با آغاز حملات گسترده جنگنده های روسیه – سوریه به مواضع گروه های مخالف دولت مرکزی سوریه به خصوص گروه تروریستی هیئت تحریر الشام و پیشروی نیروهای ارتش سوریه از جنوب ادلب به مرکز این شهر استراتژیک، ترکیه را واداشت تا سراسیمه هیئتی را به مسکو اعزام کرده و مذاکرات فشرده ای را در روسیه ترتیب دهد. سفری که در رسانه های ترکیه و روسیه به جزئیات آن پرداخته نشده ولی نتایج ملموس بسیار مهمی را به همراه داشت.

چنین به نظر می رسد، مذاکرات گسترده هیئت ترکیه به ریاست صدات اونال، معاون وزیر امور خارجه ترکیه در تاریخ 23 دسامبر 2019 میلادی با طرف های روس موثر واقع شده و تا این لحظه از تاریخ 23 دسامبر حملات هوایی به شهر ادلب از سوی نیروهای ارتش سوریه – روسیه متوقف شده است. موضوعی که تلاش خواهیم کرد تا در این یادداشت به ارزیابی آن پرداخته و درصدد پاسخگویی به آن باشیم این است: "چه اتفاقی در 23 دسامبر 2019 میلادی در مسکو میان هیئت های روس و ترک افتاده و بر سر ادلب چه معامله ای صور گرفته است؟"

برای پاسخگویی به این سوال باید به تحولات اخیر منطقه ای و برخی اخبار منتشر شده از جناح های مختلف دقت کرد. همزمان با سفر هیئت ترکیه به مسکو و دیدار با مقامات روسیه، ارتش دموکراتیک سوریه و جناج کردهای سوریه از انتقال آرام شبه نظامیان و خانواده های آنان از ادلب توسط ترکیه به مناطق کردستان سوریه که تحت کنترل ارتش ترکیه می باشند، از جمله گری سپی و سرکانی در شرق فرات ابراز نگرانی کرده و مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه از انتقال شبه نظامیان هیئت تحریر الشام به مناطق عفرین و کردستان سوریه خبر داد. یکی از مهمترین اتفاقات تحول سازی که می تواند پرده از جزئیات سفر هیئت ترکی به مسکو بردارد همین موضوع انتقال شبه نظامیان تحت الحمایه ترکیه از ادلب به کردستان سوریه است. با توجه به توقف ناگهانی حملات گسترده ای که تا چند روز قبل از سوی ارتش روسیه و سوریه به ادلب شاهد بودیم، چنین به نظر می رسد که مسکو و آنکارا در خصوص ادلب به توافق رسیده باشند. تحولات چند روز اخیر در ادلب به نوعی است که چنین به نظر می رسد، خروج شبه نظامیان از بخش های جنوبی ادلب و استقرار نیروهای ارتش سوریه در بخش های جنوبی این شهر استراتژیک می تواند موضوعی باشد که روس ها و ترک ها در 23 دسامبر پیرامون آن به توافق رسیده اند. اگرچه برخی از اخبار منتشر شده ناشی از نافرمانی گروهک های حاضر در ادلب از ترکیه و سرپیچی از دستور عقب نشینی از ادلب حکایت دارد ولی بخش عمده ای از این گروهک ها تحت فرمان ترکیه بوده و در صورت دستور خروج از ادلب توسط ترکیه بخش بزرگی از این نیروها خارج خواهند شد.

این که ترکیه در خصوص خروج گروهک های تحت الحمایه خود از ادلب چه چیزی به دست آورده است موضوع مهم دیگری است که می تواند در پاسخگویی به سوالی که مطرح شده است کمک زیادی بکند. تحولات اخیر در منطقه به خصوص دریای مدیترانه شرقی به نوعی رقم خورده است که ترکیه بیش از هر زمان دیگری خود را در این منطقه منزوی احساس کرده و به دنبال ایجاد ائتلاف های جدید در برابر ائتلاف مثلث مصر – اسرائیل – یونان با حمایت های غرب و آمریکا است. با نگاه به اولویت های سیاست خارجی ترکیه در دو ماه اخیر به شدت شاهد تغییر در سیاست های این کشور از شمال سوریه به شرق مدیترانه و لیبی هستیم و چنین به نظر می رسد که ترکیه برای به دست آوردن متحد جدید در مدیترانه شرقی بر سر ادلب با مسکو معامله کرده باشد. ترکیه چهار روز دیگر در پارلمان ترکیه طرحی را مطرح خواهد کرد که در صورت تصویب طرح – که به احتمال بسیار زیادی نیز تصویب خواهد شد – دولت اختیار اعزام نیروی نظامی خود به کشور لیبی به مدت یک سال بدون مراجعه به پارلمان ترکیه را به دست خواهد آورد. طرح جنجالی که به نوعی واکنش های بین المللی زیادی را در پی داشته و با شدت بیشتری نیز در پی خواهد داشت. ترکیه از آنجایی که نسبت به مواضع غرب و آمریکا در برابر چنین طرحی مطمئن است تمام تمرکز خود را بر روی مسکو معطوف کرده است و عدم صدور واکنشی تند به چنین طرح تحریک آمیز توسط مسکو برای آنکارا یک دستاورد به حساب خواهد آمد. بنابراین، سفر هیئت ترکیه به مسکو و در پی آن توقف حملات هوایی به ادلب از سوی نیروهای هوایی ارتش روسیه – سوریه و انتشار اخبار مبنی بر انتقال شبه نظامیان از ادلب به کردستان سوریه تماماً تحولاتی است که چنین به نظر می رسد، در یک طیف مشترک و با معامله جدید روس ها و ترک ها در جریان است. به خصوص این که ترکیه تقویم زمانبندی طرح اعزام نیروی نظامی به لیبی در پارلمان را پس از این سفر از 7 – 8 ژانویه به 2 ژانویه 2020 میلادی تغییر داده و هر چه زودتر به دنبال ایفای نقش در موازنه هایی است که در مدیترانه شرقی و لیبی در حال شکل گیری می باشد.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه