به گزارش کردپرس، حمله انتحاری در مقابل دفتر امنیت ملی ترکیه در آنکارا، جدیدترین توجیه برای اجرای طرح رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه موسوم به «منطقه امن» به عمق 30 کیلومتر در امتداد مرزهای این کشور با سوریه و عراق به منظور ایجاد حفاظ در برابر گروه های مسلح کرد است.

با این حال، سرنگون شدن پهپاد نظامی ترکیه توسط ایالات متحده در منطقه تحت کنترل کردها در شمال شرقی سوریه در روز پنجشنبه گذشته، احتمال حمله زمینی ترکیه به این منطقه را تضعیف کرده است.

حزب غیرقانونی اعلام شده کارگران کردستان ترکیه یا پ.‌ک‌.ک- که از سال 1984 با آنکارا در حال جنگ بوده و از سوی ترکیه و بسیاری از کشورها به عنوان یک گروه «تروریستی» شناخته می‌شود- مسئولیت حمله انتحاری روز یکشنبه در آنکارا را بر عهده گرفت.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه تاکید کرد که این دو مهاجم از قسمتی از خاک سوریه در امتداد مرز ترکیه که تحت کنترل کردهاست و تهدیدی برای امنیت ملی ترکیه تلقی می شود، وارد ترکیه شده اند. آنکارا نیروهای دموکراتیک سوریه- متحد اصلی واشنگتن در مبارزه با داعش– را به دلیل ارتباط یگانهای مدافع خلق (YPG) وابسته به این نیرو با پ.ک.ک، یک گروه «تروریستی» می‌داند.

مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، اتهامات فیدان را رد کرد. عبدی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما نه طرف درگیری های داخل ترکیه هستیم و نه تشدید تنش را تشویق می کنیم.»

 توافقات 2019 روسیه و آمریکا در بوته آزمایش

ایالات متحده و روسیه در سال 2019، برای توقف عملیات چشمه صلح ترکیه، پس از کنترل این کشور بر تل ابیض و رأس العین در امتداد مرز وارد عمل شدند. در توافق ترکیه با ایالات متحده عقب نشینی YPG تا عمق 32 کیلومتری (19 مایلی) از مرز  این کشور به طول 120 کیلومتر، حدفاصل تل ابیض و راس العین مورد اشاره قرار گرفته است. در توافق ترکیه با روسیه نیز خروج نیروهای YPG تا عمق 30 کیلومتری و استقرار نیروهای سوری و پلیس نظامی روسیه در این منطقه، علاوه بر خروج YPG از منبج و تل رفعت در نظر گرفته شده بود. واشنگتن همچنین به صورت شفاهی خروج YPG از منبج را نیز متعهد شده بود.

ترکیه با اتکا بر این دو قرارداد، ایالات متحده و روسیه را برای مهار بیشتر کنترل کردها تحت فشار قرار داده است. در شهر منبج، شورای نظامی منبج جایگزین YPG شده و در جاهای دیگر نیز نیروی پلیس اداره خودگردان کردی جایگزین آن شده است اما آنکارا از این جایگزینی چندان راضی نیست.

اردوغان بارها تهدید کرده است که حمله زمینی جدیدی را به این دلیل که توافقات به درستی اجرا نشده انجام خواهد داد. با این حال، عملیات ترکیه تاکنون به حملات هوایی و گلوله باران در سراسر مرز سوریه محدود شده است.

اردوغان در سخنان خود پس از حمله اخیر در آنکارا، هدف خود برای ایجاد منطقه امن به عمق 30 کیلومتر در امتداد مرزهای جنوبی ترکیه با سوریه و عراق را تکرار کرد اما به نظر نمی‌رسد که اظهارات وی نشانه آغاز حمله زمینی قریب‌الوقوع باشد. وی گفت: «گام هایی که قرار است برداریم فقط به آمادگی، زمان و شرایط بستگی دارد.»

ترکیه از آن زمان، اهداف متعددی در سوریه و همچنین پایگاه‌های پ.‌ک.‌ک در مناطق کوهستانی شمال عراق را بمباران کرده است.

هاکان فیدان روز پنجشنبه هشدار داد که «تمامی زیرساخت‌ها، تأسیسات زیربنایی و انرژی که تحت کنترل PKK/YPG در عراق و سوریه است، به اهداف قانونی برای نیروهای امنیتی و سازمان اطلاعات ترکیه تبدیل شده اند». وی با اشاره به استقرار نیروهای آمریکایی، روسی و سوری در کنار نیروهای دموکراتیک سوریه در مناطق مختلف، افزود: به طرف‌های ثالث توصیه می‌کنم از تاسیسات یا افراد PKK/YPG دور شوند.

به دنبال هشدار هاکان فیدان ده‌ها حمله پهپادی ترکیه به نیروگاه‌های برق، تأسیسات نفت و گاز و دیگر زیرساخت‌ها در مناطق حسکه و قامشلو در سوریه هدف قرار گرفت.

اینکه آنکارا تا کجا می تواند پیش برود به خطوط قرمز آمریکا و روسیه در سوریه بستگی دارد. آنکارا امیدوار است اکنون که واشنگتن منتظر تصویب عضویت سوئد در ناتو توسط پارلمان ترکیه است و مسکو نیز به دلیل جنگ در اوکراین تحت فشار است، از انعطاف پذیری آمریکا و روسیه استفاده کند.

اما هم ایالات متحده و هم روسیه، اخیراً اعلام کرده اند که با هرگونه اقدامی که وضعیت کنونی را متشنج تر کند، مخالف هستند. ترکیه ماه گذشته تلاش کرد از قیام قبایل عرب علیه نیروهای دموکراتیک سوریه در دیرالزور استفاده کند و جبهه های جدیدی را در غرب رود فرات علیه کردها بگشاید. با این حال، ایالات متحده از نفوذ خود برای خنثی کردن درگیری بین قبایل عرب و نیروهای دموکراتیک سوریه استفاده کرد و روسیه نیز از نیروی هوایی برای جلوگیری از پیشروی شبه نظامیان تحت حمایت ترکیه به مناطقی که ارتش سوریه در آن حضور دارد، استفاده کرد.

سوریه نقطه اصلی تنش های احتمالی بین ترکیه و ایالات متحده است. آنکارا اصرار دارد که واشنگتن حمایت خود از نیروهای دموکراتیک سوریه یا SDF را قطع کند. اما پایان همکاری آمریکا با نیروهای دموکراتیک سوریه می‌تواند شرایط ادامه حضور نظامی واشنگتن در شمال شرق سوریه را تضعیف کند.

معضل واشنگتن

انتظار می رفت که واشنگتن این بار نیز با حملات هوایی محدود ترکیه در شمال شرق سوریه موافقت کند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفت که واشنگتن اطلاعات کافی برای تایید ادعای ترکیه مبنی بر اینکه عاملان حمله انتحاری در آنکارا از سوریه وارد ترکیه شده اند را ندارد. این رویکرد محتاطانه احتمال هشدار یا اقدامات ایالات متحده برای مهار ترکیه را بالا برد.

جدی‌ترین هشدار آمریکا به ترکیه روز پنج شنبه گذشته بود که در آن یک جنگنده آمریکایی یک پهپاد مسلح ترکیه را که در فاصله 500 متری (546 یارد) پایگاه آمریکایی در حسکه قرار داشت، سرنگون کرد. مقامات آمریکایی این اقدام - بی سابقه بین دو متحد ناتو - را یک «حادثه تاسف بار» توصیف کرده و در توجیه آن گفتند نیروهای آمریکایی آن را در دفاع از خود، پس از تماس های مکرر با همتایان ترکیه ای برای عقب کشیدن پهپادها در مجاورت پایگاه ساقط کرده اند. این حادثه با تماس تلفنی مقامات ارشد دفاعی دو کشور و فرماندهان ارتش برای کاهش تنش همراه شد. وزارت امور خارجه ترکیه روز جمعه اعلام کرد: «اقدامات لازم برای تضمین عملکرد مؤثرتر مکانیسم رفع مناقشه با طرف‌های مربوطه در حال انجام است».

گفته می‌شود معضل ایالات متحده در به رسمیت شناختن حق ترکیه برای مقابله با پ.‌ک‌.ک و در عین حال مخالفت با هرگونه اقدامی که وضعیت موجود در شمال شرق سوریه را مختل کند، همچنان باقیست. اگرچه این دیدگاه ممکن است نتواند ترکیه را از انجام حملات هوایی باز دارد اما از فراهم شدن شرایط برای حمله زمینی ترکیه در مناطق تحت کنترل کردهای سوریه جلوگیری می کند.

ترکیه مدت کوتاهی پس از تماس‌های بین آنکارا و واشنگتن از هواپیماهای جنگی برای ادامه حملات هوایی خود استفاده کرد و نشان داد که قصد دارد با ایجاد خسارات بیشتر، مدیریت خودگردان به رهبری کردها در شمال شرق سوریه را فلج کند.

حملات بدون محدودیت ترکیه در عراق

در مورد عراق، هیچ طرفی وجود ندارد که ترکیه را مهار کند. اگرچه آنکارا به پروژه جاده توسعه بغداد که بصره را به مرز ترکیه متصل می‌کند، اهمیت می‌دهد اما معمولاً نسبت به اعتراضات عراقی ها علیه عملیات نظامی خود در خاک عراق بی توجه بوده و پیشنهاد بغداد برای امضای یک پیمان امنیتی بین دو کشور را نادیده گرفته است. آنکارا بر این باور است که پ.‌ک.‌ک حضور خود را از کوهستان قندیل در شمال عراق به سلیمانیه، کرکوک، مخمور و شنگال گسترش داده و به دنبال راهی برای دسترسی به سوریه است و در این راه، نه نیروهای کرد عراقی و نه ارتش عراق توانایی ایجا مانع یا برخورد با پ.ک.ک را ندارند.

از نظر آنکارا، استقرار نیروهای مرزی عراق در مناطق مرزی ناهموار و دارای دره‌های عمیق اقدامی واقع‌بینانه نیست. به همین دلیل، نیروهای ترکیه سال‌هاست که پایگاه‌های نظامی در خاک کردستان عراق ایجاد کرده‌ و آن را گسترش داده اند.

واشنگتن به حفظ ثبات کردستان عراق اهمیت می دهد اما به دنبال ممانعت از عملیات نظامی ترکیه علیه پ.ک.ک در منطقه نبوده است. با توجه به اینکه پ.ک.ک با برخی بازیگران در عراق رابطه بدی نداشته و حتی برخی شبه نظامیان به نیروهای مقاومت شنگال تحت حمایت پ.ک.ک کمک کرده اند و برخی همسایگان نیز که با طرح های ترکیه در منطقه مخالف هستند، مشکل اصلی آنکارا در عراق آمریکا نیست.

منبع: المانیتور