینید؟
مثنی امین: پیش‌بینی آینده ترسناک و خطرناکی را دارم. به صورت روزانه شهروندان غیر نظامی در اقلیم کردستان هدف حملات قرار می گیرند و قربانی جنگی می شوند که در هیچ یک از جبهه‌های آن حضور ندارند. روزانه شهروندان کشته و تاکنون صدها تن مجروح شده اند. دام های ساکنان منطقه به صورت روزانه در اثر حملات طرفین تلف می شوند و با‌غ ها و مراتع نیز به زمین سوخته تبدیل می شوند. این تصویری است که مشاهده می کنیم. نزاعی که موجب شده است صدها روستا خالی از سکنه شوند و منطقه تبدیل به منطقه ای نظامی تبدیل شده است. از سوی دیگر پ.ک.ک هم شمار بسیار زیادی از روستاها و مناطق مرزی را به کنترل خود درآورده است و محدودیت های بسیاری برای تردد ساکنان منطقه اعمال کرده اند و این نیز شرایط زندگی را برای مردم این منطقه بسیار دشوارتر کرده است. اقدامات هر دو طرف مورد انتقاد شدید و همچنین سؤال برانگیز است و لازم است در کمترین زمان ممکن به این وضعیت پایان داد.
جنگ میان ترکیه و پ.ک.ک جنبه های خطرناکی به خود گرفته است و لازم است به آن پایان داد و روند صلح و گفتگوهای سیاسی در ترکیه آغاز شوند و سلاح ها کنار گذاشته شوند و پیگیری حقوق کردها در ترکیه از راه های سیاسی و مبارزات مسالمت آمیز باشد، زیرا تداوم جنگ کنونی و مبارزات مسلحانه موجب ایجاد مشکلات جدی و خطرناک برای این مناطق شده است و تهدیدی جدی برای آینده می باشد. بدون شک پ.ک.ک از طریق مبازره مسلحانه قادر به شکست دادن حکومت ترکیه نیست و این چیزی است که ده ها سال است به اثبات رسیده است. ما شاهد مبارزات مسلحانه طی ده ها سال گذشته بوده ایم و نتیجه ای حاصل نشده است. عصر مبارزات مسلحانه به پایان رسیده است و فعالیت های پ.ک.ک به بار سنگینی بر دوش اقلیم کردستان و ساکنان آن تبدیل شده است، مبارزاتی که در آن خون مردم غیرنظامی ریخته می شود و آن ها قربانی هستند.
کردپرس: مجلس نمایندگان عراق و در این میان نمایندگان کرد برای پایان دادن به درگیری های ارتش ترکیه و پ.ک.ک در خاک عراق دست به چه اقداماتی زده اید؟
مثنی امین: به عنوان مجلس نمایندگان عراق تلاش همیشگی ما بر نقش آفرینی دولت عراق به عنوان میانجی میان دولت ترکیه و پ.ک.ک بوده است تا بغداد بتواند نقشی در کاهش تنش ها و پایان دادن به درگیری های مسلحانه و گفتگو میان طرفین و آغاز روند صلح در این کشور ایفا نماید و بر این عقیده ایم که تنها راه حل برای پایان دادن به این خشونت ها آغاز مذاکرات صلح است. مجلس عراق به صورت مداوم نقض حاکمیت عراق از سوی ترکیه را محکوم کرده است و همچنین از دولت و وزارت های دفاع و خارجه عراق درخواست کرده ایم که موضعی جدی در مقابل تجاوزهای ترکیه داشته باشند و راهکاری برای حفاظت از شهروندان اقلیم کردستان و پایان دادن به خشونت ها میان پ.ک.ک و ترکیه بیابند.
مصاحبه: حسن صالحی – سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس
نظر شما