در لهجه روشن اين بزرگ استاد ادبيات عرب، کُرد، کُردی و کُردستان موج می‌زند. گونه‌اش سرخی سيبستان‌های کُردستان و چشمانش زُلالی چشمه‌های زادگاهش «درگاه سليمان» سقز را میماند. او مثل همه مردم ديارش خوش‌خو، مهربان و لبخند بر لب است. فرزند «ملا احمد» و «جيران» متولد 1317 خورشيدی است. جذبه و صميمت کلامش تو را تا بلندی های «شاهو» بالا می‌برد و برکه زلال انديشه‌اش، زُلالی و زيبایی «زريوار» را می ماند.
پروفسور محمد فاضلي مردی که با دوري 50 ساله‌اش از کُردستان، هنوز هم هر روز دريچه‌ها دلش را به سمت خانه پدری‌اش ـ کردستان ـ می‌گشايد. کمتر تدريسی است که او براي فهماندن دقيق و عميق مطالب به دانشجويانش، مثلی، تصويری يا واژه‌ای از کُردی و نامی از کُردستان نياورد. اين استاد فرزانه چه در مرور اشعار «متنبی» و بررسي «ادبيات عرب عصر جاهلی» و يا تدريس معانی و بيان، صحيفه دلش را که ورق می زند، با واژه‌های کُردی معادل فارسی و عربی، گويی دلت را از جاده‌های تنگ و باريک کردستان، عبور می دهد و تو را به تماشای بالابلندی قله‌ها و گل‌های کردستان، شورانگيزی دف و هلهله عارفانه شوريدگان هم‌نفس با «پيرشاليار» می‌برد. تا کُرد و روستايی نباشی نمی‌دانی کلام اين کُرد عربيدان چه حلاوتی دارد.
پروفسور محمد فاضلی را بايد يکی از سرآمدترين استادان ادبيات عرب دانست. او با ذهن خلاق، پويا و ژرف‌نگرش، يک شگفتی است. او تحصيلات ابتدايی و مقدماتی را تحت تعاليم پدر وارسته‌اش در زادگاهش «درگاه سليمان» سپری کرده که در مکتب پرمهر پدر، دروس و علوم رايج در حوزه‌های علميه را فراگرفته است، سپس با اذن پدر، راهی حوزه علميه شده است و علاوه بر فراگيری علوم بلاغی، کلام، فقه و اصول، صرف و نحو، با روی‌آوری به آموزش تفسير، ادبيات، مسائل فقهی و تاريخ اسلام تحصيلاتش را کامل‌تر کرده است. پس از آن با علاقه وافری که به علوم درهم تنيده دانشگاهی و حوزوی داشته، پس از پايان تحصيلات حوزوی، مدتی در آموزش و پرورش سقز به تدريس پرداخته است. ايشان در سال 1340 تحصيل در رشته الهيات دانشگاه تهران را شروع کرد. او به علت تنگناهای مالی و معيشتی، همزمان در آزمون تربيت‌معلم يک ساله شرکت کرد و پس از استخدام، در کنار تدريس معلمی در تهران، به تحصيل در رشته الهيات نيز ادامه داد.
خودش در اين مورد آورده است: «در سال 1345با احراز رتبه اول به اخذ ليسانس و مدال فرهنگی نايل گرديدم و به تدريج تا سال 1351 موفق به گرفتن فوق ليسانس و دکترا در رشته‌ی زبان و ادبيات عرب شدم.»
استاد فاضلی از محضر اساتيدی چون شادروان عبدالحميد بديع‌الزمانی، شادروان دکتر اميرحسين يزدگردی و دکتر ابوالقاسم گرجی بهره فراوان برده است و استاد بديع‌الزمانی استاد راهنمای ايشان در دوره ارشد و دکتری بوده است.
پروفسور فاضلی در سال 1350 در آزمون جذب هيأت علمی برای دانشگاه مشهد پذيرفته شد و در تيرماه اين سال، در رشته زبان و ادبيات عرب دانشکده الهيات دانشگاه مشهد شروع به تدريس کرد و همزمان به همراه همسر، فرزند و پدر و مادر ساکن مشهد شد.
دکتر فاضلی علاوه بر تدريس دوره‌های مختلف دانشگاه فردوسی و دانشگاه آزاد مشهد، با دانشگاه تربيت‌مدرس، علامه و الزهرای تهران به صورت استاد پروازی در مقطع دکترا و کارشناسي ارشد زبان و ادبيات عرب و فارسي همکاری داشته است و در طول اين نيم قرن، مسؤليتی را جز مديريت گروه و تدريس نپذيرفت.
پروفسور فاضلی قريب نيم قرن است که در مشهد به تدريس اشتغال دارد. او سرمايه بزرگی است که هر چند به اقتضای شرايط کاری، مهمان خراسان شده است ولي امروز عزيز مردم اين خطه است. کمتر کسی است که عربی‌خوان باشد و از محضر اين استاد وارسته و شايسته حظ و بهره‌ای نبرده باشد. صدها دانشجو از نقاط مختلف کشور دانشجوی ايشان بوده‌اند و ظلم بزرگی است که اگر احساس کنيم او فقط بر گردن خراسانی‌ها حق بزرگی دارد.
کاش در اين ساليان، مراسمي براي تجليل از او و نيم قرن مجاهدت‌های علمی اين استاد ممتاز صورت می‌گرفت. استاد فاضلی بيش از 7 کتاب و 70 مقاله تأليف کرده است و ويراستاری علمی ــ ادبی چندين اثر را بر عهده داشته‌اند. پروفسور فاضلی به‌راستی استادی ملّا و ماموستايي صادق است که با افکار بلند علمی‌اش، بين کردستان و خراسان پل زده است. او سفير بزرگ فرهنگی کردستان در خراسان است. ايمان، اخلاص، آگاهی، فروتنی، دانش، منش و بينش او براي همه ما، به‌ويژه برای ما کُردهای خراسان مايه مباهات است.
او خداخوان خلوت گزيده‌ای است که نمازش را سر وقت می‌خواند. گاه با دوستان خارج از زمان کلاس و تدريس، براي رفع ابهام درسی، سراغش را که می‌گرفتيم؛ وقتی بدون هماهنگی قبلي، وارد اتاق کارش میشديم، او را در گوشه‌ای از اتاق در حال اقامه نماز مي‌ديديم. شکوه نمازِ در خلوت و بي‌ريايی اين استاد وارسته، زيباترين جلوه‌ای بود که ديده‌ام. بسيار دوست داشتم چون آن اهالی روستای بوکان که زمانی به اين ماموستا به عنوان پيشنماز اقتدا می‌کردند، نمازم را به امامت او اقامه کنم. اخلاص و صداقت اين دست‌پرورده مکتب بزرگ روحانی کُرد خطه کردستان ملا احمد فاضلي و رشد يافته در دامان پارسازن کُرد، برای همه ما درس‌آموز است.
استاد فاضلی فردی نکته‌بين و به تمام معنا فاضل است. محال است مقاله دانشجويانش را سطر به سطر نخواند و نظر ندهد. کلاسش از ابتدا تا انتها با تدريس، بحث و پرسش می‌گذرد. دانشجو را وادار می‌کند که بخواند و بخواند. او علاوه بر ادبيات عرب، ادبيات فارسي را هم بهتر و بيش‌تر از بسياری از اساتيد تدريس می‌کند. او هر چند در زندگی ناملايمات و تنگناهای بسياری ديده است ولي صبر پرشکوهش، ستودنی است. درست مثل کوه بلند پربرفی که دلش لبريز حرف است. کاش می‌شد بيش از اين‌ها پای درس و مکتب اين ماموستای عزيز نشست و زيبايی زندگي، مهر و حلاوت زبان مادری را در چشمان روشن اين کهنسال برنادل مرور کرد، ولي افسوس که عبور ثانيه‌ها، فيض بردن از محضرشان را از انسان دريغ می‌کند. ما شاگردان همواره اين بزرگ عالم، در اين عهد بدعهدی و ناسپاسی‌ها، نام و حرمت اين استاد کردستانی را چون جان عزيز میداريم.
در پايان همنوا با شادروان استاد رضا افضلی ـ که از شاگردان استاد فاضلی بود ــ شعر تقديمي ايشان به استاد فاضلی را مرور می‌کنيم:
ای روزهای تاری مو، سرخی رو
ای سيبِ سرخِ آبدارِ تردِ خوشبو
زيبايی تو عاشقِ اين هستی‌ام كرد
هر جام دادی، تشنه‌تر بر مستي‌ام كرد
اميد می بارد چو باران در دل من
گل می كند ياسِ بهاران در دل من
نظر شما