به گزارش خبرنگار کردپرس، اگر یک روز گذرتان به جاده خوی- قطور- مرز رازی افتاد می بینید که این جاده در فواصل مختلف وضعیت بسیار بدی دارد. آسفالتی بی کیفیت و جاده ایی پر چال و چوله در این سفر تا مرز رازی همراهیتان خواهد کرد.

هر چند این جاده تا کنون بارها رنگ ترمیم به خود گرفته است اما کم و کیفش آنچنان نبوده که به خورد جاده بنشیند و ماشین های در حرکت از سفر در این جاده لذت ببرند. این در حالی است که سالانه بیش از یک میلیون نفر مسافر از این مسیر تردد می‌کنند.

زمستان این منطقه بسیار طولانی و سخت است، برف ها که آب شدند جاده ناهمسطح ترک خورده، از زیر برف ها ظاهر می شود. این محور بارها با رانش زمین رو به رو شده و خاک سست آن ریزش می کند.

بهمن ماه امسال بود که آیین بهره برداری از طرح تعریض و بهسازی این محور با اعتبار ٢٩ میلیارد ریال اجرا شد. مدیر کل راه و شهرسازی استان در این آیین گفت: احداث پل اصلی سه دهانه و تعریض پل‌ها از مهم ترین اقدامات اجرایی پروژه‌ احداث تقاطع غير همسطح در محور خوی به قطور - رازی به شمار می‌رود و عملیات راهسازی شامل: عملیات خاکریزی، خاکبرداری، عملیات بتن‌ریزی، زیراساس، اساس و اجرای یک لایه آسفالت به طول یک کیلومتر و ٢٠٠ متر در ساخت این تقاطع غیر همسطح اجرا شده است.

اما این محور به دلیل وجود رانش زمین در این منطقه به اقدامات تکمیلی تری نیاز دارد و این بهره برداری ها دردی از آن دوا نمی کند.

وجود رانش زمین آذربایجان غربی را تهدید می کند، که شامل شهرهای شوط، قطور، سلماس، زیوه، سردشت، بوکان، تکاب و مناطقی از چالدران است.

اواسط تیرماه سال جاری رانش زمین ، مسیر جاده خوی را به رازی تخریب و موجب قطع ارتباط روستای کفرچین شد. در این حادثه 17 منزل روستایی خسارت دیدند. در این رویداد راه ارتباطی روستای کفچرین به علت رانش های مداوم چند بار مسدود و بازگشایی شد.

فردای این حادثه نیز رانش زمین در مسیر خوی به پایانه رازی روی داد و شبکه فیبرنوری برای ساعاتی قطع و موجب بروز اختلال در این گمرک شد. البته این اتفاق تازه نبود و پیشتر نیز در روستای بیانلوی خوی رانش زمین اتفاق افتاده بود.

در آن زمان مدیر بحران شهرستان خوی عنوان کرد؛ ۵ روستای اسفران، گوگرد، کفچرین، بیانلو و حصار شهرستان خوی، در معرض رانش زمین هستند و ساکنان این روستاها را تهدید می کند.

این رویداد در حالی اتفاق افتاد که چند ماه قبل از آن در بهار امسال، دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی کشور هشدار داد و گفت: استان های مازندران، لرستان، جنوب گلستان، آذربایجان‌غربی، ایلام و کردستان در خطر وقوع رانش زمین هستند و اتخاذ راهکارهای فوری برای پیشگیری از رانش ضروری است.

به گفته علی بیت الهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور؛ در استان‌هایی که در مسیر بارندگی‌ها قرار دارند و دارای دامنه شیب‌دار و دامنه‌های خاکی هستند به کرات شاهد رانش زمین بوده‌ایم. از این رو مهم ترین و فوری‌ترین راهکار برای جلوگیری از رانش زمین در استان‌های دارای رانش زمین که آذربایجان غربی هم یکی از آن ها است، انجام تمهیدات مهندسی برای جلوگیری از نفوذ آب به دامنه‌ها است.

او ادامه می دهد: با حفر کانال و جوب می‌توان مسیر آب‌های سطحی را به سمت این کانال‌ها هدایت کرد تا آب وارد شیب دامنه‌ها نشود.

اما با وجود سابقه رانش ها در آذربایجان غربی و اعلام این استان به عنوان یکی از مناطق در معرض خطر، اقدامی قابل توجهی انجام نگرفت، تا اینکه تابستان امسال ناپایداری و رانش زمین، چهار روستا در آذربایجان غربی را تهدید کرد. ساختگاه زمین شناسی روستاهای کفرچین و بیابانلوی شهرستان خوی، کانی زرد در شهرستان سردشت و سیوه در شهرستان سلماس از آن جمله بودند.

این مسئله راهکارهای تثبیت روستا، ادغام و یا جا به جایی جهت رفع مشکلات این منطقه را مطرح کرد و در نهایت احتمال بالای ۷۰ درصد برای جابه جایی این روستاها مطرح شد، چرا که به گفته دبیر کارگروه تخصصی زلزله و لغزش لایه های زمین آذربایجان غربی امکان پایدارسازی در این مکان ها به دلیل وسعت پهنه ای که در معرض رانش زمین قرار دارد، بسیار پایین است.

همچنین اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع هر گونه خطر احتمالی در زمینه تثبیت روستاهای در معرض رانش، مقاوم سازی مسکن های روستایی است که در آذربایجان غربی به کندی پیش می رود.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان آذربایجان غربی می گوید: «در حال حاضر ۷۰ درصد واحدهای روستایی در این استان نیازمند مقاوم سازی هستند».
مسئله ایی که دیروز در زلزله 5.9 ریشتری قطور خوی نمایان شد و خانه هایی که مقاوم سازی نشده بودند بیشترین آسیب را متحمل شدند. خانه هایی که از خشت و گل بودند . در این زلزله 3 هزار و 500 منزل مسکونی روستایی در قطور خوی و کوهسار سلماس از 10 تا 100 در چهل و سه روستای این منطقه تخریب شدند.
وقوع دو زمین لرزه بزرگ 5.7 و 5.9 ریشتری با 60 پس لرزه در یک روز در قطور خوی، درس عبرتی به هشدارهایی بود که در طول یک سال اخیر نادیده گرفته شد و در نهایت این مردم روستایی بودند که زمستان سرد این منطقه را اکنون باید در چادرها سپری کنند.
آذربایجان غربی با وقوع سالانه به طور متوسط ۸۰ زمین لرزه یکی از استان های زلزله خیز کشور به شمار می رود اما متاسفانه جانمایی برخی مناطق مسکونی استان بر روی خطوط گسل احتمال افزایش خسارت را در زلزله های با قدرت بالاتری نشان خواهد داد.
علاوه بر قرار گیری 10 شهر شامل سلماس، پیرانشهر، ربط، باروق، کشاورز، چهاربرج، سیلوانا، امیرآباد، سرو، سیه چشمه، قره ضیاءالدین ، ۷۲۷ روستای استان آذربایجان غربی نیز روی خط زلزله، هستند. این وضعیت ضرورت لزوم تهیه نقشه های ریز پهنه بندی لرزه ای را در استان و مناطق پر خطر آن را تشدید می کند.
اوایل سال جاری مطالعات ریز پهنه بندی لرزه ای برای 4 شهر (ارومیه، خوی، سلماس و مهاباد) تصویب شد. اما مطالعات صرف و نبود اقدامی عملی با وجود سابقه رانش ها در آذربایجان غربی در طول این یک سال افزایش مخاطرات زمین لرزه ایی را افزایش داده است.
از سوی دیگر اوایل تیر ماه سال جاری بود که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری آذربایجان غربی از نبود یافته زمین شناسی و شتاب نگاری که نحوه توسعه شهری و روستایی استان را نشان دهد، انتقاد کرد.
در پی آن اداره کل راه و شهرسازی استان با در نظر گرفتن بودجه استانی، خبر راه اندازی 10 دستگاه شتاب نگار جدید در سطح استان را مطرح کرد. از قضا وعده مدیرکل مدیریت بحران استانداری محقق شد و ۱۵ دستگاه شتاب نگار زلزله در استان آذربایجان غربی با هدف تسهیل در مدیریت بحران در استان نصب شد.
به گفته امیر عباس جعفری؛ نسل جدید دستگاه‌های شتاب نگار با ۱۵ میلیارد تومان از اعتبارات ملی، در مناطق مختلف استان راه اندازی شد تا ابعاد حوادث زلزله شامل بر شدت و بزرگی و همچنین خسارات ناشی از آن را می‌سنجد و با انتقال سریع اطلاعات شتاب زلزله به مراکز مدیریت بحران، افزایش سرعت عمل مسئولان و گسیل نیرو‌های امدادی به مناطق زلزله را فراهم می‌کند.
اما نکته جالب این قضیه اینجا است که روز گذشته زلزله 5.9 ریشتری در عمق 12 کیلومتری زمین در زرآباد خوی که بعدا به مرکز قطور خوی اصلاح شد، را اشتباها 5.7 ریشتر و در عمق 28 کیلومتری تشخیص دادند و همین مورد باعث شد که استاندار آذربایجان غربی در یک گفت و گوی خبری به دلیل کسب اطلاعات نادرست اظهار کند: «به دلیل اینکه زمین لرزه زرآباد در عمق ۲۸ کیلومتری اتفاق افتاده احتمال می رود خسارت کمتر باشد».
رانش و زلزله در استان زلزله خیز آذربایجان غربی جدی است اما علیرغم همه هشدارها گوش کسی بدهکار نیست!
گزارش/ تانیا شعفی