به گزارش خبرنگار کردپرس، میش مرغ (چیرگ، در زبان کردی)، بزرگترین پرنده پروازی در ایران به شمار می رود که از کل جمعیت آن در کشور تنها ۳۵ تا ۴۰ فرد در زیستگاه های بوکان در آذربایجان غربی، به نام دشت «سووتاو» تخمین زده می شود.

زیستگاه این گونه جانوری به شدت تحت‌تاثیر فعالیت‌های کشاورزی، چرای دام و تغییرات کاربری اراضی است. زیرا این پرنده لانه خود را روی زمین درست می کند و متاسفانه زمان جوجه‌آوری آنها با برداشت محصول در مزارع همزمان می‌شود؛ از این رو در بسیاری از موارد لانه‌هایشان زیر تیغ کمباین‌ها تخریب و جوجه هایشان تلف می‌شوند.

تلاش ها برای جلوگیری از غروب میش مرغ در قاره آسیا

در نبود برنامه علمی در راستای جلوگیری از انقراض این گونه ارزشمند، غروب این پرنده در یکی دو دهه آینده دور از انتظار نخواهد بود. لذا جهت حفظ این گونه نادر در حال انقراض اقدامات حفاظتی از دو سال پیش شروع شده و برنامه عمل حفاظت از میش مرغ در سطح آسیا هم با شرکت «رحیم عبدالکریمی» نماینده ایی از ایران برگزار شد.

پلان حفاظتی میش مرغ با شرکت محققانی از ١٠ کشور آسیایی و با مدیریت اتحادیه بوستارد اورآسیا و همچنین دفتر تخصصی بوستارد IUCN شروع شد که ادامه کنفرانس اولان باتار مغولستان در سال ۲۰۱۷ بود که در آن اطلاعات جامعی از وضعیت این گونه در سطح آسیا جمع آوری و به بحث گذاشته شده بود و هدف کلی همه این نشست ها در سطح قاره ایی، بروز رسانی جمعیت میش مرغ در آسیا، بررسی تهدیدات و ارائه پلانهای عملی جهت حمایت و حفاظت از این پرنده، به منظور جلوگیری از انقراض آن بود.

«میش مرغ» نماد زیست محیطی آذربایجان غربی شد

با توجه به وضعیت نگران کننده این گونه نادر در ایران، میش مرغ به نماد زیست محیطی استان آذربایجان غربی تبدیل شد. در سال ۹۶ هم مطالعاتی تحت عنوان برنامه حفاظت میش مرغ در ایران تدوین و به اداره کل حفاظت محیط زیست استان ابلاغ شد.

در همین راستا؛ تابستان سال گذشته اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی جهت حفاظت و صیانت از گونه در خطر انقراض "میش‌مرغ"، ۲۰ هکتار از زمین‌هایی کشاورزی واقع شده در زیستگاه این پرنده در روستای "حمامیان" بوکان را با ۱۸ میلیارد ریال اعتبار خریداری کرد.

برای نخستین بار بود که در بوکان سند مالکیت این ۲۰ هکتار از هسته مرکزی این پناهگاه حیات وحش برای پرنده نادر میش مرغ خریداری و به تملک اداره حفاظت محیط زیست درآمد بود. همچنین کار تعمیر و تجهیز پاسگاه محیط‌بانی دشت "سوتاو حمامیان" بوکان نیز با اعتباری بالغ بر یک میلیارد ریال شروع شد.

اردیبهشت ماه سال جاری هم مدیر پروژه حفاظت مشارکتی از میش‌مرغ در دشت سوتاو بوکان از آغاز برنامه مدیریت سگ‌های بلاصاحب در زیستگاه گونه‌ در معرض انقراض میش‌مرغ خبر داد و گفت: «سگ‌های بلاصاحب یکی از تهدیدات میش‌مرغ خصوصا در فصل زادآوری این گونه محسوب می‌شوند، لذا با همکاری اداره حفاظت محیط زیست، شهرداری و فعالان محیط زیست شهرستان بوکان برنامه‌ای برای زنده‌گیری و انتقال سگ‌های بلاصاحب در حاشیه پناهگاه حیات‌وحش حمامیان و دشت سوتاو آغاز شد».

با توافقی که صورت گرفت، مقرر شد تا سگ‌های حاشیه زیستگاه میش‌مرغ جمع‌آوری و پس از انتقال به مرکز نگهداری سگ‌های بلاصاحب، عقیم‌سازی و انجام اقدامات دامپزشکی در آنجا نگهداری شوند تا با آغاز فصل زادآوری گونه نادر میش مرغ، جوجه ها حفاظت شوند.

خرداد ماه نیز همزمان با فصل درو گندم در بوکان، اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان وارد عمل شد و محصول ۳۸ هکتار از مزارع گندم واقع در اراضی پناهگاه حیات وحش "دشت سوتاو حمامیان" این شهرستان برای حفاظت از جوجه میش مرغ ها را خریداری کرد تا کار برداشت محصول در این اراضی برای حفاظت از جوجه میش مرغ هایی که در این منطقه زندگی می کنند، انجام نشود.

صمت آذربایجان غربی تنها به فکر صدور مجوز معدن!

حالا علیرغم همه اقدامات انجام شده؛ اداره کل صنعت، معدن، تجارت آذربایجان غربی آمده و بخشی از تنها زیستگاه باقی مانده این پرنده نادر در حال انقراض را که در سطح قاره آسیا جهت حفظ و نگهداری آن پلان های بین المللی طراحی می شود، را به یک معدنکار داده‌ تا شن و ماسه استخراج کند!!!

یعنی تنها جمعیت باقی مانده گونه میش‌مرغ در معرض نابودی ایران را صمت آذربایجان غربی برای برداشت مشتی خاک در دشت "سووتاو بوکان" می خواهد از بین ببرد.

صدور مجوز معدن در مناطق چهار گانه محیط زیست ممکن نیست

صدور این مجوز شاید به پشتوانه اصلاح قانون معادن که سال ١٣٩٠ در مجلس شورای اسلامی صورت گرفت، انجام شده است. قانونی که تمام اختیارات را در این زمینه از سازمان محیط زیست سلب و براساس آن، اگر یکبار مجوز فعالیت یک معدن داده شود دیگر فرد حقیقی یا حقوقی دارنده مجوز می‌تواند به هر نحوی که بخواهد کار اکتشاف و استخراج را انجام دهد زیرا حق نظارت را از سازمان محیط زیست گرفته است.

اداره کل صمت آذربایجان غربی هم به پشتوانه مجوزی مشروط در سال ٨٧ از سازمان محیط زیست کشور مجوز فعالیت معدنی را در تنها زیستگاه باقی مانده میش مرغ ایران، در بوکان را به راحتی آب خوردن صادر کرده است.

اما گویا اداره کل صمت استان، فراموش کرده هرچند قانون اصلاحی معادن در سال ۹۰، شرایط بسیار بدی را برای حفاظت از محیط زیست ایجاد و همه ضوابط و مقررات، دخالت محیط زیست در فعالیت‌های معدنی را به شدت محدود کرده اما مناطق چهارگانه محیط زیست شامل؛ «پارک ملی»، «منطقه حفاظت شده»، «اثر طبیعی ملی» و «پناهگاه حیات وحش»، صدور مجوز فعالیت ممنوع و مشروط به اجازه سازمان محیط زیست است.

بنابراین پس از صدور مجوز فعالیت معدن توسط صمت آذربایجان غربی در پناهگاه حیات وحش دشت سووتاو و زیستگاه گونه نادر میش مرغ، بلافاصله اداره حفاظت محیط زیست بوکان به قضیه ورود کرد و مانع ادامه فعالیت این واحد معدنی شد.

فعالیت معدن در زیستگاه میش مرغ در بوکان به موقع متوقف شد

رئیس محیط زیست شهرستان بوکان در این خصوص به خبرنگار کردپرس می گوید: این منطقه جز مناطق چهارگانه حفاظت شده و زیستگاه گونه در حال انقراض میش مرغ محسوب می شود. بر اساس اعلام قانونی این منطقه در سال ۸۹ به منطقه شکار ممنوع و در سال ۹۰ به منطقه حفاظت شده ارتقا یافته است. لذا هر گونه فعالیت ساخت و ساز، بهره برداری و تصرف در این منطقه ممنوع و منوط به اجازه سازمان محیط زیست کشور خواهد بود.

آوات بازیار ادامه می دهد: معدن مذکور در منطقه دشت "سووتاو حمامیان" بوکان در سال ۸۷ و قبل از آنکه این منطقه در محدوده پناهگاه حیات وحش قرار بگیرید، مجوزی مشروط از سازمان محیط زیست کشور جهت فعالیت معدنی دریافت کرده بود اما در یک دهه اخیر این معدن فعال نبوده تا اینکه اخیراً اداره کل صنعت و معدن استان مجوز بهره‌برداری از آن را بدون استعلام از اداره محیط زیست به شخص دیگری واگذار کرده و فرد معدن کار نیز در چند روز اخیر اقدام به راه سازی در مسیر معدن کرده بود.

رییس محیط زیست بوکان می گوید: در حال حاضر اداره کل صنعت و معدن استان با استناد به نامه سال ۱۳۸۷ نسبت به واگذاری معدن مجوز بهره برداری صادر کرده، در حالی که بیش از یک دهه از آن زمان گذشته است و علیرغم قرار گرفتن این منطقه در مناطق چهارگانه محیط زیستی، استعلام از سازمان محیط زیست در این خصوص از سوی اداره کل صمت استان انجام نگرفته است.

او با اشاره به صدور دستور توقف فعالیت این واحد معدنی اضافه می کند: اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی صراحتاً مخالفت خود را با اقدام اداره کل صمت در خصوص فعالیت این واحد معدنی در منطقه حفاظت شده و زیستگاه میش مرغ اعلام و دستور توقف فعالیت این معدن را صادر کرده است تا پرونده در مراجع قضایی بررسی شود.

محیط زیست برای میش مرغ هزینه کرده/ صدور مجوز معدن ممکن نیست

بازیار با بیان اینکه در سال‌های اخیر محیط زیست در این منطقه جهت حفاظت از گونه در حال انقراض میش‌مرغ اعتبارات زیادی هزینه کرده است، تاکید می کند: سال گذشته برای خرید محصول گندم کشاورزان در اراضی دشت سووتار، پنج میلیارد ریال پرداخت شد. هزینه لازم برای خرید محصول این اراضی از ردیف بودجه اختصاص یافته به احیای جمعیت میش مرغ که از سوی سازمان حفاظت محیط زیست و با تلاش و پیگیری های مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی تامین اعتبار شده تامین شده است.

او اضافه می کند: میش مرغ ها پس از انتخاب جفت در فصل بهار، اواسط اردیبهشت ماه شروع به تخمگذاری می کنند که تقریبا چهار هفته زمان برای تفریخ تخم ها و بعد از آن برای اینکه جوجه های میش مرغ بتوانند پرواز کنند نیز حدود ۲ ماه زمان لازم است

رییس محیط زیست بوکان می گوید: این اداره همچنین در منطقه مذکور با هزینه ٢ میلیارد تومان یک قطعه زمین را را خریداری تا این گونه نادر از خطر انقراض نجات پیدا کند. در این وضعیت نباید امکان اجازه فعالیت به یک معدن داده شود.

به گزارش کردپرس، عملکرد اداره کل صمت آذربایجان غربی در سال های اخیر به بهانه اکتشاف و بهره داری از معادن، منجر به خسارت فراوانی به عرصه های منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی شده است. حال در بوکان صمت آذربایجان غربی به جان تنها زیستگاه میش مرغ ایران افتاده و تمامی هم و غم خود را صرف واگذاری معادن با چشمان بسته می کند.

گزارش/ تانیا شعفی