کرد پرس: جناب آقای حسینی، مستحضرید که در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم قرار داریم، با توجه با اتفاقات سال های اخیر این انتخابات از اهمیت خاص تری هم برخوردار است، در حوزه رد و تایید صلاحیت ها هم با شرایط نسبتا متفاوتی از دوره قبل مواجه هستیم. در خدمت شما هستیم برای تبیین نقش و جایگاه مجلس و تاثیرات عوامل پیش گفته در انتخابات اخیر.
حسینی: بر اساس آنچه در قانون اساسی ما مورد تاکید قرار گرفته است می توانیم بگوییم مجلس بارزترین تجلی «جمهوریت» در نظام جمهوری اسلامی است. به عناوین مختلف از طرف بزرگان و نخبگان در سال های متمادی در مورد جایگاه مجلس سخن گفته شده است. مجلس عصاره فضایل ملت است و حضرت امام خمینی (ره) بر اینکه مجلس در راس همه امور است تاکید داشته اند. بر کسی پوشیده نیست که مجلس مهمترین نهاد برای تصمیم گیری در جمهوری اسلامی است. هم در سخنرانی اول امسال، هم در سخنرانی های دیگر و هم در صحبت های دی ماه مقام معظم رهبری هم صراحتا بر اثرگذاری و نقش و جایگاه مهم مجلس شورای اسلامی در تصمیم گیری ها تاکید شد و ایشان در این فرمایشات شان نقش مجلس را تبیین کردند که نشان دهنده اهمیت جایگاه نهاد قانون گذاری در کشور است.
جدای از این باید به این نکته توجه کرد که اهمیت مجلس در همه نقاط دنیا و در سیستم حکومت داری مدرن حائز اهمیت است به طوری که حتی در کشورهایی هم که ساختار دموکراتیک ندارند شکلی از این نهاد حتما وجود دارد. به بیان دیگر با توجه به نقشی که این مجلس می تواند در اداره جامعه داشته باشد و به نوعی اراده جمعی را نمایندگی کند این نهاد در همه کشورها حفظ و تقویت شده است.
مجلس یکی از ظرفیت های مهم برای تجلی خواست و اراده جمعی مردم در اداره کشور است.در ایران هم مجلس یکی از ظرفیت های مهم برای تجلی خواست و اراده جمعی مردم در اداره کشور است. همه می دانیم که قانونگذاری یکی از مهمترین حوزه های ریل گذاری برای توسعه و پیشرفت است و شاید بتوانیم بگوییم مهمترین نهادی که به صورت زیرساختی می تواند در سطح کلان بر روی مسیر توسعه و پیشرفت کشور تاثیر گذار باشد تصمیمات و قوانین مجلس شورای اسلامی است.
همین امسال شاهد بودیم که برنامه هفتم توسعه که دولت در قالب لایحه تقدیم مجلس کرد در این نهاد مورد بررسی قرار گرفت و این یعنی مسیر حرکت کشور در عرصه های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور برای ۵ سال آینده از مسیر و صافی نمایندگان مجلس عبور می کند و همین یک مورد برای پی بردن به جایگاه مجلس کافی است و نشان می دهد اگر خدای نکرده مجلسی ضعیف شکل گرفته باشد چه خسارت هایی را می تواند به کشور تحمیل کند.
به دلیل همین جایگاه مهم است که شاهد هستیم در نظام های سیاسی مختلف از پادشاهی تا جمهوری و دموکراتیک و غیر دموکراتیک به یک شکلی، جایگاهی به نام مجلس وجود دارد. حالا شکلش متفاوت است و گاها نحوه انتخاباتش هم متفاوت است و اثربخشی های متفاوت دارد اما در اینکه در همه نظام های سیاسی، جایگاهی به اسم مجلس وجود داشته باشد این اتفاق نظر هست و این اتفاق نظر از آنجا نشات می گیرد که مجلس می تواند نقشی انکار ناپذیر و بی بدیل در اداره جامعه داشته باشد.
کرد پرس: شما به اهمیت نقش مجلس به خوبی اشاره کردید و برای همه روشن است که یک مجلس قوی چقدر می تواند در اداره کشور موثر باشد، برخی ناظران بر این باورند در دوره های اخیر مجلس مدام ضعیف تر شده است؛ داوری شما به عنوان یک فعال سیاسی در باره چیست؟
حسینی: در مورد ضعف و قوت مجلس ابتدا باید شاخص هایمان برای سنجش این عملکردها مشخص باشد و اینکه بر اساس چه شاخصی می سنجیم، اگر روی این شاخص ها توافق نداشته باشیم آرا و نظرات متفاوت می شود و هر کس از ظن خود این بررسی را انجام می دهد. ما در حال حاضر با دوازدهمین دوره مجلس مواجهه هستیم و یازده دوره را سپری کرده ایم.
از ابتدای انقلاب مجلس در دوره های مختلف اثرگذاری خودش را داشته است در مجلس اول که نگارش قانون اساسی و بعد هم مسائل جنگ و اداره جامعه در دوران جنگ و دوره سازندگی و بعد هم یک مجلس شاخص به نام مجلس ششم. هر کدام از این مجالس تاثیرگذاری های خاص خود را داشته اند. از مجلس ششم به بعد البته نظارت های شورای نگهبان سختگیرانه شده و با حذف یک سری دیدگاه ها سعی شده مجلس یکدست تری شکل بگیرد. به هر حال عملکرد مجالس هم بر اساس این حوادث از نهادهای بیرونی و حوادث بیرونی تاثیر پذیرفته است.
ترکیب نمایندگان مجلس هم به همین شکل که متاثر از اوضاع احوال جامعه بوده در ادوار مختلف و تاثیرات انکار ناپذیری که شورای نگهبان داشته در روند برگزاری انتخابات، ما با مجالس متفاوتی روبرو بودیم.
یکی از شاخص هایی که در ارزیابی مجالس مختلف می تواند مهم باشد «میزان مشارکت» در انتخابات آن دوره از مجلس است. به این شکل که اگر عملکرد مجالس را در یک نمودار قرار دهیم این نتیجه به دست خواهد آمد که هر گاه مجلس با مشارکت بالای مردم شکل گرفته آن مجلس عملکرد موفق تری داشته است.
به طور خاص یکی از شاخص هایی که در ارزیابی مجالس مختلف می تواند مهم باشد «میزان مشارکت» در انتخابات آن دوره از مجلس است. به این شکل که اگر عملکرد مجالس را در یک نمودار قرار دهیم این نتیجه به دست خواهد آمد که هر گاه مجلس با مشارکت بالای مردم شکل گرفته آن مجلس عملکرد موفق تری داشته است و نمونه های آن مانند مجلس سوم و ششم و ... وجود دارد. همین نگاه را هم مقام معظم رهبری در سخنرانی دی ماه مورد تاکید قرار دادند و تاکید کردند مشارکت ضعیف موجب تشکیل مجلس ضعیف و مشارکت بالا موجب تشکیل مجلس قوی می شود. این شاخصی است که به نظر بنده می تواند مورد وفاق همه جریان های سیاسی باشد. این شاخص یک حتمیت دارد و هر گاه مجلسی با مشارکت ۶۰ تا ۷۰ درصدی شکل گرفته است توانسته است اقدامات مناسب تری انجام دهد.
وقتی مجلسی با مشارکت و رای بالا انتخاب شود می تواند در مجامع بین المللی هم با اقتدار بیشتری حاضر شود و قدرت چانه زنی آن در داخل و خارج با این پشتوانه افزایش می یابد و می تواند کارکردهای منطقی خود را در حوزه های مختلف با اعتماد به نفس بالاتری جلو ببرد.
کرد پرس: کرد یعنی به نظر شما مشارکت در انتخابات شاخصی برای داروی در مورد عملکرد مجالس است ؟
حسینی : میزان مشارکت ها در سایت وزارت کشور وجود دارد می توان با استفاده از آن بررسی کرد که مجالس با مشارکت بالا چه تفاوت هایی با مجالس تشکیل شده با مشارکت ضعیف داشته اند. طرح و لوایحی که در این مجالس در آن دوره مورد بررسی قرار گرفته چقدر با دغدغه های جامعه همراستا بوده است؟ مجالس با مشارکت ضعیف معمولا نمی توانند نماینده دغدغه مندی های واقعی جامعه باشند. وقتی اجمالی مورد بررسی قرار می دهیم می بینیم در حالی که دغدغه مردم معیشت و تورم و ... بوده در فلان مجلس با مشارکت ضعیف وقت مجلس روی طرح هایی گذاشته شده که دغدغه جمعیت بسیار کمی از مردم بوده است.
در حالی که دغدغه مردم معیشت و تورم و ... بوده در فلان مجلس با مشارکت ضعیف وقت مجلس روی طرح هایی گذاشته شده که دغدغه جمعیت بسیار کمی از مردم بوده است.وقتی همین مجلس فعلی را نگاه می کنیم طرح های زیادی خود نماینده های مجلس دنبال می کردند شاید فاصله داشت با خواست مردم در بعضی حوزه ها مثلا مردم اولویت شان معیشت و اقتصاد بود می دیدیم همان جامعه ای که ملتهب هست و دنبال این است که از مجلس یک صدایی در این حوزه شنیده شود می بینیم که مذاکرات مجلس حول موضوعی که اولویت دهم مردم نیست صورت گرفته است. خب یعنی مجلس نتوانسته نمایندگی بکند اکثر مردم را.
در واقع دغدغه ها و مشکلات و مواردی که مردم به عنوان اولویت در زندگی خودشان دنبال می کنند انعکاسش را در نطق های نمایندگان در ارایه طرح از سوی مجلس باید ببینند و در واقع آن اشتیاق را داشته باشند و احساس کنند یک نماینده به نمایندگی از آنها دارد حرف می زند و اگر این حرف ها حرف دل مردم نباشد به همان میزان اعتبار مجلس می تواند کاهش پیدا کند. چرا که اساس فلسفه وجودی مجلس و شان مجلس نمایندگی از مردم است.
از نظر بنده، اگر مجلس در یک برهه ای، نماینده خواست مردم نیست ریشه اش برمی گردد به اینکه نماینده اکثریت مردم نیست و برخواسته از یک مشارکت ضعیف است.
کرد پرس: ریشه کاهش و افزایش مشارکت ها در انتخابات مختلف از نظر شما چیست؟
حسینی: در کشور ما مشارکت در انتخابات به عنوان یک حق تعریف شده و ما هیچ محرومیت اجتماعی یا جرایمی مثلا مانند حوزه آمریکای جنوبی برای عدم مشارکت نداریم. در برخی از کشورهای آمریکای جنوبی و کشورهای دیگری هم در دنیا اگر کسی در سن رای دادن باشد و در انتخابات شرکت نکند با جرایمی روبرو می شود. اما در ساختار قانونی ما چنین چیزی دیده نشده است. هر چند مباحثی مطرح می شود که مثلا عدم مشارکت در گزینش ها و ... تاثیر دارد اما اینها قانونی نیست و در ساختار قانونی ایران به این نقطه نرسیده ایم و مشارکت در انتخابات به عنوان یک حق اجتماعی تعریف شده که مردم می توانند از آن استفاده کنند یا نکنند. در چنین شرایطی است که مشارکت ارزشمند می شود و این پیام را می دهد که با شرکت خود ساختار را قبول دارد.
یک اشکال دیگر در ساختار سیاسی ما نبود تحزب است. اصلا پارلمان یعنی حزب، نظام پارلمانی یک نظام حزبی است. در فقدان احزاب و نظام حزبی، یک شخصی به عنوان کاندید انتخابات وعده های بی پشتوانه می دهد و مردم هم به این وعده ها اعتماد می کنند و بعد از انتخابات هیچ یک از این وعده ها محقق نمی شود و فرد هم پاسخگو نیست و این آثار مخرب زیادی دارد که یکی از آنها کاهش مشارکت در دوره های بعدی است.
یکی از آفت هایی که همین دوره ما با آن مواجه هستیم ما همین وعده های بی پشتوانه قبلی است که منتج به نتیجه نشده و اعتماد مردم به صندوق رای را کاهش داده است. اما اگر یک ساختار حزبی مقابل رای دهندگان باشد این ساختار ناچار به پاسخگویی است و مانند بسیاری از نقاط دنیا ضمانت اجرایی وعده ها با پشتوانه حزب بالا می رود.
احزاب برای اینکه بتوانند در قدرت بمانند باید اعتمادی را که به آنها شده است مانند یک سرمایه مهم حفظ کنند و در کشورهایی که نظام پارلمانی حزبی دارند وقتی حزب نتوانسته است پاسخگوی خواسته های کسانی باشد که به او رای داده اند با فشار افکار عمومی و رسانه ها بلافاصله قدرت را از دست داده، یا مجبور به ائتلاف با احزاب دیگر شده یا اینکه به انتخابات زودرس و ... تن داده است.
یکی از ضعف هایی که در این حوزه داریم و مشکلاتی هم به تبع به وجود می آید برمی گردد به اینکه احزاب قوی نداشتیم نتوانستیم کاندیداها را در قالب لیست های حزبی وارد مجلس بکنیم، فردی آمده به اعتبار صحبت های خودش گفته که من این فعالیت ها را می کنم این شعارهای انتخاباتی من این وعده های من و بعد از انتخاب ما هیچ مکانیزم نظارتی تعریف شده ای نداریم که بتواند فرد را در مقابل وعده هایش پاسخگو کند. هر چند در کلانشهرها در دوره های اخیر نمایندگان بر اساس لیست وارد مجلس می شوند اما از مجموع نمایندگان یک عدد کوچک با لیست به مجلس راه می یابند بقیه آنها معمولا در قالب حزبی خاص پاسخگو نیستند.
خود آن لیست ها همچون برآمده از حزب به معنی مدرن آن نیست و معمولا حاصل ائتلاف های چند حزب و گروه است نوع داخل شدن کاندیداها به آن لیست ها و مکانزیزم عملکرد آن چندان شفاف و سالم نیست و پاسخگویی مورد انتظار را هم ندارند.
کرد پرس: با توجه به وضعیت نسبی که در دوره اخیر در مورد رد و تایید صلاحیت ها در استان مشاهده می کنید؛ پیش بینی شما از میزان مشارکت در انتخابات امسال چگونه است؟
حسینی: می دانیم که مشارکت در انتخابات در واقع پایین ترین سطح مشارکت سیاسی است و انگیزه برای این مشارکت هم یک عامل چند وجهی است و صرفا نمی توان بر اساس اینکه تایید صلاحیت ها بد بود یا خوب بوده گفت مشارکت بالا می رود یا نه. هر چند اینکه برای همه سلایق در انتخابات کاندیدا داشته باشند در مشارکت تاثیر دارد اما خیلی حوزه ها در میزان مشارکت دخیل هستند. حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی همه اینها در اینکه مشارکت چگونه باشد دخیل هستند. به طور قاطع می توان گفت، میزان رضایتمندی مردم از وضعیت حاکم بر جامعه با میزان مشارکت سیاسی و از جمله مشارکت در انتخابات تاثیر رابطه مستقیم دارد.
بین رضایتمندی مردم و میزان مشارکت یک رابطه انکارناپذیر وجود دارد که نمی شود چشم پوشی کرد و گفتیم هر وقت ما توانستیم رضایت مندی حداکثری ایجاد کنیم مشارکت حداکثری هم داشتیم حالا رضایتمندی در حوزه های مختلف هست حوزه اقتصادی حوزه معیشت حوزه سیاسی نوع حکمرانی ما یه جاهایی مثلا مواجه می شویم با حکمرانی نامطلوب یا ناترازی حکمرانی در خیلی از حوزه ها مثل محیط زیست مثل منابع آبی مثل آلودگی هوا مثل با همه اینها می تواند به نوعی تاثیرگذار باشد.
به طور خلاصه می شود این را گفت که هر زمان که این رضایتمندی بیشتر بوده منجر به مشارکت بیشتری شده خب یکی از این حوزه ها می تواند حوزه سیاسی باشد که ما داریم صحبت می کنیم. خب در حوزه سیاسی هم ما شاخص های مختلفی را داریم و رضایتمندی و اقناء عمومی جامعه یکی از این موارد همین بحث تایید صلاحیت و حق انتخاب مردم است. یه جایی که من می بینم که کاندید مورد علاقه ام حضور دارد یا ندارد و بر آن اساس تصمیم می گیرم. حالا وابستگی که دارند می تواند دلایل مختلفی هم داشته باشد مثلا نسبت خویشاوندی داشته باشند، مثلا برنامه هایش را قبول داشته باشند به هر دلیل به هر حال گرایش به یک کاندیدا دارد وقتی می بیند کاندیدای او تایید صلاحیت نشده این خب تاثیر گذار است در مشارکت.
در واقع نحوه تایید صلاحیت ها نحوه نگاه شورای نگهبان در تایید یا رد یا عدم احراز صلاحیت کاندیداها می تواند مستقیما بر میزان مشارکت مردم اثر داشته باشد ولی میزان این اثر به چه شکل هست در یک حوزه با حوزه دیگری متفاوت هست ما باید برگردیم بررسی بکنیم دقیق تر و میزان در واقع تاثیرگذاری این را در حوزه های مختلف بررسی کنیم.
کرد پرس: سخن پایانی شما را می شنویم ...
حسینی: مردم ما خیلی جلوتر از همه تحلیلگران سیاسی و احزاب و مسئولان هستند. مردم ما واقعا مردم شریف و نجیبی هستند خیلی شرایط سخت را تحمل کردند در دوران مختلف جنگ تحمیلی مسایل مختلفی که بعد از انقلاب بر ما گذشته مردم همواره در کنار حاکمیت بودند در کنار نظامشان بودند و همواره دنبال دورنمایی از امید بوده اند. به نظر بنده این یک خیانت است که امید را در نگاه این ملت نجیب و شریف کمرنگ کنیم. چه با اظهارنظرهایمان و چه با عملکردها در مسئولیت هایی که داریم نباید به این امید ضربه بزنیم. نباید در راستای تضعیف معیشت مردم گام برداریم با رفتارهایمان به نزاع دامن بزنیم و مردم را به آینده بدبین کنیم یک خیانت است.
این دغدغه من است که نباید فعالان سیاسی و اقتصادی و مسئولان دولتی و کسانی که به هر نحو دستی بر آتش دارند یا در ساختار مسئولیت دارند نباید این امید را از مردم بگیرند. جوانان ما حق زندگی در این کشور دارند و حق دارند که امیدوار باشند به آینده شان.
اینکه ما امروز در اثر بسیاری از مسایل می بینیم که به قولی کوله پشتی مهاجرت در همان سنین ابتدایی بسته می شود و منتظرند که مدرکی بگیرند و مهاجرت کنند این واقعا نگران کننده است.
اینها برای آینده کشور خطرناک است اما گاها به عنوان فعالان سیاسی و اجتماعی و فردی که در حوزه های مدنی مسئولیت داریم به سادگی از کنار این چیزها می گذریم و این مسائل به نظرم زیبنده نیست. امیدواریم که مردم ما هم از حق شان که حق انتخاب است به درستی استفاده کنند و نگذارند که اقلیت به جای اکثریت برای تشکیل مجلس تصمیم بگیرند.
نظر شما