شهرستان سردشت یکی از شهرهای جنوب استان آذربایجان غربی با جمعیتی قریب به ١٢٠ هزار نفر و دارای چهار شهر، سه بخش و 6 دهستان و 267 روستای دارای سکنه است. چیزی حدود 100 کیلومتری مرز زمینی با کشور همسایه عراق دارد. نزدیکترین شهری مرزی از لحاظ فاصله با اولین شهر اقلیم کردستان است. فاصله اولین روستا از ابتدای حوزه استحفاظی این شهرستان از مسیر پیرانشهرتا آخرین روستای مرزی حدود تقریبی 100کیلومتر است.

هرچند از نظر قدمت تاریخ شهرنشینی و تشکیل نهاد فرمانداری، سردشت سابقه دیرنه تری نسبت به بعضی از شهرهای همسایه دارد. امّا از لحاظ ساختار اداری در برخی از حوزه ها تا دهه های اخیر هم تابع و زیر مجموعه شهرهای دیگر بوده است. برای مثال هنوز با شهرستان پیرانشهر حوزه انتخابیه مشترک دارد و هنگام انتخابات به ویژه انتخابات مجلس پیرانشهر از لحاظ اداری حوزه تصمیم گیر اصلی در نظر گرفته می شود. درحوزه سازمان زمین، آب، ثبت اسناد و... می توان نمونه های دیگری هم برای تابعیت از شهرهای دیگر ذکر کرد.

آنچه اکنون طرح مسأله عنوان شده را ضروری و غیر قابل انکار می نماید، با توجه به اینکه وضعیت جغرافیای، جمعیتی، شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ویژه هرمنطقه ای می تواند آورده، پیامدها، فرصت و تهدیدهای خاصی برای آن شهر و منطقه داشته باشد. شاخص های جمعیتی، جغرافیای، تاریخی،سیاسی و فرهنگی اشاره شده در مقدمه هم برای شهرستان سردشت موقعیت خاصی ایجاد نموده است.

هرچند توسعه نیافتگی، محرومیت، پیامدها و آسیب های ناشی از این شرایط ممکن است مخرج مشترک وضعیت بسیاری از شهرهای نوار مرزی ایران باشد. امّا واقعیت آن است شاید کم تر شهری به وسعت مرزی، تعدادروستاهای دارای سکنه، موقعیت ویژه جغرافیایی، شرایط سیاسی و امنیتی، حوادث تاریخی، تحمیل آسیب های ناشی از جنگ هشت ساله و بمباران شیمیایی و... با ویژگی های شهرستان سردشت را در این کشور بتوان پیدا کرد.این موقعیت و شرایط خاص، جلوه ویژه ای را هم از این شهرستان ترسیم نموده است که شاید حتی مقایسه با موارد مشابه را هم سخت کرده باشد.

بنابراین وضعیت و واقعیت های موجود، مردم و مسئولان مرتبط را ممکن است به این نتیجه رسانده باشد که درمسیر و فرایند علاج چالش های فعلی، فاکتور تفکیک حوزه انتخابیه سردشت – پیرانشهر همچنین ایجاد و تشکیل یک شهرستان جدید در حوزه سردشت را به عنوان یکی از جدی ترین و اساسی ترین فاکتورهای پیش رو ببینند.

لازم به اشاره است در خلق وضع موجود علاوه برعوامل ذکر شده قبلی کم کاری و بی لطفی های برخی از تصمیم گیران و مدیران محلی، منطقه ای و حتّی ملی هم بی تأثیر نبوده است. به ویژه در دورانی که وضعیت اقتصادی و منابع تخصیص بودجه، شرایط بحرانی کنونی را نداشت امّا متأسفانه ناکارآمدیهای مدیریتی، عدم پیگیری ها به موقع، رانت ولابی گیری بالادستی ها درحوزه اختصاص بودجه و اعتبارات و...شرایط عدم توسعه یافتگی این منطقه را تشدید نمود.

بنابرآنچه گفته شد؛ شهرستان مرزی سردشت که با توجه به نابه سامانی های ناشی ازپیامدهای جنگ و موقعیت جغرافیای و فداکارهای این مردم در بزنگاههای تاریخی مستحق بذل توجه مضاعف و جهش تخصیص اعتبارات وخلق فرصت ها توسعه یافتگی بود، ولی نه تنها چنین جایگاه و فرصتی پیدا نکرده است بلکه روز به روز زخم محرومیتش بازترگشته است.

هرچند واکاوی گذشته و بازگویی زخم های دوران و مویه کردن بر چنین رنج آوری های شاید چندان کارساز و خوشایند نباشد، ولی یادآوری گذشته برای عبرت گیری آینده و جلوگیری از تکرارتاریخ غلط، ضروری است.البته اگر بخواهیم منصفانه هم سخن بگویم نباید تمام مدیریت ها و تصمیمات گذشته را با یک چوب باطل انگاشتن و ناکارامد توصیف نمودن برانیم، چراکه گاهی تلاشها وگام های درخورتقدیر هم انجام شده است امّا کفاف جبران عقب ماندگی ها و فراهم نمودن بسترتوسعه متعادل و متوازن نکرده است و نمی کند.

از سوی دیگر با وجود عوامل طبیعی دخیل درایجاد شرایط موجود که در مقدمه به آن ها اشاره گردید به طورانکار ناپذیر و با نگرش واقع بینانه باید اذعان نمود؛ تصمیم گیری، پیگیری و مدیریت منطقه ای با این میزان از وسعت جغرافیایی، این سطح و حجم از چالش ها، مشکلات و عقب ماندگی ها و مطالبات انباشته شده چند دهه ای درحد توان و رمق یک مدیر با هر میزان از توانمندی، تخصص و تجربه نیست. آن هم در شرایطی که سیستم بورکراسی شدید موجود، پیچیدگی ها و آسیب های خاص خودش را دارد و همچنین کمبود منابع اعتباری، تجهیزات و امکانات و تمرکزگرایی مفرط، درتفویض اختیارت هم روی دیگر سکه و مزید بر علّت است.

لذا با این توصیف ازموقعیت شهرستانی چون سردشت، یک نماینده مجلس با هر میزان از توانمندی، تلاش ودوندگی مضاعف، یک فرماندار حتی یک مدیر اجرایی تا چه حدّی می تواند فراتر ازکارهای روتین و اقدامات مُسکنی پیش برود وگام های جدی و زیر ساختی انجام دهد؟ وضعیت موجود را هم مدیریت کند، درپی بهبود و ارتقای شرایط فعلی باشد و حجم مطالبات انباشته شده را هم کاهش دهد؟ این به معنی توجیه کم کاری ها نیست چون پیش تر به آسیب های آن حوزه هم اشاره گردید.

به هرحال هرچند تفکیک صرف حوزه انتخابیه سردشت- پیرانشهر به عنوان یک مطالبه جدی مردمی در چندین سال گذشته نمی تواند از آن به عنوان یک داروی معجزه آسای حلّال مشکلات موجود نام برد، ولی می توان به عنوان یک عامل و فاکتور بسیار اساسی دخیل در بهبود شرایط کنونی و جلوگیری از گسترش پیامدهای ناشی از وام ماندگی ها اشاره نمود.

انتظار می رود نماینده محترم مجلس این حوزه انتخابیه با همراه نمودن سایر نمایندگان، مسئولان استانی و ملی هم درفراهم نمودن بستر پذیرش این واقعیت و ضرورت انکار ناپذیر تاریخی، لحظه ای درنگ را جایز نشمارند و تحقق این امر را به زمانی که تدابیر پیش روکارساز نباشند موکول نگرداند. البته نقش پیگیری های فعالان، صاحب نظران و همراهی و مطالبه گری مردم هم در این زمینه بی تأثیر نخواهد بود.

از سوی دیگر اکنون که زمزمه های مبنی برتشکیل شهرستان جدید تحت عنوان«میرآباد» شنیده می شود هر چند هیچ طرح و پروژه ای نمی تواند بدون پیامدها وکارکردهای منفی و مثبت باشد.امّا انتظار می رود با بررسی همه جوانب قضیه و تحلیل مصالح و منافع عمومی از جانب صاحب نظران و نهادهای مرتبط، بارعایت استانداردها و شاخص های لازم تصمیم گیری شود.

تجربه شهرستانهای دیگر با شرایط و موقعیت مشابه به عبارتی ناکامی ها و دستاوردهای مثبت ناشی ازاین تفکیک و تشکیل ها حتماً لحاظ گردد. به ویژه برای رفع دغدغه ها و نگرانی های مردم منطقه مبنی برتصویر ذهنی و تجربه عینی ناخوشایند داشتن از دیر به سرانجام رسیدن تثبیت ساختار اداری در شهرستان های جدیدالتأسیس و تحمیل آسیب های ناشی ازآن، اقدامات جدی و عملیاتی شده انجام گیرد.

در این رابطه صرف صدور بخشنامه ها، دستورالعمل وتأسیس های تابلوی کفایت نمی کند باید اولویت دهی ها را در نظرگرفت. تصمیم گیری ها و اقدامات نیز زیر ساختی و مبتنی برآینده پژوهی و آینده نگری باشند. درغیراینصورت تجربه نشان داده است، راه چاره های زودهنگام و مُسکن های موقتی شکافها را عمیق تر و رنج هارا مضاعف تر می گرداند.

ناگفته نماند لازم است که مردم این مناطق به ویژه شخصیت های تأثیرگذار به دوراز تعصبات احساسی و لحاظ منافع آنی و سلیقه ای و حتّی تحمل یک سری سختی های مقطعی هم تصمیم بگیرند. پس از بررسی دقیق و کارشناسانه با لحاظ مصالح و منافع کلان منطقه درصورت تشخیص موجه، مستدل و مفیددانستن آن، با پیشبرد قضیه همدلی و همراهی براساس هماهنگی و توافق اجتماعی داشته باشند.